Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

608. Das Märchen vom Kupferberg, Silberberg und Goldberg.

Zum Anfang vgl. Wisser 14 ff. – Hasen hüten: Wisser 142. – Zauberstock: zu Nr. 599. – Kraft verleihender Trunk: Nr. 609 (S. 456). Wat Grotm. vert. 3, 19. – Zunge des Erschlagenen als Beleg: Nr. 609 (S. 456). 614 (S. 470 ff.) Wisser S. 5. 205. – Drache mit 3, 6, 9 Köpfen: Wisser S. 5 ff. – Zum Vers am Schluß: Nieders. 17, 259 (aus Schwienhusen bei Delve). – Zur Anm. vgl. zu Nr. 627. Bolte 3, 111.

Da weer mal en König; de König harr en Dochter un de Dochter schull en Mann hebben. Do leet de König dörch sien ganz Land bekannt maken, dat wenn dar een weer, de dree Daag sien nêgen Hasen höden kunn un nösten uk dree Daag mitten Papen So ward erzählt und der Erzähler leugnete, daß es Drake (Drache) heiße. fechten wull, de schull sien Dochter hebben; kunn he dat awer nich, schull em de Hand afhaut un he lebendig in Öl kaakt warrn. Nu weer da uk en Buer, de harr dree Sœns un de jüngst' heet Dummhans, wiel he so dumm weer. As de Sœns dat nu hören, wat da de König harr bekannt maken laten, do sä de Öldst to sinen Vader: »Vader, laat mi man hen, ik will den König dree Daag de Hasen höden un dree Daag mit den Papen fechten un de Prinzessin to Fru hebben.« De Vader wull dat ganz nich hebben un sä nä; awer de Jung leet ganz ni na to bêden, un de Vader muß opletzt ja seggen un em Verlöf gêwen. Do kriggt he denn en Aschpannkoken un en Buttel mit Water mit op de Reis un güng fort. As he nu en Enden gaan harr, kummt em en olen Mann in de Möt (begegnet ihm) un dat weer de lewe Gott. De fraagt em, warum he so trurig is un wo he hen will. Do will de Jung em nicks seggen, un sä, he kunn em doch ni helpen. De Jung gung wider, kummt bi den König an un meldt sik: »Guden Dag, Herr König«; »guten Dag, mein Sohn, willst du mir meine Hasen hüten?« fraagt em de König. »Ja«, sä he. Do worden de Hasen utlaten un weren in den Ogenblick ut enanner staben, as wenn de Wind se wegweit harr. Do word em eerst de Hand afhaut un he denn lebendig in Öl kaakt.

Nu wull de twete Sven to Wêg. Awer de Vader wull dat ganz nich togêwen, wiel sinen öldsten Sœn dat so gaan weer. De Jung leet awer nich eer Rau (Ruhe), bet de Ole em Verlöf gifft; do kriggt he uk en Aschpannkoken un en Buttel Water mit. As he nu en Enden henkummt, bemött em de ole Mann wedder un froog, wat he so trurig weer un wo he hen wull. De Jung wull em uk nicks seggen, he kunn em doch nicks helpen. He kummt nu bi den König an: »Guden Dag, Herr König«, sä he. De König fraagt em: »Guten Tag, mein Sohn, willst du auch die Hasen hüten?« »Ja, dat wull ik noch«, antwoort he em; as do awer de Hasen utlaten worden, weren se uk in den Ogenblick weg un dat gung em êbenso as sinen Broder: em word eerst de Hand afhaut, un darop word he lebendig in Öl kaakt.

Nu wull Dummhans uk hin. Awer de Vader sä, dat he ja de letzte weer vun sien Bröder, he kunn em nich missen, he schull to Huus bliwen? wo de Kloken nich dörchkamen weren, da schull he sien Daag nich dörchkamen. Dummhans awer wull sik nich holen laten un güng loos; he kriggt uk en Aschpannkoken un en Buttel Water mit. As em nu op den Weg de ole Mann bemött un em froog, wat he so trurig weer, do antwoort he em un sä: »Mien beiden Bröder hebbt den König all (schon) de Hasen höden wullt, de sünd awer all beid unglücklich wêsen; nu will ik uk hen, ik weet dat awers ganz nich antofangen.« Do sä de ole Mann: »Wenn du mi mal satt êten un drinken laten wullt, so will ik di en Raat gêwen.« Do seggt Hans: »Wenn du mien Kost man magst, so kumm hêr«; un he gifft den olen Mann vun den Aschpannkoken to êten un ut den Buttel Water to drinken. As de ole Mann nu satt is, do gifft he Hans en lüttjen witten Stock; wenn he dar op enen Enden op fleut, so sünd de Hasen wied weg, fleut he awers op den annern, sünd se all neeg bi. Un he seggt em uk noch: »Wenn du nu mit de Hasen unnerwêgens büst, so kummst du op enen Barg, un wenn du da büst, so kummt de Ries, den de Barg hört, herut un fraagt: »Jung, wat wullt du hier op minen Barg?« Denn mustu antwoorten: »Gott, ik weer güstern op sinen Broder sinen Barg un de hett mi nicks seggt«; un denn seggt de Ries: »Ja denn kumm hêr un see mi en bêten op den Kopp to.« Denn mustu doon wat he seggt; wenn awer de Ries inslöppt, so mustu em mit den lütten Stock in de Dünn (die Tinne, die Schläfe) slagen, so is de Ries dood. Denn mustu em allens afnêmen. Un so schall di dat jeden Dag gaan.« Hans bedankt sik nu bi den olen Mann un gung sinen Weg.

Nu keem he bi den König an: »Dag, Herr König.« »Guten Tag. mein Sohn, willst du mir auch die Hasen hüten?« »Ja wull, Herr König, dat wull ik noch«, sä Hans. De Hasen worren utlaten; do fleut he op den enen Enden vun sien lütten Stock, do weren de Hasen œwer alle Bargen. Do fleut he op den annern Enden, do weren se alle negen neeg bi em. He dreef nu mit se loos un hött se, un keem bald op en hogen Barg. As he da nu op is, so kummt de Ries herut un seggt: »Jung, wat wullt du hier op minen Barg?« »Gott«, seggt Hans, »ik weer güstern op sin Broder sinen Barg un de hett mi nicks seggt.« Do sä de Nies: »Ja denn kumm hêr un see mi en bêten op den Kopp to.« Nu lê (legte) de Ries sik dal mitten Kopp in Hans sien Schoot, un Hans seeg em den en bêten na; he slöppt awers bald in. Do neem Hans sinen lütten witten Stock un sloog em damit in de Dünn; do weer de Ries dood. Nu visenteer he em allerwêgens de Taschen, un funn da en groten koppern Slœtel in; de Slœtel paß ganz akkeraat to den Barg. Hans sloot den Barg damit op un güng herin. Do hung da annen Bœn en groot koppern Swert un unner dat Swêrt hung en Buttel, da stunn op schrêwen:

Wer aus dieser Flasche trinkt,
Der kann mich schwingen wie der Wind.

Hans drunk nu eenmal ut den Buttel; do is em dat Swêrt noch so stief as en Brootmeß; he drinkt tom tweten Maal, do kunn he't all en lütt bêten rögen (bewegen); awer as he tom drütten Maal drunk, do kunn he't swingen wie de Wind. Nu wull Hans sik dat allens en bêten in den Barg beseen, do gung he in de Stuuv, do leeg da en Fru int Bett un sleep mit en lütt Kind innen Arm. De haut Hans glieks den Kopp af. Nu keem Hans in den Stall; do stunn da en sadelt Pêrd mit en koppern Sadel unnen koppern Toom un en Hund mit en koppern Halsband weer dabi. He gifft de beiden nu eerst wat to frêten un fodert se; nös slütt he den Barg achter sik to un drifft mit de Hasen nan König. Dat weer de eerste Dag.

As he nu 's Abends werrer na Huus keem, freu de ol' Vader sik œwer de Maten, dat em dat so guud gaan weer. Den annern Morgen kreeg Hans wedder sien Aschpannkoken un sien Buttel Water mit un gung loos. Do bemött em de ole Mann wedder un froog, wo em dat gaan weer. »Och ganz schön«, sä Hans un vertell em allens, un geef em wedder vun den Aschpannkoken af to êten un ut den Buttel Water to drinken. Do sä de ole Mann, dat he dat vun Daag (heute) man êbenso maken schull, un wenn he op den tweten Barg keem, keem da wedder en Ries herut un sä: »Jung, wat wullt du hier op minen Barg?« Denn mustu seggen: »Gott, ik weer güstern op sin Broder sinen Barg un de hett mi nicks seggt.« Denn seggt de Ries: »Denn kumm hêr un see mi en bêten op den Kopp na.« So mustu em dood slagen un em allens afnêmen.« Hans gung nu wedder ton König: »Dag, Herr König!« »Guten Tag, mein Sohn, willst du mir wieder die Hasen hüten?« »Ja wull, Herr König«, seggt he. Do worren de Hasen utlaten: Hans sleut op den enen Enden, do weren de Hasen œwer alle Bargen; Hans sleut op den annern, do weren se all neeg bi em. Nu keem he den Dag op den tweten Barg; do kummt da de Ries herut: »Jung, wat wullt du op minen Barg?« »Gott«, seggt Hans, »güstern weer ik op sinen Broder sinen Barg un de hett mi nicks seggt.« »Ja denn kumm hêr un see mi en bêten op den Kopp na«, sä de Ries. As nu de Ries mit den Kopp in Hans sinen Schoot leeg un insleep, sloog he em mit den Stock in de Dünn, do weer de Ries dood. Nu söch he em in de Taschen na un funn en groten sülwern Slœtel, de paß uk to den Barg. Hans sloot den Barg op un gung herin, do hangt da annen Boen en groot sülwern Swert un darunner en Buttel, darop stunn schrêwen:

Wer aus dieser Flasche trinkt,
Der kann mich schwingen wie der Wind.

Hans drunk eenmal, do weer dat Swêrt so stief assen Brootmeß: he drunk tom tweten Maal, do kunn he't en lütt bêten rögen; he drunk tom drütten Maal, do kunn he't swingen wie de Wind. Hans gung nu in de Stuuv, do leeg da en Fru int Bett un harr twee Kinner in den Arm un slöppt: Hans haut se den Kopp af. Nu kummt he in den Stall: so steit da en Pêrd mitten sülwern Sadel un en sülwern Tom un en Hund mit en sülwern Halsband liggt dabi. Do gifft he se erst wat to frêten, slütt den Barg to un drifft na Huus. He geit awer noch eerst in den Kopperbarg vör un fodert da uk sien Pêrd mit den koppern Sadel un den Hund mit dat koppern Halsband un bringt denn den König sien Hasen wedder hen. As he s'Abends nu na Huus kummt, ward sien Vader noch vêl vergnügter un lœft em, dat he so'n kloken Jungen is. Dat weer de twete Dag.

Den drütten Dag kreeg he wedder sien Aschpannkoken un sien Buttel mit Water mit. De ole Mann bemött em wedder un Hans verteilt em allens. He gifft em vun den Aschpannkoken af un ut den Buttel Water to drinken, da seggt de ole Mann, dat he op den drütten Barg en Risen finden schall, denn he uk dood slagen mutt. Hans gung nu tom König un de Hasen worren utlaten; he hött se den Dag wedder un keem nu op den drütten Barg. Da kummt de Ries herut un sä: »Jung, wat wullt du op minen Barg?« »Gott«, sä Hans, »ik weer güstern op sinen Broder sinen Barg un de hett mi nicks seggt.« Do sä de Ries: »Ja denn kumm hêr un see mi en bêten op den Kopp to.« Do muß Hans em op den Kopp toseen un as de Ries insleep, sloog he em mit sinen Stock dood. Do funn he in den Risen sien Tasch en groten golden Slœtel to den Barg. Hans sloot den Barg apen un funn da en golden Swêrt mit en Buttel darunner, darop schrêwen stunn:

Wer aus dieser Flasche trinkt,
Der kann mich schwingen wie der Wind.

Da drunk Hans nu dreemal ut, dat eerste Mal weer em dat Swêrt noch stief as en Brootmeß, dat twete Maal kunn he't en lütt bêten rögen, dat drütte Maal kunn he't swingen wie de Wind. Nu gung he in de Stuuv, da sleep da en Fru mit dree Kinner! de hau Hans den Kopp af. In den Stall stunn en opsadelt Pêrd, dat harr en golden Sadel un en golden Toom un de Hund harr en golden Halsband. Do gifft he se wät to frêten un slütt den Barg to; nöst geit he eerst noch in den Sülwerbarg, do uk in den Kopperbarg voer un fodert da sien Pêr un sien Hunnen; denn drifft he to den König. As de em nu mit de Hasen ankamen süht, seggt he: »Ja, mein Sohn, jetzt bist du hiermit fertig, aber du mußt nun auch noch drei Tage mit dem Papen fechten. Jeden Tag mußt du mir eine Zunge bringen, und die Zunge muß immer ganz genau passen.« Dat weer nu de drütte Dag.

Den annern Morgen haal Hans sik nu ut den Kopperbarg dat Pêrd mit den koppern Sadel un den koppern Toom, un den Hund mit dat koppern Halsband; dat koppern Swêrt harr he an de Siet hangen. Damit ree he los un nu keem de Paap mit dree Kopp op em to. Hans trock sien Swêrt un in enen Slag harr he alle Köpp herunner. Doch söch he sik den rechten Kopp ut un snee de Tung ut un bröch se na den König.

Den tweten Dag gung Hans wedder hen un neem sik ut den Sülwerbarg dat Pêrd mit dat sülwern Geschirr un den Hund mit dat sülwern Halsband; an sien ene Hand harr he dat Pêrd und den Hund ut den Kopperbarg un op beide Siden harr he een Swêrt. As em nu de Paap bemött, so hett he süß Köpp. Do haut em Hans eerst mit dat kuppern Swêrt dree af in enen Slag, un darop mit dat sülwern Swxrt de annern dree Köpp. Denn süht he wedder to, dat he de rechte Tung kriggt, de passen deit, un schnitt se ut un bringt se na den König.

Den drütten Dag geit he na den Goldbarg. Do sett he sik op dat Pêrd mit den golden Sadel un den golden Toom un nimmt den Hund mit dat golden Halsband mit sik; to beiden Siden awer hett he de annern Pêr gaan ut den Sülwerbarg un Kopperbarg, un alle dree Swêrter harr he sik umbunden. Do keem de Paap un harr nêgen Köpp. Nu nimmt Hans eerst dat koppern Swêrt un haut em dree hendal, un denn nimmt he dat sülwern Swêrt un haut de annern dree af, un opletzt nimmt he dat golden Swêrt un haut de letzten dree weg. Do seeg he wedder to, dat he den richtigen Kopp kreeg un de Tung paß; un denn ree he tom König un meldt em, dat de Paap nu dood weer, un hier weer de letzte Tung. Do word de König ganz vergnügt un Hans muß mit sien Dochter Hochtied gêwen.

Un dat weer en Fest!
Weerst du da ok mit west!
Da kreeg ik en lütte Muus,
Da reed ik op na Huus,
Da trock ik se in den Stall
Nu is mien Vertellen all.

Aus Meldorf. – Man erzählt auch die Geschichte vom Dummhans mit seinen verschiedenen Pferden in Verbindung mit dem bekannten Märchen vom Ritt auf den Glasberg um eine schöne Königstochter. Hans gibt sich nie zu erkennen, bis später die Prinzessin mit einem andern Hochzeit geben will. Da dient er als Küchenjunge am Hofe; bei der Tafel begießt er absichtlich die Prinzessin, der König will ihn bestrafen lassen, da schlägt Dummhans seine schlechten Kleider zurück und erscheint in seiner goldenen Rüstung. Man vergleiche Grimm, Kindermärchen Nr. 165. (Vom Schiff zu Wasser und zu Lande gibt's hier ein besonderes Märchen.) Bechstein, Märchenbuch S. 128.

*