Denn knurr un grunz en Drift vun Swin værbi,
Dat snubber langs de Strat as gung't int Water,
All na dat Markt rop, ok de Schap un Lammer,
De truri bölken un væræwer draben.

    Pȩr keem der, as man hör, en ganze Snor,
Se trampeln langs de Steenbrügg dat dat gnaster,
Un juchzen hell un gnittern, as vær Lust
Dat Bredstȩd dar weer un Michelimarkt.

    Nu weer't to Enn west mit de Rau int Hus,
De egen Vöß inn Stall warn ungedülli,
Un mit de Hunn, un mit de Junges gar, 34
De't hörn int Lager twischen Drom un Waken,
Dar weer keen Stürn un Holn, se mussen rut.

    Ja, wat Michelimarkt in Bredstȩd is,
Dat seggt ok Keen, as de dat mit belȩvt hett,
Un de't belȩvt hett, seggt dat ok man kum.
Dat gift vȩl Herlichs inne schöne Welt,
As Sünndags utfahrn, Vagelnester söken,
Nætplücken, Winters Stritschoh lopen:
Dat gift vȩl schöne Ör, as Tönn un Flensborg,
Un Hamborg schall noch gar vȩl gröter wȩn;
Dat gift vȩl schöne Dag' dat lange Jahr,
As Wihnacht, wo dat Pȩpernæten lohnt,
Un Ostern, oder Pingsten, wenn dat grön ward,
Weun't Veh to Gras un wenn de Hadbar kumt –:
Doch Bredstȩd un Micheli is dat schönste!

    Ol Bredstȩd liggt recht midden inne Welt,
Wo alle Wȩg' na to un wedder weg föhrt,
Un Frünn un Nawers wahnt der bi enanner.
Twars sünd dar nicht vȩl Böm, dar is keen Holt,
Dar is keen Water, sünd keen hoge Bargen:
Doch sünd dar Appelböm vun alke Art,
Fröhripe un de platten Sippelappeln,
De man bet Lichtmeß wahrn kann ünnert Heu,
Rothstrȩken gar, un söte Figenbȩrn, –
De kennt man all genau, un süht se ripen,
Un kriggt dervun, wenn ok wul mit Gefahr
Vær tweie Büxen un en Drach vull Prügels.

    Doch lusti is't, un Nætbüsch waßt der wild,
Lankwaltsche un de lütt mit dicke Sluven,
De man des Sünndags ut de Reddern söcht. 35
Dar achter streckt de Wischen lank sik hin.
Dar gras't de Melkköh un de fetten Ossen,
Dar gat de Tæten mit de jungen Falen,
De all uns kennt, de fründli bülkt und snubbert,
Wenn wi hendalspȩlt un se mal besökt.
Noch wider streckt de Heiloh sik herut:
Op Milen kann man wandern ganz alleen,
Man drippt ni Minsch noch Veh, ni Pȩrd noch Wagen,
De Vageln seht Een to bi't Bickbeernplücken,
Dat is so still, man hört en Fleerlink flegen.
Un wenn man denn to Hus na Bredstȩd to geit,
De Thorn deræwer un de Wulken achter,
So treckt Een't orndli warm hin æwern Bossen,
Denn is't so smuck – wat Schöners gift dat nich. –

    Gar nu Micheli is't binah to vȩl.
Dat ward al lang berȩkent na'n Kalenner,
Na Wȩken, Dag' un endli na de Stunn,
Wa lang't noch hin is to de schöne Dag.
Man röppt sik't morgens to; Nu man noch fiv,
Nu man noch dree! un endli: æwermorgen!
Denn wenn't eerst morgen heet, so is't ok dar.

    Denn sünd – as Wandervageln, sunnerbar,
De kamt wenn't wat Besunners gift an'n Hȩben –
Fohrwarken kam mit sunnerligen Optog:
Pȩr as de Zȩgen, Kinner, Hunn un Apen –
Wer se nich sehn hett, lett sik doch vertelln;
Dar steit keen Mäden bi de Finstern waschen
– Un wuschen ward de Finstern all to't Markt –
De weet vun Wunner, de sik wisen ward!
Dat fȩhlt der nicht, dar kumt en Hexenmeister
De Künsten kann, wo Een de Hut bi schudert.
De hett al ünnerwȩgens Dinger makt
Mit Halsafsniden un mit Koppopsetten,
Un hett Ducaten kloppt ut Höhnereier! 36
Kikkasten schüllt der kam, un Ungeheuer:
Genog, dat ward en Markt dit Jahr besunners –
Danz un Musik versteit sik nȩbenbi.

    So kumt't. – In Bredstȩd, wat en Hart hett, puckert.
Is't nich to denken, dat man tidi wakt,
Bi Wagenrasseln un bi Ossendriben,
Bi Swin un Schap un wat an Hunden belln kann?
Man hett to don, dat man sik wascht un antreckt,
Un kum de Tid den Kaffe rin to slubbern,
Un wenn man rut kumt langs de grote Strat
Inn nien Rock un unbequeme Stȩweln,
Un wenn man wannert na dat Markt herop,
So is al Nawer, Nawersch un de Frünn,
So sünd al Hansohm, Thießohm, un de Annern
Al all to gang', de Jungs ni to vergȩten.
Schol is der nich, Perzepter steit vær Dær
Un hört, as inne Kark, andächti to
Na Orgeldreiers un na Harfenspȩlers,
De unscheneerli Stratenleder singt,
Plattdütsche gar, un nich as ut't Gesangbok.
Un unscheneerli drängelt sik de Junges,
Un hört andächtiger as de Perzepter.
Wa is't en Lust! in Stuff un in Getös',
Wat jümmer to nimmt as man wider kumt,
Mit Pȩr nn Minschen, mit Trumpet un Trummel,
Mit allerhand Gerüch, Geschrigg, Geballer.

    Hier röppt en Juden ut en lüttje Bod, –
Is dat ni Isak mit de Pockenaaren?
Wa is he to drögt sit verlȩden Harst!
Hier steit en staatschen Mann, as en Tyroler,
Un grippt sik ut den Hupen um em rum 37
En rechten Burjung rut mit apen Mund
De he en Placken utmakt ut sin Jack,
Un denn sin Seep utbütt rein to'n Verschenken.

    Wer koff ni geern? Wenn blot dat Geld man reck!
Landmädens kopt sik Bänner anne Mützen,
Schoh oder Tüffeln kopt sik Arbeitslüd,
Wul Slev un Lȩpeln ok un holten Teller,
De wat to Siden achterto to hebbn sünd.

    Værto sünd all de Boden mit den Staat
In Gold un Sülwer, un de Zuckerbäckers,
De gar vun Itzehoe un wider kamt.
Dat treckt de Lütten an, de stat un lungert,
Glikgülti gat de groten Burn værbi –
Wa't mægli is! mit Dalers inne Taschen,
So unbegriplich fast as vun de Bäckers,
De alle Welt ȩr Herlichkeit verkopt
Un sülbn derachter stat mit drögen Munn,
Gar wul en Roggenbotterbrod vertȩhrt!

    De Handel recht eerst findt sik um de Kark.
Dick as de Flegen, as en Immenswarm
Drängt dar sik Veh un Minschen dær enanner.
Dat geit as in en langsam tragen Strom
De Hüser lank un umme Kark torügg.
Dartwischen stat, en Reemstock umme Hand,
Pelzmützen op, in Rȩgenröck un Wulldök,
Roßkämmers mank de Pȩr un seht se na.
De lett een draben, de beföhlt de Hofen,
De steit inn Handel mit en freeschen Bur,
Un bȩdt, as um sin Seel ȩr Seligkeit,
Em um sin Brun, »vær utverschamtes Geld«,
So seggt he, »rein ut luter Lev un Fründschop!
Man mutt doch handeln – sunst – he smitt dat weg, 38
Rein weg, dat sware Geld, ut schire Grappen,
Wil dat he sik vernarrt hett in de Bur!«
Dat hör sik an, dat kunn en Steen bewȩgen.
Un würkli röhr dat hier un dar en Hart,
De an to rȩden fungn: Na, giff man to!
Hol hin de Hand! En Toslag un en Winkop!
Un luder war de Roßkamm un sin Wort,
Greep an sin Pudelmütz un schov se scheef,
Klatsch op den Brun sin Fettrügg mit Verachtung:
Wa dat en Krack weer! man en halwe Katt!
Doch wull he't mit nȩhm' ut Barmhartigkeit.
Un as ok dat nix hölp, so flök un swor he,
Dat wul de Klocken dræhn' kunn inne Kark,
Un Minschen denken, dat gev Mord un Dodslag.

    Doch awer, unvermodens ward dat still,
Un denn en Klatschen gift dat mank de Twee
Vun Hand to Hand as mit twee Mangelbrȩder:
Klar is de Handel! Winkop gift't inn Krog!

    Wenn't blot man mægli weer de Dær to recken!
Uns Herrgotts Hus is Sünndags nie so vull,
De Düwel, seggt man, hett en gröter Kundschop.
De Stuben hebbt keen Rum vær Stöhl un Banken,
De Dischen kum den Platz vær Glæs un Butteln,
Un as ton Sticken is de Luft un Dunst.

    Doch dringt man dær mit Lust un guden Willen,
Denn wat man drippt, sünd allens gude Frünn.
Dat geit mit »Guden Dag!« un »Ok al hier?«
Mit Ohm un Vetter gröten rechts un links,
Mit Hann to schütteln un de Schullern kloppen.
Un twischen in mit Drängn un Schuppsen værwärts.
Dat hört Micheli mit to't Marktvergnögen:
Dar mutt wat los wȩn, anners hett't keen Art.
En Roßkamm is hier recht as in sin Luft, 39
Wo alle schrigt un prahlt, schriggt he noch luder,
Dar schallt sin egen Stimm em as en Machtwort.

    Ja, wat en Lust! De ganze Ort to gang,
Un wat man Been hett ut de ganze Gegend,
Ok ohne Been! De Kræpels fȩhlt der nich!
Dat kruppt un humpelt, Blinne lat sik trecken.
Wat sunst dat Jahr lank inne Stuben huckt,
Wat eensam in en Sodenhütt bilang
De Heiloh wahnt un nie en Minschen süht,
As mal en Imker, wenn de Heiloh blöht,
De mit sin »Volk« op wücke Wȩken rut kumt,
Inn Wagen slöppt un Dags sin »Stöck« bewannert,
De dar denn summt, wo nu de Westwind hult
Un æwer't kale Feld de Möven jagt –
Wat so dar huckt, verkümmert un verlaten,
An junge Kinderseeln un ole Stukeln:
Dat kumt vundag', as lock se wat herut,
As leeg wat inne Luft wat reep un trock
As Hæpen, Lengn, as Sehnsucht un Erinnern.

    Inn besten Staat, half schüchtern un half lüstern,
Süh mal so'n Olsche wanken mit ȩrn Enkel!
Wat de mit ȩr veer Ogen hüt vertehrt,
Twee junge helle un twee blank un glasern!
Dar snackt un lȩvt se nu en Jahr dervun. –
Is enerlei, ob't Mark heet oder Kark,
Wenn't trecken schall – de Faden is desülwe,
Vær Een nan baben, dalwarts vær de Anner.
Un drippt dat mal so recht en wunne Seel,
De Ton is eens: ob dar de Klocken klingt,
Ob dar de eerste Kiwitt schriggt um Ostern,
Ob dat dat Markgetös' is ute Feern,
De Larm vun Minsch un Veh, vun Pȩr un Wagen, 40
De lisen hȩr klingt, mit Gesang dertwischen.
Mit Orgeln oder Blasen bi't Karussel:
Wer't mal belȩvt hett in sin Kinnertid,
De mal mit wannert is mit Möhm un Moder,
Mit kȩken hett mit Ogen, de, wat glänzt,
Vær Gold holt un, wat lacht, vær glücklich –
Den drippt de Ton, den treckt he bet ant Hart,
Den röppt he ut sin eensam still Gewȩs,
Un lockt em, mit to söken na dat Glück,
Ob't sik ni finn lett oder ok bedwingn. –

    Gau löppt de Dag, de Markdag gar to gau.
De Minschen ward al dünn, de Straten lerrig.
Vȩl Wagens hebbt en widen Weg to Hus,
De sünd al utfahrt ehr de Dag man grau,
Un wüllt noch ehr dat düstern Abend ward
Bet an ȩr Grenzen, wo de Pȩr de Wȩg' weet.
De Schosters de vun Preez un Heide kamt,
Un wat mit Höd un Tüch un Döker handelt,
Packt ili in in grote holten Kisten.
Eernsthafti seht de Lüd ut, stump un möd,
Un gar nich as vun morgens, do se keem.
De Reeg vun Boden langs de grote Strat
Un um dat Mark, de ȩben mank de Hüser
Opwussen weern as Pockenstöhl int Holt,
– Man findt se wul mal morgens unversehns
Op Weg un Steg op schaten æwer Nacht
In ganze Reegen mit ȩr witten Mützen,
Un kumt man abends trügg, wo sünd se blȩben? –
De Boden klappt tosam as Rȩgenschirms,
Wo ȩben noch in kakt un saden war,
As wull de lustige Stadt ut Linn un Latten,
Mit heemli Gängn, de Junges ton Pläseer,
Hier int ol stenern Bredstȩd nu bestan blibn – 41
Se fallt tosam as Hocken vær den Wind.
Dat Mark is ut, de Handel is værbi.
Man blot de Juden künnt dat noch ni löben.
Wa weer't ok mægli! Nu Mein! Abraham!
Noch so vȩl Tid en Groschen to verdeen,
Un Minschen nog de alle kopen künnt.
Wa se sik afmöht, een heran to trecken,
As goll't dat Lȩben un de Sȩligkeit.
Se bȩdt dat mit to nȩhm'n, se wüllt't verschenken,
Se wüllt dat los wȩn, seht! dat schöne Band,
De schönste Kȩd, de wunnervulle Kasten!

    Doch ahn Erbarmen wannert dat værbi.
Do packt se ok; un blot dat nakte Elend,
Wat harder is as Ævermoth un Giz,
Dat wannert noch un lett sik noch ni schrecken.
Seht hier man hȩr de helle Ogen hebbt,
Hier sitt en blinne Mann un sagt de Fidel!
Musik is't nich – doch wenn't noch arger weer,
So seht den Kopp an, de væræwer nült.

    Fast noch bedrövter is't mit fremde Kinner,
Wenn de noch kamt, nu't fast al schummern ward
Un kold de Westwind dær de Straten treckt,
Mit Fleck- un Rükseep, mit Zigarrenkastens,
Mit Band un Nadeln oder pappte Schachteln,
Un freert un bȩdt noch um den letzten Koop.

    So is dat Enn. – Doch langs de Straten treckt
Dat junge Volk to Winhus un to Danz:
Vær de is't eerst de Anfang vunne Freid.
En Swarm vun Mädens kumt dar Hand in Hand
Mit blote Arms, mit bloten Hals un Nacken;
De denkt an Küll so wenig as an Unglück.
As wille Vageln Værjahrsmorgens lacht,
Holtduben un de æwermödige Kukuk,
De æwer't Moor Verstȩken spȩlt un Gripen,
So lacht se lank de Strat, un lat sik brüden, 42
Lud innen Hals un flüchtig oppe Beem
Wenn't Junkvolk trotzig inbrickt in ȩr Reeg:
Na't Danzhus lockt se Vigelin un Baß.

    Jan vunne Trepp – so heet he vun sin Hus –
Makt to den Takt mit dree Gebrüder Lüsing
Den nödigen Larm, de mit den Dunst vun Minschen
As Jahrmarkslust Een dick entgegen treckt.
Jan is en Klütrer ahn en recht Geschäft,
En aller Welts Oldflicker, Dusendkünstler,
Uhrmaker, Watersmecker, Pumpenbahrer,
De jümmer drächti geit mit en Erfindung
Jüs klar bet op de letzte Tähn int Rad:
Wenn de eerst paßt, so ward he unvermodens
Mal mit en Dings to Strat kam, wat der löppt
As nich en Vagel flüggt, wat Wagens treckt,
Un Schȩpen drifft, to Hus den Kaffe mahlt,
De Weeg bewȩgt, un allens mit en Fedder!
Værlöpi, wenn dat Mark væræwer is.
Un trag de Abends hinslikt æwer Bredstȩd,
Sitt Jan gedülli in sin optreppt Hus,
(Dat eenzigste int ganze Dörp un Kaspel)
Un klütert, oder mit Gebrüder Lüsing
Erfindt he'n nie Art vun Holtviglin
(En holten Teller is't mit holten Plöcker,
Ton hebbt se al, doch keen Geföhl, seggt Lüsings).

    Ehrbare Dischers sünd de innen Ort,
Doch sünd se æwergȩben musikalisch,
Un mehr op Bildung ut as opt Geschäft.
De spȩlt ann Wihnachtsabend vun den Thorn,
Un Jahrmarkt in den Krog spȩlt se de Pulkas.
Jehann trakteert den Baß, – un wat der lȩvt
Un danzt hett un sik freit Michelimark,
De findt – as innen Harst den Sæbensteern,
As op de Kark den Thorn, as op de Kanzel
Herr Pastor, un Perzepter inne Schol – 43
Inut Jahrmarkt innen Pesel Jan un Lüsings,
De sülwen Melodien un Angesichter,
Inn sülwen Takt de Klarinett un Baß.

    Indessen sitt der in de Værderstuv,
As't ok de Bruk un as dat jümmer west is,
De Öllern ut den Ort, de Bur un Börger,
De Dags Geschäft un Amt to Hus torügg heel,
De Farwer, Küper un de Linnmannskramer,
Aptheker ok, un mit en lange Pip
Perzepter in sin Kapp un witte Haar.

    Se drinkt en Lütten extra, un vertellt
Vun Tiden, wa se lopt un vun de Prisen,
Un seht ut't Finster, wenn der wat værbi wankt.
Man kennt de Lüd, man kennt sogar dat Veh,
De Wagen, Pȩr, Geschirr, de ganze Optog,
Un wat daran sik ännert ward bemarkt.
Wat? heet dat, fahrt Klas Mumsen al to Hus,
De sunst Micheli ut un'n Kröger dot sitt,
De General Besluter vunnet Mark,
In Abendschummern staats in Morgennȩwel?
Dat's wul ut Arger æwer'n slechten Handel?
Hett doch vunmorgens wiß, so klok he lett,
Sin smucken Brun to fröh un billi weg slan.
De Pris is stȩgen vær de Satelpȩr,
Wat utgesöchte Waar un rech bi Fleesch.
Jan Ole, seegt man, un de Aasbas hebbt
Rein gȩben laten slank weg, wat man förder,
Un baar betalt in nie Lujedor,
Na Frankrik, seggt man, – wat de wedder vær hebbt
De Döwels Kȩrls? – Seht man, dar kumt en Snor!
Is't nich en Staat? Un dar de Appelbrun
Mit witte Værföt is Klas Mumsen sin.
Dar geit he hin! De süht sin Stall nich wedder! – 44

    Hurrjeh! Jan Peters mit en nien Wagen!
Dat makt Ambrasche! brun lackeert! op Feddern!
Sin Antje pußt umsunst ni ute Kapp
Un suht sik um, ob Bredstȩd ȩr ok wis ward.
De kumt nu alke Sünndag mal vær Dær,
Ward afwischt un vun Antjemöhm bewunnert
Un wedder todeckt op de Grotendȩl.
Wer wahrt, de hetr wat! Keem doch fröher Tid
Jan Peters hier Sünnabends mit de Schufkar
Mit Bessens rin, un Antje schov em na.
Nu is de nette Wittenhof ȩr egen
Un Antje fahrt inn Fedderwagen rut.

    Och! Sȩweringsche hett sik Zȩgen kofft!
Wa schrigt de Beester! un wa treckt de Olsche!
Un vær un achter schrigt de Junges mit.

    Wat? süh mal! heet dat, wat kumt dar denn rop,
Dat allens anne Siden flücht un löppt,
Sogar de Zȩgen mit ol Seweringsche?
Is't mægli, seggt, is dat ni Jan vun Haarlem
Vun Süderwischen? kumt de noch to Mark?
De Swarten sünd dat! un de Wiener Wagen!
De dampt je rop, as schulln se wat belopen –
Dweer æwer – umme Kark – wul na den Doctor?
Un Alle keken lankhals achterna.
»Sin Swarten sünd dat,« seggt de Fohrmann Krach,
De mank de Gäst in Rȩgenmantel seet,
De Reemstok fat – he spȩl vundag' de Roßkamm.
He koff am leefsten jümmer'n bȩten »Raaß«
Un »engelsch Blot« – natürlich, wenn't to Jahren.
De Kröger sä, he koff dat engelsch Ledder,
Un fürch ni Kropp, noch Spatt, blot frȩten Fewer, 45
Wo man de Hawer hölpt un nich de Pitsch.
De weer, as man den raschen Wagen hör,
As vun en Trummel wul en ol Soldat,
Opstan, un keek mit Kennermien hinnt.
Sin Swarten sünd dat, seggt he, dat is Raaß,
Dats engelsch Blot, dat sünd en Paar to draben,
Un de se ünnert Leid hett is en Fohrmann!
Dat kann Nüms wȩn as Jan vun Haarlem süllst. –
Un de Gesichter drückt sik anne Ruten.

    Schull he? seggt do de lüttje Apotheker,
Ik heff man hört, he kumt je nie na Bredstȩd,
Nicht to Commün, to Boßeln, noch to Kark.
Sitdȩm ik hier bün, nu al æwern Jahr,
Heff ik em noch ni mit min Ogen sehn,
Un heff man hört, he's gänzli minschenschu.

    He is dat, seggt Jehann do vunne Trepp –
De in en Paus' mitünner twischen't Danzen
Vun'n Pesel 'n bȩten rinstipp inne Dörnsch.
Um mit en Sluck den Stuff sik dal to spölen,
Ok gau mal mit sin knipi lütten Ogen
Op't Rum to sehn, ob wat Besunners los weer –
He is't! He fahrt man blot mal um den Karkhof,
Wo dar sin Fru liggt un Mariken Wȩwers,
– Lütt Wȩwers Dochder, vun den Dreecksplatz –
He kumt hier in den Ogenblick torügg.
Dat litt em ünnerwilen nich to Hus –
Sett he hinto, as sä he en Geheemnis,
Un seeg op den Aptheker mit en Mien
De seggn un don schull: so's de Sak wul klar?
So is se! Un he nück Perzepter to.
Weer dat denn so? Un dit dat Wort vær't Räthsel?
Wat treckt de Lüd denn, dat se iwrig ut kikt,
De Lüsings mit ȩr bleken dree Gesichter,
Rothbackte Mädens, hitzi vun den Danz,
De hoch de Bossen geit un lud de Athen? . . . 46

    En Wagen kumt dar mit twee swarte Pȩr,
Dar sitt en Mann op inne besten Jahren,
Dat jagt væræwer in en Ogenblick,
In Schum de Pȩr, nül sitt de grote Minsch.
De Wagen rasselt, Für flüggt ute Steen,
Noch hört man't schalln, un inne Feern verswindt dat,
Un still de Schummern slutt sik achterto.
Dat weer dat all.
                            Un dochen, weer vellicht
Een binn' de Mür dar ünnern Likensteen
De Karkhofsport herut, de Strat hendalkam,
De man sit Jahren nich op Mark mehr sehn –
Dat harr nich stiller warrn kunnt inne Dörnsch,
Wo Junk und Old in Freid un Æwermoth
Noch ȩben lusti mank enanner snacken. –
Dat litt em ünnerwilen nich to Hus –