Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

De Karfunkel.

Wenn de Vader sick snitt sin Toback, so kikt em Maria
Fründlich un bedwis' an: »Vertell uns en Stückschen, o Vader,
Weest wul, so wedder als letzt, wo Anna-Maleen bi in'n Slap full!«
Un so rückt se denn nu an't Licht heran mit de Spinnräd,
Anna-Maleen un Marie un Trin' un smeert se mit Speckswart,
Spannt de Snorn darum un tuxt enanner an'n Ärmel.
Un lüttj Jakob, de nimmt en Handvull Besen und sett sick
Dicht an'n Lüchterstock hin un seggt: »De will ick mi utpuln.«
Awers de Hans-Jörn, de liggt, so lang als he is, öwer'n Kachlavnd,
Kikt dar vun baben hindal un denkt: »So hör ick't am besten
Un bün nüms nich in'n Weg.« – Un als den Toback sick de Vader
Sne'n un sick stoppt in de Piep, so höllt he ehr ünner de Tranlamp,
Suggt un suggt, bit se brennt, un drückt dat Für mit'n Dum in,
Knipps! is de Deckel darop. – »So will ick en Stückschen versöken«,
Seggt he un sett sick torecht, »doch möt jüm ördntlich mi still we'n,
Hört jüm! so lang ick vertell; – un du dar baben, du Fulpelz,
Pack di vun'n Aven hindal! hest wedder nargns nich en Platz wußt?
Stick di de Hawer? un lengst di ock wul na so'n Karfunkel?
Wenn't denn man so een nich is, als den hier, den ick in'n Sinn heff!

Hört, ick weet dar en Sted, dar geiht keen Plog un keen Egg ni,
Struk an Struk steiht darop un nix als giftige Krüder,
Slangkrut, Brummbein un Dorn, un keen Drossel sitt dar to fleuten,
Un keen Menschen to singn, keen Summervagel besöcht ehr;
Breede Prückels alleen, de sitt dar un lurt mank de Knaken.
Tappsig is he ni we'n, so sät de Lüd wul, doch weer he
Flidig to Weertshus gahn, un öwer Bibel un Psalmbok
Harr he de Kaarten sett des Sünnabnd-Abnds un des Sünndags.
Flöten harr he jüm kunnt, – – en Hex in'n sottigen Schosssteen
Harr sick daröwer verfeert un de Steerns an'n Heben harrn bewert.
Malins hett dar in'n Krog so en Jäger, en schwäwigen Grönrock
Tokikt, jüst als he spelt, un wa mit Trumpfen un Flöken
Stich um Stich de Michel verlor un sin prächtigen Dalers.
»Töv, di will ick wul krign!« hett lisen smustert de Grönrock,
»Du verlöppst mi ni mehr!« un als he't sachen so mummelt,
Hett de Krögersch dat hört un dacht: »Dat is wul en Warwer!«
Doch en Warwer? – ja prost! – jüm schüllt't wul, nösten to hörn krign,
Wenn man de Michel eerst friet un Hab un Gut eerst verlumpt hett.
Nu, wat het dar wul dacht de Köthnersdochder? de harr ja
Hand em un Jawort gebn, doch nich ut Leevd' för den Michel,
Ne, ut Leevd för de Oln, de hebbt't ja eben so hebbn wullt.
Sülwigen Abnd noch to Hus gung to Bett se mit sware Gedanken,
Sülwige Nacht hett se drömt un hett en gräsigen Drom hatt.
Nu, wat hett se denn drömt? – se leep dar hin op de Landstrat,
Keem dar en Wiv in de Möt, en ole schietige Tatersch;
»Helligenbiller to Kop, lüttj Moder? – lat mi een afkrign,
Süh, ick bün ja en Brut, vellicht hett't gude Bedüdung!« – –
Langsam schüttel den Kopp de Olsch un lang ünnern Platen,
Keem mit en Handvull Biller un sä: »Dar, teh du di sülbn een!«
Un als se't deit nu un tüggt, sünd't luter schietige Kaarten.
»Kreegst dar en Ruten-Esch? – – dat bedüdt en roden Karfunkel,
»Is dar de best' nich in't Spill.« – »Ja richtig!« seggt se. »den heff ick!«
Wedder seggt nu de Olsch: »Min Dochder, teh man noch eenmal!
»Hest dar en Söben-Krüz?« – »Ja richtig!« stöhnt se mit Angsten;
»Tröst di Gott! teh anners! – dat kann noch beter toletzt kam.
»Kreegst dar en blödig Harten? – »Ja richtig;« seggt se vull Gräsen;
»Nu noch eenmal! vellicht, de letzte ward noch en Glückskaart!
»Hest dar den Spaden-Bur?« »De is't wul, – seh' man mal sülbn to!«
»Ja, du hest em förwahr! tröst Gott! – de schüffelt di ünner!« –
Dat weer de Drom, den se harr, un lud un swar hett se slapen!
Trina, Trina, hest du't bedacht, un likers noch neehmst em?!
Ja, se hett't ja ock wußt un seggt: »In't Herrgottes Nam' denn!
»Na de söben in Krüz un na de blödige Harten.
»Kummt min Hölp wul toletzt un schüffelt mi nöst in de Eer 'rin!«

Eerst dar gung't noch so so; – Bischuerns hett wul de Michel
Sapen und spelt in de Nacht un flökt un sin Trina bedröv makt,
Faken doch de' em't wul leed, denn be' he bischuerns mit Tran ehr
Lud um Vergebung darum. – Un malinst sä he: »Nu will ick
»Akkodeeren mit di un will de Kaarten verflöken;
»Schall de Deuwel mi haln, sobald en Kaart in min Hand kummt,
»Awers in't Weertshus gah ick! – dat will ick! – dat kann ick ni laten;
»Ween un hul, wenn du wullt! – ick mutt't! – ick kann di ni hölpen!« –
Het he dat eerst ock ni holn, he heel desto beter dat anner.
Keem he in't Weertshus 'rin, so seet da min borstige Grönrock
All selv Drütt achter'n Disch un misch de Kaarten un reep em:
»Steihst mit in, Kammerad? – so kumm! wi wüllt mal een maken!«
»Ick ni!« seggt dar de Michel, »He, Krögersch, lang mi en Snapps her!«
»Du ni?« seggt dar de Grön, »ei wat! – so kumm man tonösten,
»Wenn du den Snapps eerst in't Liv, – wi spelt ja um Nix mitenanner!«
»He«, denkt de Michel bi sick »mi dünkt doch, wenn dat um Niz geiht.
»Is't ock eegentlich keen Spill!« – un sett sick dal bi den Grönrock.
Süh, dar kummt dar en Kind, en luckigen Kruskopp an't Fenster:
»Meister Michel, mal ebn op en Wort! – din Trina de schickt mi!«

»Schick se wedder, un gah! – ick weet all, wat se in'n Sinn hett!
»Wer spelt ut? – un wat is dar Trumf? – un steken den Ruten! –
»Rapps? vun babn darop!« – Nur seggt de Grüne: »Du Glückskind!
»Muchst ni mal um en Schüllnk?« – – »Dat is ja dat een als dat anner«,
Denkt de Michel, »un Spill is Spill! minwegen, man los denn!«
»Kumm doch!« röppt dat Kind un kloppt dar buten an't Fenster,
» Blots op en eenzig Wort!« – – »Ach, pack di!« seqgt he, »un lat mi!
»Kleewer-Bur op'n Disch! – un Spaden! noch mal en Spaden!« –
Un so geiht't nun en Schüllnk bit endlich herop na en Daler.
Als se nu gaht, seggt de Grün: »Hör, Meister Michel, ick kann di
»Op de Sted ni betaln, – ick geu als Pand di den Ring hier,
»Nimm em, bit ick em lös! – dar in den roden Karfunkel
»Sitt noch en heemliche Kraft; – o, kik doch, wa he di anblitzt!«
Wedder kloppt dat un röppt: »O, Michel, kumm, eh't to lat is!« – – –

»Snicksnack!« seggt dar de Grön, un »lat em, wenn he ni gähn will!
»Dar! nimm du man den Ring! – un wenn du tonöst mal keen Süsselnk
»Geld in'n Koffer mehr hest, un nargns, – he kann di wat schaffen!
»Stickst du den Ring an de Hand, un langst dar blots in en Sack 'rin,
»Hest en Preußen bi'n Kopp! – dat feilt ni, wat ick di seggt heff!
»Blots op'n Fierdag ni. dat wull 'ck noch eben di raden!
»Brukst mi wider tonöst, so rop man jümmers, – ick hör di!
» Vizli Puz is min Nam, – un ick heff de Ohrn op'n Placken!«

Awers bidess sitt alleen de Fru un weent dar vör Kummer,
Lest wul en Stück in de Bibel un in en paltig Gesangbok,
Un de Michel, de kummt un bollert: »Finn ick allwedder
»Di bi't ewige Bed'n! – wat sittst to liern un to hueln?'
»Süh mal her, wat ick munn! – Juchhe! en roden Karfunkel!«
Kreeg di Trina en Schreck! – – »O, Jesus!« seggt se, »wat seh ick!
»Dat is nümmer wat Gud's!« – – un darbi fallt se in Ohnmacht, – –
Weerst, arm Trina, du man din Lebdag nümmermehr opstahn,
All din Kummer un Leid, un Gram un Qual vun tonösten,
Weerst du los mit enmal und harrst dar ruhig verslapen! –

Däglig slimmer nu ward't, op alle Marken flankeert he.
Jümmers mutt he darhin, – un kummt man mal in en Weertshus.
Klock um twölf in de Nacht, to Middag oder to Abend,
Sitt de Michel all dar un mischt un bedrüggt mit de Kaarten.
So verwillert sin Kind, sin Reitschap swinnt, un de Koppeln
Kamt na de Reeg op de Bol, un de Fru vergeiht dar in Sorgen,
Kummt he denn eben na Hus, gifft patzige Reden un Antwort,
»Kummst, du Lump?!« – un wat se wul seggt, – un dun un besapen
Flökt de Michel un prügelt sin Fru; – nu mutt he na'n Preester,
Nu vör't Amt, un tunöst als Straf en beten in't Stockhus,
Slimm all herin, doch slimmer herut, – dar kummt all de Puzli.
Pisselt em lis' wat in't Ohr un jagt dar de Gall em in't Blot 'rin!

Söben Jahr gung dat so! – dar broch de Puzli em malinst
Wedder herut ut'n Torn, un »Hallo! nu gaht mi in't Weertshus
»Eh du de Prügels so frisch na Hus bringst, de se di, gebn hebbt;
»Wat din Olsch di ock kakt to'n Willkamn, ward dar nich anbrenn.
»Hör, du durst mi förwahr; un wenn ick't bedenk, warr ick giftig,
Wa di't geiht, un wasück din Fru di dat Leben verbittert,
So en Mann, als du büst, de des Dags sin Daler verdo'n kann.
Glücklich büst du in't Spill, – doch na en leidiges Sprüchwort,
Mit de Fru, als ick meen, – dar hest du't jämmerlich drapen,
Weerst noch leerig un los, so levst du ruhig in Freden!
Ja, dat quält di wul sacht, – man süht't, wa de Adern di opswillt.
Drink noch en düchtigen Sluck! – dat köhlt un nimmt di de Hitten!« –

Awers de Fru dar to Hus, de sitt bidess op de Bank wul,
Fohlt de Hann wul un kikt mit natte Ogen na'n Heben
» Söben Jahr un söben Krüz!« – so weent se barmhartig,
»Allens kummt, als se sä, un Gott in'n Himmel mag't enden.«
Seggt't un nimmt dar en Bok un bed in Dodesgedanken.
Jüst störrt Michel herin in de Dör un fürchterlich brüllt he:
»Sittst all wedder un bedst? un hulst, du falsche Kanallje?!
»Bra' de Kantüffeln mi op!!« – – se seggt: »dar is ja keen Für mehr.«
»Bra' se – – segg ick di, Wiv! – ick dreih dat Mess di in't Liv um!« –
»Leewer hüt noch als morrn! – du bringst mi likers um't Leben,
Eenerlei, als du't deist! – dat Kind, dat hest mi all dod makt! – –
Di schall de Dunner un Blitz! un dusend Deuwel un Satan!« – –
Seggt't un stött dar – un dröppt; – – un sinnlos sackt se tohopen.
» O, min blödiges Hart!« so stöhnt se noch, als se umfallt.
»Kumm Spa'n-Buer, dat's ut! dar hest mi! – schüffel mi ünner!« – –
Nu de Michel ut't Hus, un achteran em dat Gräsen,
Wit in't Feld, – – un de Eer de bevt, – dat rasselt in'n Nötbösch.
»Vizli Puzli, ach hölp! ach hölp mi!« – – – röppt he,– de Puzli
Steiht dar achter de Büsch un kummt un fragt em: »Wat feilt di?«
»Stok min Trina in't Hart, – – ach hölp un ra', wat ick anfang!«
»Dat is allns?!« seggt de Puz, »un darum hest mi so bang makt?
»Kreeg di en Schreck, dat ick meen, wat Wunners müss dar passeert we'n?
»Narr, nu kannst du in't Land in blibn, dat kunn di Verdruß gebn!
»Is ni da günnert de Strom? – so kumm, ick gev dat Geleit di,
»Sühst? an't Öwer den Kahn!?–« Nu sett se günnert heröwer,
Hastig öwer de Grenz, – dör't Feld. – – In't eensame Weertshus
Brennt dar en Licht. – Man herin! mi schall verlangn, wat dar los is;«
Seggt de Gröne, – »wer weet. – du kannst di de Grilln dar verdriben!«

Awers in't Weertshus sitt dar tohop noch de laten Gesellen,
Un vun vörn geiht dat los mit Kaartenspeln un mit Supen.
»Krüz is Trumf! – un noch mal! – un noch mal! – un kennt jüm ock de da!«
»Steken! – un noch mal en Trumf! – un noch mal steken dat Hart da!«
Halwig twölf is de Klock. Lett denn de Jung mit de Lucken
Garni wedder sick sehn? – ne garni wedder! – un Michel,
O, wa spelst du verkehrt! hier, noch mal steken dat Hart da!
Un dat snitt em de Seel, un alle Mal, wenn he steken,
Kümmt de Gröne damit – un smitt en heemlich en Glup to.

Neeg de Wiser bi twölf; un jümmers slechtere Kaarten
Spelt he, jümmers nu slechter un schrifft toletz mit de Kried all.

Dar sleit't twölf! – un nu langt he, den smucken Rink op'n Finger,
Frisch in de Tasch sick un röppt: »Hallo! wer wesselt en Daler?!«

Slechtes Sülwer, oh weh! – he langt in glasige Stücken,
Deit dar en ängstlichen Schrei un kikt mit Grun na den Grönrock.

Awers de Puzli, de drinkt sin Snappsglas lerrig un mummelt:
»Michel, kumm nu herut, de Krogweert möch ins to Bett gahn!

»Kummt wul ock hüt noch Besök, – se hebbt ja en lustigen Fierdag.
»Is't ni de Ludwigsdag, de fiefuntwintigste? – Michel, – – – –

»Dreih, so veel als du wullt, an'n Rink, du kriggst em ni 'rünner!« –
O, wa de Michel di lur! – he sä: »en lustigen Fierdag?!« – – – –
O, wa he klemm mit de Föt sick fast, dar ünner an't Dischbeen!
Doch wat hölp't op de Läng un nützt?! – mit Angsten un Beben
Kummt he tohöchen un seggt keen Wort, un se 'gaht mitenanner; –
Vör de Gröne vöran, un stuv darachter de Michel,
Ebn als en Kalv, dat dar folgt den Slachter hen na de Slachbank
Wul so riklich en Schuß vun't Weertshus steiht dar de Puzli,
»Michel,« seggt he to em, kik hin! keen Steern nich an'nHeben!
»Süh, de Heben, de hangt vull Wulken, öwer unöwer!
»Nargns en Luft un en Lud! un süh, dar rührt sick keen Blatt ni!
»Un du büst mi so still, – Ick löv förwahr, dat du bedn wullt.
»Oder makst du de Reken un is di dat Leben verbittert?
»Na, als du meenst, denn man to! de Wahl, de is ock so swar ni,
»Süh, dar hest du en Mess! dat köff ick frisch op'n Jahrmark,
»Sni' de Gurgel di af, do't sülbn, denn sparst du dat Drinkgeld!« –
So hett' de Vader vertellt, un mit engbossigen Aten
Seggt de Moder tonöst: »Büst klar? so mak mi de Deerns doch
Ni so grulich un bang! dat sünd ja dochen man Märken!« –
»Ei, ick bün ja all klar!« seggt nu de Vader, »dar liggt he
»Mit sin Ring in de Dorns, un nargens singt dar en Drossel.«
Awers Maria, de seggt: »ach Moder, lövst, dat wi bang sünd?
»Meenst, ick mark dat ni forts, wat he meen, un wat he wul seggn wull?
»Ja, de Puzli, de Grön', dat is de böse Versuchung.
»Lockt se nich ock uns all un führt dar in Sünden un Elend,
»Wenn wi Menschen ni bedt, un ni folgsam sünd un ni arbeidt!
»Un dat luckige Kind, dat dar warnt, dat is dat Geweten.
»O, ick kenn ja so gut min Vader un kenn sin Gedanken!«