Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Eckernförde

Ut dat Johr 1848.

Von C. N. Schnittger.

De Klocken gaht: bum, bum, bum, bum,
de Trommel röpt: kum, Kam'rad, kum,
kum, Kam'rad, nu is't so wiet.
Herut, et is de höchste Tied, –
herut nu mit de Börgerwehr,
mit Säbel un mit Scheetgewehr!

Gurlitt.

Dat wer en wunnerliche Johr, dat Johr 1848.

Öwer dörtig Johr harn wi in deepsten Freden levt un nu fung et up enmal öwerall in de Welt an to rumoren, erst in Paris, do in Berlin un toletzt ok bie uns. Un wat dat schlimmste dabie wer: Dat kem uns alles so öwer den Hals un wer uns so nie, dat wi gornich recht wußten, wo wi uns dabie hebben soll'n.

»Das Volk steht auf, der Sturm bricht los – Freiheit und Gleichheit hört man schallen, der ruhige Bürger greift zur Wehr.« – Ja, so har man dat lesen in de Böker, so mut et denn jawol ok richtig sin. Also dat Volk mut bewaffnet warn. »Der Bürger muß sich in der Führung der Waffen üben, um nötigenfalls mit eigener Hand seinen heimatlichen Herd zu schützen,« schreef de Zeitung. Also wi mußten en Börgerwehr hebben. Un wi kregen ok en.

Ick wet et hütigen Dags noch nich, wo man domals in allen Ernst globen kunn, dat son Börgerwehr öwerhaupt wat nützen deh, un et wer de Lüd würklich Ernst damit. Man mut domals doch gewaltig unriepe Vörstellungen von Krieg un Soldaten hat hebben. Also de Börgers kregen de ole verruste Gewehren un Säbels, de dat Militär nich mehr bruken kun, un nu ging et an't Exerzeern. En ole dänische Unneroffzer, sin Nam wer Jens Pallesen, har dabie dat Kommando. Dat kem em frielich wat swar an, enmal dat he up dütsch kommandeern sull, un denn, dat he Soldaten uptrecken sull, de gegen sin egen Landslüd angahn wull'n un denn, dat he se nich prügeln dörfte. Awer de Mann wull geern en paar Schilling verdeenen und möglicherwies hett he ok dacht: »De Slag deiht min Landslüt doch nix.« Exerzeert wur des Abends na Fierabend bie de Witwe Lorenzen up de Boomhof in de Saal, un man mut sick wol wunnern öwer de Willigkeit von de Börgers, denn ick mug wol weten, wat vör'n Handwarker sick nu dato verstahn wur, alle Abend noch twee Stunn Soldat to speel'n.

Da stunn'n denn nu de Handwarksmeister in Reeg un Glied, grot un kleen, dick un dünn, de ene mit en Hot, de anner mit en lange Rock, de annere mit en korte, un Sniepels lepen ok mit mank. En von disse Stadtsoldaten exerzeerte in en Mantel oder Kawai, as man son Dings domals noch nennte. Un worum ok nich? Inböt wer nich in de Saal. Vör't Vaderland sin Blot to vergeeten, oder sick dootscheeten to laten, ja dat wer Bürgerpflicht, awar vör't Vaderland to freren, oder sick gor to verköhlen, ne, dat kun keen Minsch verlangen. De Mann mit de Kawai har awer ok en Bedrief, wo he vel bi sitten deh, he wer Portreemaler un nennte sick mit Namen Goos.

Awer dat Exerzeern is nich de Hauptsak bie dat Militär, da hört noch mehr to, un dat is: de Taktik. De Taktik wur up't Rathus bedrewen, da wer ümmer Börgerversammlung. Da wur denn nu utmakt, dat in't Norden von de Stadt Pallisaden uprichtet warn sull'n, um de Dänen to möten. Achter de Pallisaden sull'n denn de Börgers stahn un de Dänen, so as se ankemen, dootscheten. Do verlangte en ut de Versammlung dat Wort, kunn awer, wiel de Saal vull weer un de Tumult groot, nich tom Wort kamen. Toletzt sprung he up en Disch un schriete: »Ich bitte ums Wort!« De Mann, de dat Wort verlangte, wer en Blickensläger; wiel he son beten in de Dreih ging, nennten se em »de Windschewe«. Also de Windschewe kreg dat Wort, un as et en beten still in de Saal wur'n weer, sä he: »Meine Herren! Wenn denn die Börgers abslut hinter die Pallisaden aufgestellt werden sollen, dann mache ich den Vorslag, daß auch wieder Pallisaden hinter die Börgers aufgeführt werden, damit sie nicht weglaufen können, wenn der Feind kommt!« Nu wur dat denn en fürchterliche Upstand und Tumult. »Wer is dat?« – »Dat is de Windschewe.« – »Herunner mit em, herut mit de windschewe Keerl! Herut, rut, rut, rut!« un de Blickensläger ging et, as et gewöhnlich en Minsch geiht, wenn he de Wahrheit geradeut seggt! He wur an de Luft sett.

Ok de Posten wurn von de Börgers besett; dat ging alles ganz militärisch her. Do stunn denn ok mal en vör dat Wachthus upt Schloß, ok en Blickensläger, he wer awer nich windscheef. Se harrn em dat ganz nett lehrt, wodennig dat makt ward, wenn man präsenteert, awer em dünkte doch, as he en paar preusche Offzeers ankamen seeg, de na sin Bedünken wegen all ehr Ordens wol en paar Generals waren, dat he hier en beten mehr dohn mußte, un so präsenteerte he mit de ene Hand un mit de annere nehm he de Mütz af.

En paar annere Börgers stunnen Schildwach in dat Schloßportal, de ene wer en Schlachter un de annere en Reepschläger. Dat wer düstere un schlechte Werer. As se en Tidlang stahn harn, seggt de Reepschläger to de Schlachter: »Segg mi mal, min gude Jung, woto stahn wi hier egentlich?« »Ja, ick weet et nich,« seggt de Schlachter, »dat Schloß ward wol kener weghalen.« »Weetst du wat,« seggt de Reepschläger do, »ick hev sehn, hier unner de Trepp stahn Bettstellen, dar willn wi uns inleggen.« De Schlachter meente: »Da is awer keen Bettüg in, nich mal Stroh.« Do lachte de Reepschläger un antworte: »Min lewe Jung, da mut man sick in son Tied, as worin wi leben, nix ut maken, wi leben nu up en Kriegsfoot.« Un so setten unse beide Helden ehre Gewehre an de Wand un lehen sick hen to slapen, un as de Aflösung keem – do leh de sick dahen.

In de Wachstuv wurn as in alle Wachstuven Geschichten vertellt. Nu keem ok de Rede up König Abel, wo de Nachts um Klock twölf mit sin wille Jagd ut dat Holt keem, um dat Schloß herum jagte un denn na'n Mewenbarg un de Domkirch wieder trock. Dat hörte Discher Quante, de ok mit up Wach trucken wer, tum erstenmal, denn he wer keen hiesige. Um en Stunn wer an em de Reeg, dat he Posten an de Damm achter dat Schloß betrecken soll. Na en beten röpt he en von de Wachmannschaft herut, he wol em en Wort alleen spreken. Buten seggt he to em: »Hör mal, Du weetst ja, ick bin so mit de Jicht plagt un kann nich gut in de Tog stahn, wist du nich vör mi up Posten trecken, ick will di acht Schilling geben.« Dejenige, de he dat anbüt, markt awer, wo de Wind weiht un dat Quante bang is vör König Abel, he seggt also: ne, dat de he nich, un se gahn werrer herin. Quante röpt en annern herut, un nu vertellte de, wo he toerst mit unnerhandelt har, wo dat mit Quante stun. Na, nu wer Quante denn ja riep, un as he werrer herin keem, wurn de schrecklichsten Geschichten von König Abel vertellt. Quante böt nu ganz apenbar 12 Schilling, 1 Mark, 20 Schilling, awer kener will dahen. »Ne«, heet et, »wenn man da Posten stahn mut, denn is't en anner Sak, awer friewillig däh ick et nich vör en Daler.« Also, as Quante sin Stunn kamen is, bringen twee Mann em hen up sin Posten un laten em da stahn. Na en Virtelstun heet et in de Wachstuv: »Lat uns mal sehn, wat Quante makt.« Un as se herut kamen, sehn se Musjo Quante an de vörste Eck von't Schloß stahn. He säh, he har sick dahenstellt, wiel he da de Damm achter dat Schloß, awer ok dat Wachhus sehn kun un denn wull he, wenn König Abel keem, de Wach int Gewehr ropen.

Un Quante har Recht. Abel wer en König, wenn ok man en doden, awer vör en König mut de Wach int Gewehr.

Min Leser mag nu awer nich globen, as wenn dat die de Börgerwehr ganz ohne Blotvergeten afgahn wer, ne, jonich. Da stun mal en Mann op Posten, un sin Fru har to Hus schöne Appelkoken backt un do dachte se, wenn Vadder doch nu mit eten kun. Dat ging awers ja nich, denn he beschützte »den heimatlichen Herd«. Nu kem de Fru up en gude Gedanke. Se sette en Schöttel mit warme Appelkoken in en Korf un schickte dat Mäten damit hen na de Wach. Wiel de Mann, de se hebben sull, gerade Posten stun, setten sin Kameraden de Schöttel up en klene Schapp, wat an en Nagel an de Wand hung. As nu aflöst is, will unse Fründ sin Appelkoken sick dahl langen, awer dat Schapp hung en beten hoch, he fat sick an de böwerste Rand von dat Schapp an, de Nagel ritt ut un de scharpe Kant von dat Schapp schleit em vör de Kopp, so dat dat Blot öwer dat Gesicht löpt. De Wunn wer wirklich nich kleen, un as de Kopp na veel Waschen verbunnen wer, ging dat Blot noch dörch de Dok. Wat kreeg awer de Fru en Schreck, as twe Kameraden mit ehr Mann in son Verfatung ankemen. Se dachte all, dat en grote Schlacht lewert wer un dat dat et ehr Mann wohl noch dat Leben kosten kun. Na, he lewt noch un is en gude Fründ von mi, un ick denk, he ward mi dat nich vör ungut nehmen, wenn ick unse Mitbörgers vertell, wo he vör dat Vaderland sin Blot vergaten hett. Will em ok wünschen, dat he noch vel Appelkoken mit Aptit verteern mag.

Dat wer ja en gude Will von de Börgers, dat se sick mit wat befaten dehn, wat nu enmal doch nich ehr Amt wer, un ick denk, mennig en mut hüt noch lachen, wenn he torüg denkt, wat he domals vörn Figur speelt hett.

Aus: C. N. Schnittgers Erinnerungen eines alten Schleswigers.
(Schleswig, Johs. Ibbeten.)