Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Fritz Reuter

Läuschen un Rimels

Dat Johrmark.

"Je, Mudder, ’t is woll an de Tid,
Dat Fritz sick in de Welt ümsüht.
Hei bliwwt süs heil un ganz perdollsch,"
Seggt Bur Swart tau sine Ollsch.
"Süh, morg’n is Johrmark in de Stadt,
Dor künn hei sick denn mal eins wat
Versäuken un de Kauh verköpen
Un up den Mark en beten ’rümmer ströpen;
Denn Viehsionochnomi un stolzen Dünkel
Un ok Kultur der Welt mit mang, –
Wer dei nich hett, dei bliwwt en Slüngel,
Dei bliwwt en Klas sin Lewen lang."
"Mit dei drei Ding’, dor hest Du recht,"
Seggt Mudder Swartsch, "dat heww ick ümmer seggt.
Doch kik em an. Süh! Viehsionochnomi, dei hett ’e:
Von Mul un Näs’ ganz nüdlich lett ’e." –
"Ih ja! Dat geiht mit de Viehsionochnomi,
Hei hett so wat Absonderlichs von mi,
(Oll Swart, dei hadd ganz brandrod’ Hor,
Un kek mit’t ein Og’ ganz verdwas)
Mi dücht, hei glikt mi ganz un gor,
Dat heit, as ick noch jünger was.
Na, mit den stolzen Dünkel hett’t kein Il,
Dei ward sick finnen mittewil,
Wenn hei man irst de Drüddel wohrt,
Dei wi för em tausamensport;
Doch œwerst mit Kultur der Welt,
Dor is’t noch leg mit em bestellt,
Hei kann noch nich en Spirken sprichen,
Versteiht noch gor nicks von den Handel
Un von de Kniffen un den Slichen
Un führt noch so en burschen Wandel:
D’rüm sall hei hüt herinner in de Stadt,
Dormit hei ’n beten plitscher ward. –
Fritz! hür, min Sœhn, Du sallst hüt nah de Stadt
Un sallst den Strimer uns verköpen;
Doch irstens will ick Di noch wat
In Din Gedächtnis ’rinner knöpen.
Drink Di nicks unner Dine Huw,
Un spuck de Lüd’ nich in de Stuw,
Wenn Di wer grüßt, denn segg ’schön Dank’,
Un fret Di nich in Honnigkauken krank.
Putz mit de Fingern nich de Näs’
Un gah nich ’rüm as in den Dœs’
Un Prügeli gah ut den Weg’,
De Katt lickt Di nich af de Släg’,
Un ’n beten ok in Acht Di nimm,
Un lop kein lütte Kinner üm,
Un lat Di nich von Jeden brüden
Un von den Krabbenwagen œwerführen."
"Ih, Vader, wat hewwt Ji vör Noth?
Ick lat de Botter von dat Brod
Mi ganz gewiß nich ’runner nemen.
Dorœwer brukt J’ Jug nich tau grämen.
Ick ward den Strimer woll verköpen,
Ji braukt mi gor nicks intauknöpen.
Un denn, von wegen’t Näsenputzen,
Dat brukt Ji gor nich uptaumutzen. –
Ji denkt woll, Ji allein sid klauk? –
Irst nem ’ck de Fingern, denn den Dauk,
Un mit de Släg’! Lat sei man kamen!
Corl Witt un ick, wi holl’n tausamen." –
Hei halt den Strimer ut den Stall,
Un as de Reis’ nu afgahn sall,
Dunn kümmt de Ollsch herunner von den Bœn
un seggt tau em: "Fritz, hür, min Sœhn,
Stek desen Büdel in de Tasch herin,
Dor is en beten Markgeld in, –
Dat heww ick mi för Speck un Eier sport, –
Un bring’ mi mit en beten Snuwtoback,
Un mak dorvon man keinen Snack,
Dat Vader sick nich dorvör wohrt."
Na, Fritz un Strimer, dei gahn furt,
Un as sei kamen ut den Urt,
Finn’nt denn Corl Witt ok in,
Dei ok will in de Stadt herin.
"Hür, Fritz," seggt Corl, "hüt ward’t en Lewen!
Wo will’n wi in den Honnigkauken freten!
Wat hett Di Mudder Markgeld gewen?" –
"Oh, ’t is nich vel, ’t is man en beten;
Un mit de Honnigkauken! Ne, dat lat man sin,
Denn wenn ick hüt nich recht manirlich bün,
De Oll lett mi seindag’ nich wedder ’rin."
"Na, œwer Spickaal!" seggt Corl Witt,
"Un dortau Syrupstuten beten!
So’n Spickaal, Fritz, dei geiht dormit;
Wo will’n wi in den Spickaal freten!"
"Dat geiht!" seggt Fritz, "dor hest Du Recht!
Von Spickaal hett de Ollnich seggt!"
Sei kamen nu tau Stadt herin.
Fritz bliwwt tauirst bi sine Kauh;
De Köpers kamen af un tau
Un fragen, wat de Pris süll sin;
Fritz föddert stracks teihn Daler mihr,
As wat de Strimer kosten süll;
De Köpers gahn swigen still.
Wenn Strimer doch verköfft irst wir!
Dunn kümmt Corl Witt, em aftaulösen,
Un hei kann nu herümmer dœsen,
Hei kann nu gahn, wohen hei will.
Irst steiht hei bi ’ne Ördel still
Mit eine schöne Mordgeschicht,
Wotau en gruglich Lied würd sung’n;
De Kirl was hellsch bi Stimm un Lung’n,
Un’t Wiw, dat sung jüst ok nich slicht:

War einst ein alter Greifer,
Woll an die siebzig Jahr;
Der Satan thät ihn reizen,
Er thät ’ne böse That:

Das Haus thät er anstecken
Bei seinem Sohn.
Oh, wie viel Angst und Schrecken!
Und wie viel Dampf und Rauch!

Die Magd aus ihrer Kammer
Lief wohl zur Thür heraus;
Doch oh, entsetzlich Jammer!
Die Thüre wollt nich auf.

Un so gung’t noch en Strämel wider. –
Na, as hei naug hadd von de Lieder,
Un as em dat nich mihr gefel,
Besach hei sick den Apen, Bor’n un Kameel.
"Ne, kik, de Ap! Wo ’s’t mœglich in de Welt,
Wat makt de Minsch doch all för’t Geld!"
De lütte Ap, dat lütte Dirt,
Dat is allein dat Geld all wirth;
Un dit geiht All binah ümsünst.
De Dire maken ehre Künst;
Tauletzt röppt noch ganz lud’ de Mann:
"Will Einer von die Herrschaftlichkeiten
Noch mal auf das Kameel ’rum reiten,
Der fürcht’ sich nich un komm heran!
Na, Du mein Sohn?" – hir wen’nt hei sick an Fritzen –
"Willst Du vielleicht einmal d’rauf sitzen?"
"Je," seggt uns’ Fritz, "je, kann hei mi ok dragen?
Denn wull ’ck’t woll dauhn, denn wull ’ck’t woll wagen."
Na, dat Kameel, dat kümmt un leggt sick dal,
Un unse Fritz, – de Düwel hal!
Dei klaspert up dat Dirt herup,
Un sitt dor baben as ’ne Pupp.
Der Deutsching, ne! wo geiht dat nett!
Un wo dat unsen Fritzen lett! –
Nu kümmt de Ap! Nu paßt mal up!
Dei springt ok up’t Kameel herup!
Un von’t Kameel springt hei up Fritzen.
"Wat sall dat wesen? Lat de Witzen!"
De Ap fängt nu em an tau taren
Un em in dat Gesicht tau klaren,
Un nimmt em von den Kopp de Mütz.
"Verfluchtes Ding!" röppt unse Fritz.
Je ja, je ja! De Ap, dei nimmt s’ un smitt s’
In einen Hümpel Jung’s herinner
Un fängt nu an, em sinen Kopp tau lusen,
Un in de roden Hor herüm tau plusen,
Un dat Kameel, dat löppt nu swinner.
Uns’ Fritz, dei will dat Dings nu packen
Un grippt sick hin’n nah sinen Nacken,
Rutsch! sitt dat Ding em up de Näs’
Un giwwt em dor en barschen Kes’,
Un wenn hei’n hir nu will beluren,
Rutsch! sitt hei wedder acht’re Uhren.
"Herun mit di, un lat di Häweln!"
Ratsch, bitt de Ap em up de Knœweln!
Hei lus’t un plus’t,
Hei ritt un bitt,
Hei nart un tart,
Hei wippt un knippt,
Un uns’ Fritz Swart
Dei grippt un grippt
Bald rechts, bald links,
Un ümmer flutscht em weg dat Dings,
Em will dat Gripen nich gelingen,
Un kann em ok nich von sick bringen.
Nu fängt’t Kameel gor an tau springen,
Un dunn was’t mit de Rüderi
Von unsen Fritzen ok vörbi.
Noch einen Sprung! Baff, liggt hei ’runner! –
Un’t was wohrhaftig gor kein Wunner.
Wenn Jug de Ap hadd in de Fingern beten
Un in de Hor Jug ’rümmer reten,
Ji hadd’t woll ok nich faster seten. –
Na gaud! Hei freu’t sick blot, dat mit den Bor’n
Hei nicks tau dauhn noch kriggt, un löppt in bloten Hor’n –
Denn sine schöne Mütz was furt – –
Un mit ’ne halw geschunn’ne Snut
Ut de verfluchte Baud herut.
"Dat," seggt hei, "hett mi schön belurt!
Na, einmal un nich wedder mit en Apen!
För’t tweitenmal, dor segg ick gaud."
Hei köfft sick nu en nigen Haut
Un ward up’t Mark herümmer gapen.
So kümmt hei endlich nah ’ne Stell,
Dor küselt sick ’ne Kareßel.
Un as hei steiht un kickt dat an,
Dunn kümmt nah em en Mann heran,
Dei seggt tau em: "Na, Sœhn, wo wir’t?
Hir steiht jüst noch en leddig Pird.
Du, glöw ick, ward’st de Ring’ woll drapen."
"Je," seggt uns’ Fritz, "je, hewwt Ji ok en Apen?"
"Ih, Gott bewohr! stig’ Du man up!"
Un Fritz stiggt up de höltern Pupp.
Tauirst geiht dat so schön un sacht,
Dat unse Fritz vör Wähldag’ lacht,
Wil dit vel beter em gefel,
As up dat niderträchtige Kameel;
Doch as de Sak recht in den Swung’n,
Dunn kart de Düwel einen Jung’n
Heranner an den Kreis ganz dicht,
Dei snirt’t em grad’in dat Gesicht,
Un ümmer, wenn hei makt en Bogen,
Denn snirt’t de Jung’ em in de Ogen.
"Entsamte Sœks, nu heww ick’t satt!
Lettst Du mi, Slüngel, nich in Rauh!"
De Bengel, dei snirt’t ümmer tau
Un snirt’t em as ’ne Katt so natt.
"Na," seggt hei, as hei ’runner steg,
Un as de Jung’ tau’m Düwel was,
"Hüt geiht mi Allens schön verdwas!
Nu fehlt mi blot, ick kreg’ noch Släg’,
Un kreg’ den Strimer nich verköfft,
Denn hadd ick makt en gaud Geschäft. –
Ih! wat sall ick mi hir noch argern?
Ne! leiwerst gah ’ck nah Bäcker Bargern."
Hei köfft sick nu en schönen Aal
Un set’t sick bi den Bäcker dal,
Un lett sick ’n Pegel Bramwin gewen
Un fängt nu lustig an tau lewen,
Un as hei drunken hadd en Lütten,
Dunn gung hei hen nah Corl Witten.
"Na, Corl, wo steiht’t, hest all verköfft?" –
"Ick mag ok jo! Bi dei oll Klatsch
Ward mi de Tid all lang nahgraden:
De ganze Handel geiht verdwatsch!" –
"Na, hett Di Einer denn wat baden?" –
"Ih, Gott bewohr! Wer ward dei köpen?
En Stein üm’n Hals un denn versöpen!
Dat wir dat Best för’t olle Veih;
Dor kemen woll en Twei un Drei,
Dei deden nah den Pris mi fragen,
Doch Keiner wull den Handel wagen." –
"Je, hür mal, Brauder," seggt uns’ Fritz,
"Verköpen möt ick s’ ahn Perdon,
Verköpen möt ’ck s’," röppt hei in Hitz,
"Ick krig’ tau Hus süs Hunnenlohn!"
Un as sei noch dorœwer reden,
Dunn kümmt en Jud herannertreden.
Up sinen Puckel hadd hei’n Packen,
Un einen Kasten up den Nacken,
Dorinner lagg so Allerhand:
Pittschaften, Brillen, gräunen Band,
Snebarger Snuwtoback un blanke Knöp.
"Nu?" seggt hei, "Nu? Wüll’n Sie verkaufen denn die Kuh?" –
"Watt willst mi geben, wenn ’ck s’ verköp?" –
Fröggt Fritz. – "Wie haißt? das olle Dirt?
Wie kann ich machen d’rauf en Schmuh,
Wenn’s morgen früh mer ist krepirt?" –
"So licht geiht ehr nich ut de Athen.
Ick will s’ Di ok fiwuntwintig laten," –
"Ai waih geschrie’n! Wos denken Sie?
’S sein schlechte Szaiten for die Küh.
Wenn ich die zwanzig Tholer nu bezohl,
Wo bleibt denn da mein Rebbes wohl?"
"Ick heww," seggt Fritz, "verstah mi recht –
Ick heww von fiwuntwintig seggt."
"Wie haißt? Mit so’ne junge Lüd’, mit so’ne heft’ge,
Wie süll ich machen da Geschäftche? –
Ick will Se segg’n wat in Vertrugen:
Un wenn ick segg Se wat, d’rup kœn’n Se Hüser bugen.
Mi dücht, ick süll Se kenn’n? – Wil Sei dat sünd,
Will ick versünn’gen mi an Fru un Kind,
Un will Se gewen twintig Daler K’rant,
Nu schlagen S’ in! dor is de Hand!"
As hei so red’t, dunn kümmt en annern Jud’ heran,
Dei treckt em an den Rock un stött em an,
Un seggt tau em: "Nu, Schmulche, halt mal still,
Ich will mer kofen erst ’ne Brill,"
Un dormit söcht hei sick ’ne Brill herut
Un paßt sei sick up sine Snut.
So’n richt’gen Näsenklemmer wir’t
Un paßt, as wenn sei tau de Snut hadd hürt,
Un sößteihn Gröschen süll sei kosten.
Hei handelt irst noch üm den Posten,
Un as hei sei för’n halwen Daler kriggt,
Dunn set’t hei sick dat Dings in dat Gesicht,
Seggt dunn: "Adjüs!" un geiht de Strat hendal.
"Ick dauh’t," seggt sachten Fritz tau Corl Witten,
"Wat sall ick länger mit dat Dirt noch sitten?
Ick lat s’ em för den Pris, de Düwel hal!
Na hür mal, Jud’," seggt hei dunn lud’,
"Denn treck mal Dinen Büdel ’rut;
Min olle Strimer is verköfft."
"Mein Gott! wie hastig? Das Geschäft"
Seggt nu de Jud’, "is noch in vullen Gang’,
Sünd wir aach Handels ains, so is doch lang’
Noch nicht die Zahlung festgestellt.
Ich hob’kain bores Geld,
Sie müssen sich bequemen,
Un müssen for den Pris sich Woren von mir nehmen."
"Nu, dit wir nett!" seggt Fritz, "nich wohr?
Du meinst, ick süll am En’n noch gor
Mit Brillen un mit gräunen Band
Herüm hausiren in dat Land?"
"Je, Fritz, ick ded’t," seggt Corl Witt,
"Bringst Du den Strimer wedder mit
Un is de Handel Di nich glückt,
De Oll ward hei un ganz verrückt."
"je, Corl, ick bidd Di doch üm Moses willen,
Wat sœl wi woll mit all de Brillen?"
"Ih, dat is so gefährlich nich.
Ick ded’t gewiß, denn hadd ’ck doch wat.
De meisten kannst Du sicherlich
Hier glik verköpen in de Stadt.
Un ein, dei legg man glik taurügg,
Uns’ olle Smäd’fru köfft sei sick."
"Ih, Corl, ih, gah doch mit Din Brillen!
Wat wi woll mit de Dinger süllen?"
"Je, Fritz, ick ded’t, wat kann dat schaden?
Du hest doch sülwsten hürt, dat em de Anner
För’t Stück en halwen Daler baden;
Na, denn dücht mi, denn kann ’e
Doch gor nicks an verluren warden.
Ick let en föftig Stück mi gewen,
Denn hadd’st Du grad’ Din Fiwuntwintig
Un denn dat Anner? Na, dat fin’nt sick!"
"Je, Corl, ick heww doch mine Grillen.
Recht hest Du, dat’s gewiß;
Doch süh, mi dücht, dat is
Doch gor tau wunnerlich! ’ne Kauh för föftig Brillen!"
"Je nu, ’ne Kauh! Dei süppt un frett,
So as Du kümmst dormit nah Hus;
De Brillen warden in den Kuffert set’t
Un freten Di ok nich ’ne Lus."
"Dor hest Du wedder Recht, dat Fauder is uns knapp,
De Brillen sett wi in dat Schapp. –
Na, Jud’! Dat ick den Handel slut,
Krig’ mal en föftig Stück herut."
De Jud’, dei makt noch irst Sperenzen,
Dat dat tau vel an Brillen wir;
Doch Corl, dei dauht den Juden stenzen,
Un endlich is de Handel glatt un schir.
De Jud’ giwwt Fritzen föftig von den Brillen
Un för sin Moder noch drei Pack
Von den Sneebarger Snuwtoback,
Un denn möt hei ehr noch tau Willen
Drei Buddel Rothwin Winkop gewen.
"Nu will’n wi mal eins lustig lewen,
Nu will’n wi drinken!" seggt Corl Witt,
As hei in’t Wirtshus mit de Annern
So bi de Rothwinbuddel sitt,
"Un nahsten will ’w en beten ’rümmer wannern."
Doch Fritz, dei hett so sine Grillen,
Hei denkt noch ümmer an de Brillen
Un an dat ollen Beist von Klatsch;
Ein Handel dünkt em ’n beten dwatsch.
"Kumm, Brauder Fritz, kumm, lat de Grillen!
Hei hett de Kauh, un Du de Brillen.
Dat lat man sin, lat em man gahn!
De Dinger kœn’n in Pris upslahn,
De Dinger kœnen hellschen stigen,
Du kannst för’t Stück en Daler krigen."
Un unse Fritz, dei glöwt dit Läuschen
Un lett sick richtig ok begäuschen
Un drinkt sick Einen unn’re Huw. –
De Jud’, dei drückt sick sachten ut de Stuw
Un ledd’t mit sinen Strimer furt.
Un as dat noch en beten durt,
Dunn heww’n de Bengels ok de Buddel ut
Un gahn all’ Beid’ nu nah de Strat herut.
Sei gahn nu ’rüm in ehren Dœs’,
Un warden nu – sei will’n sick ok wat tügen –
Ein Jeder eine Brill heruter krigen,
Dei setten sei up ehre Näs’
Un lopen hir en Baudenstaken üm,
Dor lopen s’ in de Pött herin,
Un nahsten hadd dat Keiner dahn,
Doch wil’t binah nu düster all,
So will’n sei ok taum Danzen gahn.
Se kamen nah en Schausterball,
Dor was dat denn gefährlich sin:
En jede Dirn, dei heit Mamsell,
Un wer dor tüschen mang wull sin,
Dei mell’t sick bi den Oltgesell.
Dit was uns’Bengels nich bekannt;
Sei dachten so, dat wir man so, as ümmer,
Sei langten Beid’ ’ne Dam’ sick von de Wand
Un swenkten sei en pormal ’rümmer.
Un Fritzen müßt dat nu passir’n,
Dat hei den Oltgesellen sin Likdürn
Mit sin olle Klorrhack drop.
Na, dat kunn dei nu nich verdragen,
Un ward em acht’re Uhren slagen,
Un as dei slog, dunn slogen s’alltauhop,
Ein slog den Haut em œwer sine Ogen
Un Twei, dei kregen em un togen
Em buten nah den Börbœn ’rut,
Hir garwten s’ em denn orndlich ut
Un smeten em de Trepp herun.
Un as hei unnen wedder stunn,
Dunn kregen s’ em, dei gor nich weit,
Wo em geschüht, in’t G’nick tau faten
Un smeten ’rut em up de Straten,
Ganzen in "de schnellen Geschwindigkeit".
Ja, würklich in en wohren Sus’
Flog hei heruter ut den Hus’, –
"Wo, Düwel, ne! wo geiht mi dit? – –
Corl! – Corl! hürst Du nich?" seggt Fritz, "Corl Witt! – –
Corl! hürst Du nich? So antwurt doch!" –
"Wat schriggst Du so? Hir ligg ick as ’ne Pogg,
Hir rechtsch von Di, Hir in de Pütt,
Ick flog jo tau Gesellschaft mit."
"Wo Dunnerr möt uns dit hir gahn! –
So glupsch un so liktau tau slahn!" –
"Ih, dat," seggt Corl, "dat lat man unnerwegen;
De Släg’, dei heww’n w’ nu einmal kregen;
Wat west is, Brauder, dat is west,
Wenn Du man noch Din Brillen hest." –
"Gotts Dunner!" röppt uns’ Fritz un grippt nu rasch
In Hast nah sine Kitteltasch.
"Ja, Brauder, ja! Dei sünd noch hir."
"Na, denn is’t gaud! Wat willst Du mihr?
Lat nu man sin, dat Anner ward sick finnen,
De Släg’, dei ward’wi woll verwinnen;
De Puckel kümmt woll in de Reih’;
Wenn man de Brillen nich entwei.
Un, Fritz, nu will ’ck Di mal wat seggen,
Nu will’n wi wedder nah den Becker gahn
Un uns noch mal vör Anker leggen;
Mi is’t gefährlich in dat Lif ’rin slahn,
Mi is dat jüstement tau Sinn,
Ne! grad’, as wenn ick rädert bün."
"Ja ja, je ja! Wat seggst von mi?
Du wirst doch man Bihaspel blot;
Mi güll de ganze Prügeli,
Ick kreg de ganze Swerenoth:
Mi heww’n sei niderträchtig drapen;
Un denn vörhen noch mit den Apen." –
Sei gahn nu nah den Bäcker ’rin.
"Na, segg mal, Corl, wat sall’t nu sin?
Ick heww hir noch so’n olle Krœten
Von Modern in den Westentaschen;
Ick glöw, ’t is gaud, wenn wenn wi en beten
Den Puckel uns mit Rothwin waschen.
Doch mit den roden ded’n w’ uns all vertühren,
Wi will’n den witten mal probiren."
Na, dat geschüht, sei drinken en por Buddeln
Mit Zucker von den Franschen ut,
Un faten sick nu unner’n Arm un tuddeln
Ganz selig ut dat Wirthshus ’rut.
Tauirst geiht dat noch tämlich gaud;
En beten scheif sitt woll de Haut,
Sei slagen woll tauwilen Rad,
Doch kam’n sei glücklich ut de Stadt,
Un kam’n ok in den richt’gen Weg herin;
Blot dat sei in en Graben ’rinner löpen
Un sick binah dorin verköpen,
Un, wo en Bom in’n Weg’ ehr stünn,
Dat sei em ümmer richtig dröpen. –
"Hür, Brauder," seggt Corl Witt, "wenn nu de Oltgesell
Hir vör mi stünn up dese Stell ....!" –
"Ja, Brauder," seggt Fritz Swart, "un wenn ick so den Apen
Hir up de Landstrat nu süll drapen ....!"
"Wo wull’n wi sei kalaschen!"
"Dat süll man jüst so flatschen –
Von desen Win will wi uns ümmer köpen." –
"Ne, Brauder Fritz, de rod’ fött bet." –
"De witt is Baas, wat gelt de Wedd?" –
"Vir Gröschen wull ick woll an wagen,
Hir is min Hand un ick gewinn. –
Von unnen up möst Du jo slagen,
Süs sleiht Du’t nah de Ird’ herin."
So snackten sei un torkelten dörch Dick un Dünn
Tausamen nu den Weg entlang.
Fritz Swart, dei würd nu gor tau krank;
Em würd so wabbelig tau Sinn;
In sinen Buk, dor güng dat gruglich her:
De Roth= un Wittwin kregen sick dat Striden,
De ein, dei wull den annern dor nich liden
Un wull em smiten ut de Dör,
So as hei sülwsten von den Oltgesellen
Taum Dings heruter smeten was.
De Win, de kreg sick irst dat Schellen,
Se kemen beid’ sick hellischen verdwas,
Un’t wohrt nich lang’, dunn kregen s’ sick dat Slagen;
De Wittwin kreg den Rothwin bi den Kragen
Un smet em richtig ut de Dör.
"Corl Witt!" röppt Fritz, "kik hir mal her!
Ick Brauder, heww de Wedd gewunnen;
De witt is Herr, de rod’ liggt unnen;
Kik hir man blot up mine West.
De Wittwin, Corl, is doch de Best." –
Na, Corl wull dat tauirst nich glöwen,
Doch müßt hei sick gefangen gewen,
As hei irst de Bescherung sach. –
Sei gung’n nu wedder furt en Flag,
Un Fritzen drömt von’n nattes Johr,
Hei dacht so, wat sin Vadder woll
Tau sinen Brillenhandel säd’.
"Corl," seggt hei, "weist! ick glöw, de Oll,
Dei makt hüt Abend grot Ravasch’,
Nu, Brauder, hür up mine Bed’,
Un kumm mit ’rin, allein heww ick kein Krasch;
So fürcht’t ick mi noch nie in minen Lewen –
Kumm Du mit ’rin un segg em ok den Grund."
"Ih, wat!" seggt Corl, "süh, Murrjahn müßt sick gewen,
Un Murrjahn was en ollen Hund.
Denn ward de Oll sick woll schicken möten,
Du möst man vör den Kopp em stöten.
Du möst man an tau resonniren fangen,
Denn sallst mal seihn, denn ward em bangen.
Un wenn dat All nich helpen will,
Denn raup Du man de Ollsch tau Hülp,
Dei set’t em doch tauletzt ’ne Brill
Up sine olle, dicke Stülp."
Un as hei desen Rath em gaww,
Dunn peikt Corl Witt ganz sachten af. – –
Na! Fritz kümmt ’rin. "Gu’n Abend, Vader!" –
"Wo Düwel, Jung’, wo sühst Du ut?
Letst Du Di in de Stadt tau Ader?
Jung’, hett villicht Di blött de Snut?" –
"Ne, Vader, ne! Dat heww’n Ji doch nich drapen;
Dat dicke Og’ is von den Oltgesell,
Dat an de Näs’ is von den Apen,
Un dat ick klœternatt, is von dat Kareßel,
Un wat Ji up min West hir seiht, un wat
Binah as idel Blaud süht ut,
Dat is kein Blaud, dat is man, dat
De Witt den Roden smet herut."
"Wat sall de Oltgesell? wat sall de Ap?
Wat sall de Witt un Rod’? Du Schap!
Von All dat, wat Du seggst, geföllt
Mi nich en Wurt! Is dat Cultur der Welt?
Heww ick Di dorüm in de Stadt ’rin schickt?" –
"Ih, Vader," seggt de Jung’ un drückt
De Schachtel mit den Snuwtoback
Sin Moder in de Hand herin,
"Ih, Vader, makt doch nich en Snack,
Dat is vörbi, lat’t dat man sin."
"Sick dor mit Takel ’rüm tau slahn!
Wo is’t denn mit den Handel gahn?" –
"Wo? Mit den Handel? Meint Ji mit de Kauh?
Ih, dat güng ganz natürlich tau." –
"Wat hest Du för de Kauh denn kregen?" –
"Kregen? – Na, seggt doch, Vader, mal von wegen
Jug Ogen, warden dei all swack?
Seggt, kœn’n Ji dichting bi noch seihn?"
Un dorbi pedd’t hei Modern up de Bein
Un Moder, dei den Snuwtoback
All heimlich in de Eck probirt
Un spört, dat dat wat Gaudel was,
Dei markt denn glik, dat Fritzen wat passirt,
Un mengt sick nu herinner in den Snack:
"Ih, Gott bewohr, hei kickt verdwas,
Un kickt nich œwer sinen Meß,
Hei is en ollen blinnen Heß." –
"Na, Vader, ick heww hir Jug bröcht ’ne Brill,
So schön, as sei tau krigen was;
Nu paßt mal up, un holt mal still,
Un kikt mal nipping dörch dat Glas."
Hei paßt un paßt, dat Ding, dat will nich hacken,
Den Oll’n sin Näs’ satt mang de Backen
Un was so dick un was so lütt,
So dat de Brill stets ’runner glitt,
Fritz halt ’ne anner ut de Tasch herut:
"So, Vader, nu holl’t her de Snut,
Nu will’n wi des’ mal upprobiren,
Dei ward woll passen ganz genau." –
"Jung’," säd’ de Oll, "kannst Du nich hüren?
Ick frag’, wat kregst Du för de Kauh?"
Doch Fritz, dei lett sick gor nich stüren,
Hei halt de drüdd, hei halt de virt’,
Dei warden ok em upprobirt,
Doch up den Ollen sinen lütten,
Vergrützten Däwk, dor wull kein sitten.
Un wil hei ein Dwaskiker was,
Kek hei mit’t eine Og’ stets œwer’t Brillenglas.
"Jung’," seggt hei arg, "lat mi in Rauh,
Un segg, wat kregst Du för de Kauh?"
Doch Fritz probirt noch ümmer tau,
Un paßt em up de föftig Stück,
Doch sitt nich ein recht up den Schick;
Un as hei hett dat Stück utäuwt,
Dunn seggt hei trurig un bedräuwt:
"Ne! Vader, ne! dit is verge’s;
Ji hewwt för Brillen keine Näs’!"
"Jung’," säd de Oll, un kreg den Jung’n tau faten,
"Meinst Du, ick sall mi brüden laten?
Wat sall dat mit de Brillen heiten?
Wat kregst Du för de Kauh? Dat will ick weiten!
Willst Du mi glik de Wohrheit seggen?
Sünst lat ick Di Kranzhester scheiten!"
Nu ward sick Mudder twischen leggen:
"Wat hett dat lütte Kind Di dahn?"
(Fritz was so ’n Slaps von twintig Johr)
"Willst Du mi hir den Jungen slahn?
Dat süll noch fehlen! Gott bewohr!" –
"Jung’, antwurt! oder ick slah tau,
Un segg, wat kregst Du för de Kauh?" –
"Ach, Vader, wenn Ji ’t weiten willen,
Ick kreg’ för den Strimern all de Brillen." – –
"De Brillen? Wat?" seggt Vader Swart
Un denkt, de Jung’, dei hett em nart.
Un lett em los un kickt em an:
"Dor trett Ein’n jo de Ahnmacht an!
Man müggt sick all de Hor utriten
Un sine eig’ne Näs’ afbiten;
Ick bidd Jug doch üm Gotteswillen:
Min schöne Strimer för de Brillen!" –
"Ih, Vader, swig’ doch!" seggt de Ollsch,
Un schüwwt sick twischen em un Fritzen,
"Wat willst Du Di dorbi verhitzen?
Blot Di ’ne Freud’ tau maken, hett hei ’t dahn,
Un Du willst mi dat Kind hir slahn?
Kann hei dorför, dat s’ em bedrogen?
Wat geihst nich sülwst hen, olle Nusseljochen?" –
"Holl ’t Mul mit Dinen dwatschen Snack,
Süs kam ’ck Di sülwst noch up dat Dack!"
"So? Seiht! – Ih dat wir schön!
Mi un dat Kind, dat wullst Du slagen? –
Swig’ reining still, rohr nich, min Sœhn! –
Ick will Di Up min ollen Dagen
Noch gaud naug wisen, wat ’ne Hark.
Entsamte Voßkopp! slah mal tau!
Irst schickst Dat unmünn’ge Kind tau Mark,
Dat hei verhandeln sall de Kauh,
Un wenn hei Di denn is tau Willen
Un bringt en föftig schöne Brillen
För de oll Klatsch, denn makst Du uns Spermang?
Kumm her, Du nakte Kirl! Kumm ’ran!
Du Jammerlappen wullst mi slagen,
Den’n ick ded’in min jungen Dagen
Oft mit en rugen Hanschen jagen?
Wat kann dat Kind dorför, Du olle Strick,
Dat Dine Näs’ hett keinen Schick?
Segg, kann dat Kind dorför, dat Di de Brillen
Up Dine dicke Snut nich sitten willen?
Un dorför willst Du slagen mi dat dat Gör,
Un makst so ’n grugliches Gewes’?"
"Ja, Vader, wat kann ick dorför,
Dat Ji för Brillen keine Näs’?" –
"Na," seggt de oll Swart, "na, dit ’s doch stark!
As wenn ick schüllig an den Handel wir.
Ick schick em blot hen nah den Mark,
Dat hei Cultur der Welt dor lihr,
Un hei bringt mi taurügg en Hümpel Brillen!" –
"Ih, Vader," seggt de Ollsch, " wat Di inföllt!
Wat nennst Du den Cultur der Welt?
Kik blot unsen Preister an,
Dat is gewiß en finen Mann,
Un hett Cultur der Welt, so vel hei will,
Geiht dei nich ümmer mit ’ne Brill?
Un unsen Eddelman sin olle Swester,
Uns’ Amtsverwalter, sülwst uns’ Köster – –
Kort, All’ns, wat wat bedüden will,
Dat dröggt jetzunder ok ’ne Brill,
Un Allens, wat vörnem gelt,
Geiht mit ’ne Brill stolz upgemutert." –
"Ja, Vader, üm Cultur der Welt
Heww ick de Brillen för Jug schutert." –
Oll Swart, dei kratzt sick in den Kopp:
Em is binah tau Maud’, as ob
Sei em taum Naren hewwen deden.
"Na, Vader," seggt de Ollsch, "büst nu taufreden?
Is nu nich Allens will un woll?" –
"Dat kann ick jüst nich seggen," seggt de Oll,
"De Sak is uter allen Spaß;
De Dinger sünd mi gor nich mal tau Paß.
Taufreden? – ne! – Dat ick nich wüßt.
Taufreden? – ne! Denn müßt ick leigen!
Hei hadd mi ok de Näs’ mitbringen müßt,
Dei em de Brillenjud’ ded’ dreigen."