Ludwig Frahm: Wenn de Scharrnbulln brummt

Anzeige. Gutenberg Edition 16. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Dat gollen Armband

Lang' is't her. So lang', dat keen Minsch dat mehr bereeken kann. Da regeer hier merrn int Land en Königin. Welke Lüd meent, se harr Sitta heeten. De König weer von en groten Feldtog krank to Hus kamen un storben. Dat Volk awer wull ehr leewer as Königin beholn, as den Söhn de Kron geben. Denn se weern satt von Krieg un Upruhr.

Twee grote Plagen harr se dat Volk all von de Schullern nahmen, de Beewerkrankheit un den Watermangel.

De Minschen buen damals ok all Roggen, un mank den Roggen wüß ok all dat böse Unkrut, de Raadblomen. Un wiel de Lüd de Raadkörner so swar mank den Roggen utscheeden kunn' un so mank dat Brot keemen, würrn veele krank un stürben. De Krankheit füng' mit Beewern an alle Glieder an un ennig ok damit. Da entdeck de Königin de Ursak un geev den Befehl ut, dat dit Unkrut mank de junge Saat utradt warden schull. Darvon hedd de Plant noch hüttodag ehrn Nam. Un den Watermangel hölp se dardörch aff, dat se mit en junge Wicheltweelt de Waterquellen in de Eer söch un Söd graven leet.

10 As se ehr Enn' kamen seeg, ordn se an, se schulln ehr in en eeken Sark ut den dicksten Bom int Land up den Windbarg, wo se dat Riek so mennigmal öwersehn harr, begraben. Un von all' ehrn Smuck schulln se ehr wieder nix mitgeben, as den dicken gollen Armring, den ehr mal de König ut dat Inselland schenkt harr, wiel se so tru to em stahn un ümmer Freeden holn harr.

Dat geschöh denn ok, un de grote Heidhoop, den dat dankbare Volk öwer ehr Sark uptempeln däd, heet noch en paar dusend Jahr dat Sittagraff.

Awer allns in de Welt ward vergeeten. Un as de Minschen ümmer mehr Land to Korn un Krut bruken, füll mal en armen Heidbuern in, he wull sik man ut den Windbarg, wo wieder nix as Heid un Brahm wüß, en Koppel maken. De Regierung geev em gern dat Land, un so füng' he an to plögen, purrn un pöksen, un nah en Jahrer tein weer de Arbeit dahn. Toletz weer em ok dat Graff von de Königin in'n Weg', un he kransheister den ganzen Hoop utenanner. He dach sik dar wieder nix bi. De paar Eekenstücken, de noch von dat Sark öwrig weern, höll he för Wötteln von en Bom, un de paar Knaken von de Königin, up de sin Sweetdruppen fülln, hechen em garnich an.

Toletz awer blinker em de dicke gollen Ring ut natt Sand entgegen, un he steek em, as he em bekratzt un bedahn harr, in de Fick. Sin Moder wickel em in en Stück Kattenfell, wat man sik bi en starke Verköhlung gegen dat Hiemen up de Bost leggt, un läd dat in de Bilad von ehrn eschen Kuffer. Dat weer so üm de Tied, as de ole Fritz sik mit halv Europa rümslög un ok bi uns veel Kuddelmuddel weer.

11 1813 versteek de Husfru von de Heidpükerkat dat gollen Armband ünner een' von de Felssteen, wo dat Hus up but weer, dat he man nich de frömden Landstriekers in de Fingern füll. Damals kunn' de Fruenslüd noch jüst so god swiegen as de Mannslüd. Up ehr Dodenbett wull se ehrn Söhn ehr Heemlichkeit anvertruen. Awer se keem nich öwer den »sößten Steen« weg. Da swünn' ehr de Besinnung wedder, un he kreeg nich erst to weeten, wat dat mit den Steen för'n Bewandtnis harr un welke Steen dat öwerhaupt weer.

Nu weer dat gollen Armband för lange Tied verswunn' bleben, wenn de Kat nich bald nah den Krieg mit Frankriek affbrennt weer. Dat weer heel leeg för de Bewahners; denn de Kat weer nich gegen Füer verseekert. De Herrn von de Brandkaß säden, se wulln mit so'n powern Kram nix to dohn hebben. Hans Hagen, so heet de Herr von de Kat, obschöns he garnich nah en Herrn utseeg, dach: »Dat hedd jawoll keen Gefahr. Un wo schall so en lütten Eenspänner as ik all' dat Geld hernehmen, wenn he sin' Kram gegen Füer un Wind, Hagel un Kohsük verseekern mutt?«

Nu weer likers dat Unglück kamen. Nu weer doch de Kat affbrennt. Dörch en Katt, de in de glöhnig Asch leegen harr? Dörch en Balken, de to nög an den Füerherd stahn harr? Wer kunn't seggen!

Eenige Minschen säden sogar, he harr den Kasten, wo he nich mal mehr drög int Bett harr liggen kunnt, woll sülben ansteeken. As se awer seegen, wie he löp, üm Geld to en nies Hus to kriegen, da sweegen se still. En ole Buer in de Nahwerschop wies em en lerrige Schün an, wo he mit sin Familie un sin beeten Vehwark ünnerkrupen kunn.

12 Toletz versprök em en Sparkaß, se wulln em den halben Brandkassenweert von dat nie Hus lehn'.

Likers füng' he an, de Brandstäd rein to maken. As he nu de halvverkahlten Balken up en Hupen smeeten harr, brök un grav he de Steen ut de Grund, wo de Kat up stahn harr.

Un as he nu ünner den sößten Steen an de Westsiet purrt, wat hedd he da mitnmal up de Spitz von sin' Escher? En dicken Ring!

De Ring hedd sik – as'n Hund in den Bettler sin Büx – up den Escher fastbeeten, un Hans Hagen mutt ördntlich wricken un rieten, dat he em man loskriggt. He pukt un kratzt, schavt un wett an dat Ding – de Ring ward ümmer blanker. He ward binah kortluftig darbi, obschöns he erst föftig Jahr old is. »Mudder, kiek mal her!«

Sin Fru weer, da se doch nich veel to saden un to braden harr, mit em gahn un hölp em bi dat Reinefiern von den Husplatz.

Stiefbömig keem se anpedden, denn se weer von de jahrelange sware Arbeit nich slanker wordn, un uterdem harr se en Paar ole Mannssteweln an.

Mutter weer all dörch all de bösen Erfahrungen wat koppschu gegen dat Glück worden: »»Ach, Hans, wat schull dat woll Gold sien, nix as geel Mischen!««

Awer he geev ehr dat likers nich in de Hand. He steek dat Armband wedder up de Spitz von den Escher: »Süh, so seet he dar up.«

»»Vadder, du tierst di as en lütt Kind mit en Speeltüg. Sett di doch keen Rupen in'n Kopp. 13 Wokeen schull hier woll in uns' arme Kat en gollen Armring dragen hebben.««

Hans Hagen awer leet dat keen Ruh. He brök von de Arbeit aff, leet sik en paar Pannkoken backen, tröck sik so god an, as dat güng', un streev to Stadt an. He wull un müß weeten, ob dat Gold weer oder nich.

In de Stadt geev dat Lüd genog, de Gold kenn'. Dar weern Goldsmeed, dar weern Juden, dar weern Koplüd, – de würrn em dat seeker seggen.

As he awer en Stunn' Wegs dörch Heid un slechte Feldweg' marscheert weer, un de Torn von de Stadt inne Fern upduk, keemn em de Bedreegers in'n Sinn.

Wo licht kunn' se em beschummeln, begriesmuln, öwert Ohr haun! Harrn se em nich binah jedesmal bi'n Peerhannel fatkreegen? Harrn se em all jemals den vulln Kornpries betahlt?

Toletz füll em een Mann in. Een Mann, de harr em nich bedragen, de harr em sogar Godes dahn, ahn' dat he dat nödig hadd harr. Dat weer de Dokter Dorn.

Hans Hagen stünn' still, stütt sik mit beide Hann' up den Krückstock, damit he sik dat man wedder gründlich besinn' kunn.

As sin ole Moder vör Jahren up dat Starvbett leeg, weer de Dokter dreemal dar west, un as de Reeken nah en halves Jahr kamen weer, de he, Hans Hagen, nich betahln kunn, da weer he to Stadt gahn, harr sik vör den Dokter henstellt un harr seggt: »Herr Dokter, sößtig Mark schall ick betahlen, 14 un ik weet ok, dat Se dat för de lange Tur un för Ehr Arbeit hebben möt, awer betahlen kann ick dat nich. Twintig Mark sünd hier, mit de annern möt Se noch töben.«

Da keek em de Dokter von ünnen bet baben an, schöv em de twintig Mark ok wedder hen un säd: »»Laten Se dat man, Hagen, Se hebbt dat veel nödiger as ik. Bringen Se mi man to Harvst een oder twee Föder Torf, un denn is min Reeken darmit begleeken.«« Ja, so weer't. –

Nu sett he sik wedder in'n gehörigen Schritt, un nah en Stunn' klopp he an den Dokter sin Dör.

Ditmal awer güng' dat nich so glatt aff. De Dokter slöp, säd dat lütt nüdliche Mäten, he wull nich stört wardn, he weer erst von en grote Landtur torügg kamen.

»Seggen Se den Herrn Fiskus man, ik weer ganz von'n Windbarg herkamen un müß em spreeken. Dat hannel sik ok nich üm Krankheit; ditmal weer dat wat anners.«

Nah tein Minuten güng' de Dör von de Spreekstuv apen, un de Dokter nödig Hans Hagen rin un frög em, wat he uppen Harten harr.

Darmit fummelt he dat Armband ut sin' langen lerrigen Geldbüdel rut un fangt an, den Fund langtögsch to vertelln.

»Dat's all' recht god. Awer up Gold verstah ik mi ganz un gar nich. Dat kümmt een' ja to selten in de Fingern. Awer ik will likers en Wort seggen. Hunnert Mark müß ik dar doch woll för hebben.«

»»Denn brukt Se nich erst nah'n Goldsmid to gahn; för hunnert Mark behol ik den Ring.««

Darmit geiht he nah en anner Stuv rin. Hans Hagen hört en Schapp apen- un tosluten. De Dokter kümmt torügg un tellt em hunnert Mark uppen Disch.

De Buer kiekt em twiefelig an. De Dokter awer seggt: »»Sien Se man ahn' Sorgen, wenn dat gollen Armband mehr weert is as hunnert Mark – un dat is dat woll – denn betahl ik nah. Ik lat dat to den höchsten Pries taxeern. So veel is seeker, dat keen Goldsmid dar so veel Geld för geben kann as ik.««

Hans Hagen bedankt sik, he säd »veelmals«; awer dat stimm nich, denn binah harr he dat ganz vergeeten.

Nu güng' he nah'n Kramer un köff in, all' wat he sik man besinn' kunn, Kaffee un Zucker, – ja würklich en Pund Zucker – Ries un hölten Tüffeln, solten Hering un Tabak, so lang', bet sin grotes rodes Taschendok vull weer.

Nah veertein Dag' kreeg Hans Hagen en Breef. He weer all bang', dat de Breef von de Sparkaß weer, un dat se em dat toseggte Geld wedder upspreeken wulln. Awer nee. Dat weer en lütte, krickelige Schrift, de kum to lesen weer. Awer dar baben stünn' ja ok de Nam drückt. De Breef keem von den Dokter.

16 He schreev, Hans Hagen schull morgen oder öwermorgen mal röwerkamen un dat anner Geld för dat gollen Armband haln. Twüschen Klock dree bet veer weer he ümmer to Hus.

Hans Hagen mök sik forts den annern Dag up de Padden. In de rechte Büxentasch harr he en lütten un in de linke en groten Büdel steeken. Man müß sik up allns gefat maken, meen he.

»»Ja, min leeve Mann, de Herrn hebbt dat god mit uns meent, se hebbt mi den ütersten Pries schickt.««

Un wedder geiht he nah de anner Stuv, un wedder hört he dat Schapp, un de Dokter tellt up den Disch tweehunnert blanke Daler hen, tein in jede Reeg. »Ick mutt mi dalsetten, Herr Dokter, mi beewert de Been ünnern Liev.«

»»Ja, setten Se sik man dal, ik bün ok noch nich to Enn!«« – un darmit kriggt he en annern Büdel ut de Tasch un tellt noch fievhunnert Mark in luter Twintigmarkstücken, in jede Reeg fiev, bi dat Sülwer hen, dat den Buern de Tran' toletz ut de Ogen lopt:

Nu vertell em de Dokter noch, dat dat en ganz weertvolles Armband weer, as dat noch narms funn' wordn weer, dat dat nu in't Landesmuseum leeg un von veele Lüd bewunnert würr.

Ditmal vergeet Hans Hagen würklich den Dank; awer den Dokter läd he sößtig Mark hin; de ole Schuld wull he doch affdrägen.

Dat Glück is nümmer ganz vullstännig, oder dat duert nich lang'. In de Nach wak Hans Hagen 17 mehrmals up, un denn grüwel he sik alles noch wedder söbenmal dörch. Un da füll em denn de sößte Steen in, wovon sin Grotmoder vör ehr Enn' noch wat harr seggen wullt, un nu würr em up eenmal klar, dat se dat Armband meent harr. He weck sin Fru. Dat leet em keen Ruh mehr. Denn hör em dat Geld för den Schatz ja nich mehr alleen to, denn harr sin Jochen-Broder in Hamborg ja ok Andeel daran.

»Dat hev ik mi grad so dacht, dat dar wedder en Sottklacks in de Supp falln würr,« säd sin Fru, »nu lop man hen nah din Jochen-Broder, de sik sin Leben lang binah garnich üm di kümmert hedd, un deel mit em.«

Jochen-Broder weer, nahdem he en paar Jahr bi'n Buern deent harr, all in junge Jahren utrückt von den Windbarg. As Ossendriewer weer he mal nah Hamborg kamen, harr en Stell as Husknecht annahmen, harr sik tom Kellner ruparbeidt un mit dörtig Jahr en Kellerweertschaft anfungen. He paß up den Kram un sett jedes Jahr mehr as dusend Mark up de hoge Kant. In de erste Tied harr he sik alle dree Jahr noch mal in de Heimat sehn laten. Toletz bleev he ganz ut, un fört Breefschrieben weer he nich. So keemen de beiden Bröder ganz utenanner, wüssen noch wieder utenanner as de ütersten Telgen von en Bom. Hans bleev de lütte Heidbuer, un Jochen weer en teemlich breetsporigen Grotstadtbörger worden.

Dat keem nich anners as Mudder Hagensch all seggt harr. Dree Dag' un dree Nachen harr ehr Mann sik mit dat Armband affplagt, da stünn' sin Entsluß fast, he wull sin' Jochen-Broder den Fund un dat Geld nich verswiegen. He wüß, wenn he dat däd, harr he keen ruhige Stunn' mehr. Awer sülben wull 18 he dat nich utrichten. He wull sin' öllsten Söhn, den Peter, de in de Ümgegend up en groten Buerhoff as Grotknech deen, darup affkriegen.

Peter weer stark un driest un leet sik nich int Buckshorn jagen. Peter kunn sin Wort maken; sin Buer harr em all den ganzen Koh- un Peerhannel öwerlaten. Peter wull de Sak woll mit Jochen in Hamborg in Ordnung bringen.

Peter reis' denn nu nah Hamborg. Awer he nehm sin Brut, Trina Lamp, mit. De harr en Tante in de Stadt, de kunn se mal besöken, wenn he nah Jochen-Ohm güng'. He kreeg sik dat Adreßbok her un steeg en Stunn' nahher in Jochen-Ohm sin' Keller hendal.

Von den Kellner leet he sik en Glas Beer un en Bodderbrot geben. Un wildeß he dat verteer, leet he de Ogen bald hierhen, bald darhen glieden. Jochen-Ohm seet bi dree Skatspeelers un smeet mennigmal en Brocken darmit mank. Blöd weer he nich, dat harr Peter bald rut. Awer dat hölp nix. Peter stünn' up, stell sik grad vör den Weert hen un säd: »Ik bün Peter Hagen, Hans Hagen von'n Windbarg sin Söhn, un wull di mal besöken, Unkel Jochen.«

De Unkel keek Peter von baben bet nerrn, un denn wedder von nerrn bet baben an. Toletzt müß he doch ok en Ton seggen:

»»Büst all so old, wat doch de Tied löppt, ik dach, denn harrst mi all fröher mal besöggt?««

19 »Dat hedd sik man ümmer nich paßt, ut Vergnögen reist wi Slag Lüd nich, wi sünd an de Arbeit bunn'. Un uterdem hedd Jochen-Unkel mi noch nümmer inladen un lett sik bi uns ok nich sehn.«

»Ik hev en Anliggen. Awer de Sak lett sik woll beeter ünner veer Ogen bespreeken. Künnt wi nich mal alleen tosam snacken?«

»»Dat künnt wi woll, Peter. Awer wat seggt min Gäst, wenn ik de alleen lat!««

Unkel Jochen weer Peter gegenöwer unseeker. He wüß nich recht wohen? un woher? Toletz geev he nah un güng' mit em in en lütte Stuv, de achter de Gaststuv leeg. Nu vertell Peter de ganze Geschicht von dat Affbrennen, von den Armring, von den Dokter, von de twölfhunnert Mark un von de Grotmoder ehr letztes Wort.

»Un nu wull ik di fragen, Unkel Jochen, ob du Anspruch mit up dat Geld makst oder nich.«

»»Natürlich doh ik. Wat'n Frag'! De Hälfte von dat Geld will ik hebben. Verlang' ik. Dat is min vulles Recht.««

»Dat is noch lang' nich klipp un klar. Awer wenn min Vadder mit di deeln will, denn is dat en annere Sak. Awer wi dachen, du schullst uns dat Geld laten. Bedenk doch, dat de Kat nich verseekert weer. Un du hest dat doch würklich nich nödig. Wat fragst du nah so'n paar hunnert Mark.«

Jochen awer bleev tag. He buller sik toletz sogar in en Upregung rin un smeet Peter allerhand Wörder in't Gesicht, de he garnich mehr verantworten kunn.

Da seeg Peter, dat he so nix würr un säd: »Ik hev noch wat to besorgen. Ik kam morgen fröh wedder un hal denn din letztes Wort. Adjüs, Jochen-Unkel!«

20 In de Nacht kunn Jochen nich slapen. He güng' mit sin Gedanken up Reisen. He treed de Reis in de Heimat an. He seeg in Gedanken de Kat, he seeg Vader un Moder, seeg Hans-Broder un hör sin langsame, knarren Stimm'. He seeg de Nahwers wedder, he seeg ok en junges Mäten, dat he leev hadd harr un mit de he sik binah fört Leben eenig wordn weer: Trina.

Awer da weer he nah Hamborg kamen, da weer de Jagd nah dat Geld losgahn. Da harr he sik en Fru nahmen. De weer nu all söben Jahr dod. Nu dös' he so wieder. Een Dag as de annere. Man ümmer so wieder. Öwer sößtigdusend Mark weern't nu all. Dat Geld arbeidt nu von sülben wieder. Gegen Morgen sleep he doch noch to.

Den annern Morgen gegen Klock neegen steeg Peter wedder de Treppen nah Jochen-Unkel sin' Keller hendal. Sin Brut weer nu bi em.

Wat verfehr Jochen sik, as he ehr seeg. He wüß blot een Wort ruttobringn: Trina. Se weer dat Ebenbild von ehr Mudder, un dat weer den Mann so in de Seel un in de Glieder fohrn.

Dat würr en Freudendag för alle dree. De Ol würr nich möd nah de Heimat to fragen. He weer as verwannelt un säd:

»Kinners, wat mi dat för'n Freud makt, dat kann'k Ju garnich seggen. Beholt doch dat Geld för dat gollen Armband, un de tweete Hälfte von dat Bugeld för dat nie Hus geev ik her. Un wenn Ju Hochtied warrn schall, denn vergeet nich, mi intoladen. Dat schall mi up en paar dusend Mark Köstgeld nich ankamen. Un wenn ik denn noch Tied öwer hev, will ik mi dat gollen Armband in dat Museum doch mal gehörig ansehn.« 21

Ludwig Frahm

Wenn de Scharrnbulln brummt

Inhalt

Dat gollen Armband