Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Klaus Groth

Mien Jungsparadies

Ick hör aver ok vun ehr över de Lüüd, de »neern« in de Pannhüser wahn, an den Beek un um de Kark; vun Kaspelvagt, Herr Pastor, de Rektor, en urolen Mann, un sunst noch enige Annere. Dar weer't vör mi schrecklich langwielig, bet op Hansohm sien Hus, un heemlich beduer ick all de Lüüd dar nerrn. Wenn de Pastor de Straat hendal keem – sien Hus leeg am höchsten, in'e Eck achter de Kark, de Straat weer mit Gras bewussen un en Wagen keem dar man selten –, so weer mi't as keem nich de Sünndag, sunnern de Warkeldag achter't Jahrmarkt hendal. He gung ebenso langsam un seeg na, dat he de Fööt nich smutzig mak; he frag mi gliek na de School un wanehr ick wedder to Hus un na de Heid' torüch dach; ich dach egentlich garnich torüch un hör dat am wenigsten geern, dat de Fierdag' bald ut weern. Aver ick dörv em nich weglopen, all vör Hansohm nich, de mit em, de Kaspelvagt un de Leutnant Solo speel. Wat schrecklich! Am schrecklichsten in'e Kaspelvagdi, wo man op wenigstens tein halvrunne Footmatten vun een na de anner springn un sien Föt afwischen muß un denn doch noch vun de ol drange Süster – he weer Junggesell – vun'n Ellbagen bet ünner de Kneen ansehn woor – ob man nich vull Lehm weer – Püttjereer war dar neern nich seggt, – ob man nich ehr Lehnstöhl besmeer, ehr man sick dalsett, um de Föt nich to röhrn, bet man half vertwiefelt wedder opstunn. Eenmal bi jeden Besök in Tellingsted muß ik en Avend mit ut to de Herrschaften nerrn.

Hansohm sien Fru weer gar vornehm vun Hus' ut. Ick wuß frielich blot, dat se streng weer, un mi mitünner na de Hann greep un se beseeg, ehr ick an'n Disch gung. Se gung ok mit dat »aber« ganz egen um, dat weer mi jümmer, as wenn ick Bra-den un ka-ken achterna spreken muß, wenn se bi Disch darvun sä, un Water un Vater riem sick noch mitünner in ehr Utspraak, wenn ick all int Bett leeg un ehr na een oder anner ropen hör. Ok sprook se fürchterlich langsam un utdrücklich, un vun ehr Ogen, schien mi, as wenn se över allens baben överweg gungn. Sunst weer se gut un leet mi plegen an all, wat ick much, aver se weer nich fründlicher, wenn ick keem un nich trurig wenn ick gung. Wi nöm ehr Elschemedder, doch sä Hansohm Else, un he sprook ok sachter un utdrücklich, wenn he ehr anred, weer aver jümmer besunners fründlich un höflich mit ehr. He broch ehr gewöhnlich wat mit ut de Heid', wat se glieks beseeg un berük, dat weer meistens wat to eten, oft wat ick nich much un wo se, wenn't gut weer, den lüttjen Finger in'e Höch't heel un Hansohm denn en Kuß geev. Enmal weer't en ganz lüttje Tünn, as en Watertünn, ordentlich mit Band um, de verlock mi, se weer to nüdlich, as en lütt Bloomputt, nich gröter. Dar weern Fisch in, wo se beide lütten Finger bi hoch över de annern utstreck un Hansohm küß. As ick darut en Fisch kreeg, ick leet mi't nich nehm, Hansohm totosehn as he dat Dings apen mak, un he geev mi een, do harr ick mi binah dotspucken kunnt, so smecken se na Peper, un Hansohm lach fürchterlich un nöm de Fisch Anschofisch.

Elschemedder weer nich vun hier, dat hör ick ok vun Anna. Hansohm harr se sick ut Itzehoe mitbrocht. Se paß garnich recht daher, se weert to vornehm un to grot wenn't, as man't op'n Dörpen nich findt ahn veel Umstänn. Aver Hansohm heel tovel vun ehr, un he weer de Mann, de to kriegen wuß, wat se bruk. He harr sien Handel mit Macht bedreben, he weer slau, he weer en ganzen Koopmann. Ja, wer't to kriegen weet!

De Möhl harr he ook pacht na de ol Möller sien Dod. Aver dat Beste verdeen he wull güntsiet. – Dat verstunn ick man half. Denn mi keem Hansohm blot vör as en gewaltig rieken Mann, un ick dach nich eenmal, dat he överhaupt wat verdeen' muß.

Hansohm harr en starken Handel mit Botter na't Süden to, dat interesseer mi damals frielich wenig, as dat ick se so dick op't Brot smern dörß as ick much. Neger gung mi't all an, dat ganze Wagenladungen Zuckerkörf wedder torüch keem', wenn mien groten Vetter mit Frachtwagens op dagelang na Brunsbüttel, Glückstadt oder Itzehoe – wo man jüs wegen gude Weg am eersten Water un de Elv na Hamborg roprecken kunn – utwest weer. Wi hörn se all lang vörher an dat kunstmäßige Ballern mit de Pietschen, wat en echten Frachtfohrmannsknecht damals dörchut verstahn muß, nödiger noch als en Postfohrmann dat Blasen op'n Horn. De Pudel bell ut de Feern op Vetter sien Wagen, un de grote Keedenhund antwort un reet sick vör Freuden binah de Wind an sien Keed af, man hör dat sware Trampen un Rasseln, un denn keem se mit noch mehr Larm de Steenbrüch vun de Heider Landstraat dal. Aver vör Dör stunn'n all Hansohm un ick un wat in'e Neegde wahn vun Tellingstedern. Tante Else keek ut Finster, so dee ok Kaspelvagt un sien Süster op'e anner Siet, un Vetter steeg vun sien Sitz swarfällig hendal, denn he harr noch grötere Strümp an as Steweln. Dat weer en Pläseer! De Kandiszucker woor – in Törf-Körv mit Linn över – in'e Schüün opstapelt, un mank Kaffeesäck un Teekisten funn sick ok noch Rosin- un Korinthenpasen un vör mi wat af darvun. Hansohm lach, wenn ick mi na de Waar erkundig. Ick verwunnner mi aver, wo se wedder hinkeem', denn all de Stapels weern bald wedder verswunn. Much dar aver wat in'n Stall liggn oder nich: jedenfalls kunn ick mi morgens to mien Kaffee un Botterbrot sovel Zucker insmieten as smölten wull, un dat reck vör mi ut, den Handel, as de Koopmann seggt, »angenehm« to finn.

Aver noch angenehmer as de Botter- weer de Hönnigtied! Mien ganz Begehr stunn jümmers dana, in de Tied mal na mien Paradies mittokam! Dat heel man oft swar, ick muß mi achter Hansohm steeken, dat de vör mi bed un mi mitkreeg, sunst weer to Hus de Sorg so grot vör mien Gesundheit, wat ick frielich nich begreep. In de Tied woor de Zucker rein veracht', un de Hönnigschieben as Koken ut de Hand eten den leven langen Dag.

De Burn brochen den Hönnig op ehr egen Wagens. Uter to eten gev't genoog to kieken un to hörn. Dat weern meistens en egen Aart oldmodsche, stille Lüüd. Imm' flogen um ehr rum un keem' mit ehr an, wovör ick mi toerst jümmer fürcht, wo se sick aver so wenig ut maken as ehr lütten Peer. Dat weern desülwigen Gestalten, de man in'e schönste Fröhjahrstied en ganze Wagenreeg op eenmal, avends lat, wenn man to Bett gahn schull, bi de Heid' achterum ganz sachten, as gung de Peer in'n Slap un seeten de Lüüd in'n Droom, keen Luut woor hört, keen Pietsch woor röhrt – in'n deepsten Sand vörbikeemn, denn föhrn se ehr Stöck na de Marsch, wo de Rapsaat blöh', un legen dar Weken bi herum. Ebenso still keem' se torüch, wenn wi op'e Geest, na Schrum' rop, de Heilo vun Blööt rot warrn seegen: denn legen se mit ehr Stöck op'e Heid un den Viert.

Wat ick Hönnigtied nöm, dat heeten se de Slachtied, denn slachten se ehr Volk un vertelln uns vun de wunnerlichen lütten Tiern un ehr wunnerlich Leben, wenn se de Stöck'- all op'n Kopp – liesen afdrogen un in Reegen op de Grotdeel bi Hansohm opstelln. Dar keem de Herrlichkeit herut. Bi Hansohm war't utpreßt. Dar harrn denn veele Hann bi to doon, Manns un Fruns – un de söte Saft dripp se vun de Fingern un de nackten Arms hendal. Half Tellingsted stunn un seeg to, de Jungs mit wittafschellte Stöcker, um in de lerrigen Im'körf noch en Rest tosamen to schrapen. Allens vergnögt, alle smeerig.

Dar harr sogar de lütt pucklige Snieder mit sien krumme lütt Fru mittohölpen. Se seeten afsiets un stoppen un flicken de Tweernbütels ut, de in'e Preß' lädeert weern, un sticken vergnögt de Fingern darbi af. Dar seeg ick ok öfters Klas Fot, wo ick nu opmerksam op woorn weer. He arbeit' nich mit, stunn oft mit den Hann in'e Tasch un en lütt Mütz op den swarten krusen Kopp. Aver he paß op de Pressen, de he makt oder erfunn' harr, un wies mitto een vun de Arbeitslüüd an, wo he de Handspeek insetten muß un wo dat Falliesen hingriepen schull. Hansohm heel grote Stücken op Klas Fot un nödig em mit rin op en Glas Wien un Botterbrot, wenn he dar weer.

Bi so'n Gelegenheit hör ick, dat Klas Fot veel lehrt harr, dat he en Meister weer, in Schrieben un Reken – wat ick garnich betwiefel, dat kunn ick em, düch mi, ant veele Witt in'e Ogen ansehn. De ol Rekter weer all lang to old west vör de Welt, de Jungs harrn em op de Näs' rumspeelt, an ordentlich lehrn bi em weer nich to denken. Do harr Hansohm, de wull wuß, wat Reken un Schrieben weert is, en jungen Minschen ut Hollingsted as Knecht annahm, de mien groten Vetter avends un wenn nix to doon weer, en beten nahölp. Dat harr leider vör mien Vetter, sä Hansohm, nich lang noog duurt, de Mann weer selten west! He harr na en Jahrs-Tied na Hus mußt, sien Vadder weer starben, un he muß de Steed anfaten. Ick kenn den Mann sülbn recht good, he weer en wullhebbn Bur op Vadders Steed, keem oft in mien egen Vadershus mit Korn, seeg jümmer en beten nadenklich ut, dat is nich selten bi uns. Dar harr he Klas Fot mit tonahm. Aver de harr bald Meister un Gesell umrekent. Se harrn Valentin Heins dörchmakt un de »Schatzkammer« mit Algebra un Geometrie. Vör den weer nix to swar. De harr't all vun sülben. De Kaspelvagt harr em as Schriever hebbn wullt, he kunn' mal später Innehmer oder Konterlör oder Kaspelschriever warrn. Dar dank he vör, harr he seggt, dat duer em to lang, he much ok nich lang sitten. Ol Thed Feil wull en Landmeter ut em maken; weer nix vör em, harr he seggt. Kantüffelland bi Schepeln kunn' de olen Wiever sick mit de Eel utmeten, un anners goev't je nix. Stolt weer he, dat weer wahr. Aver he nähr sick un sien Moder op de lütt Stell –, hauptsächlich wull mit de Imm, wo he sien eegen Maneern mit harr: he fohr nich ut mit se, un sien Stöck' weern doch de fettsten, dat broch em en grote Innahm. Un övrigens bruk he nix. Doch harr he wull noch wat in'n Sinn, wat he nich na sä. Ick funn ok, dat he egentlich garnix sä. – He klüter an sien grote Schüün, reis' mitünner na de Iesenfabrik in Rendsburg, un man sä, de ol Holler heel grote Stücken op em. Much Gott weten, wat he vörharr. He kunn allens wat he wull. He speel Vigelin un wat man denken kunn. Den Anfang harr he ok bi den Hollingsteder makt, de veel op Musik heel. He mak sick sien Flinten sülbn. Ok sunst weer he recht as en Waghals, de op sien Knaken un sien Gesundheit garnich reken, wenn he mal rutkeem; Jagd un Fischen steek em in't Bloot.

Sien Ol weer so wat vun een anner Raaß ween, dat steek darin. Weet Gott op dar spansch' Bloot inseet oder wat. Enige snacken vun Wenden un so wat. Darmit mak he den oln Friedrich Wida rein opsternatsch. Recht harr he ok nich, pacht harr he den Kram. Un övrigens dat weer, as wenn em dar de Düvel ree, he kunn dat nich laten: jümmer mit sien verdammten flinken Been, eben ehrer los mit Angel, Fischlamm oder Büß', as kittel em dat. Much dat ok wull vun sien Oln arft hebbn. De kunn sick ok nich verdreegen; de harrn all över en ol Voßiesen, wat Wida mal in Fot sien Koppel leegt harr un wo de sien ol lahmen Täckelhund in fastkam weer, en langen Prozeß hatt. – Un denn leep de Jung wedder na Anna, stunn düster Avend-Nacht achter de Husecken, um en Glup vun ehr to kriegen; man schull meen, se alleen heel em, sunst weer he in de wiede Welt gahn un en groten Mann woorn: Anlag' harr he darto!

Wat bewunner ick den Swartkopp! Aver dar leep en beten vun Furcht mit ünner, as vör mien oln Rekenmeister Backer, un noch vun en anner Aart; denn en Krupschütt, as he wull nömt war, stell ick mi doch vör as een, de mit laden Flint achter de Knicken langkrop. De much sick in acht nehm, de em in'n Weg leep. Mien Anna ok! Wat bedur' ick ehr!

Doch heel dat nich an. Ick keem doch jümmer man op en Anloop na Tellingsted un gung na korten wedder darvun. Wenn ick wedderkeem, weer't wedder niet un doch mien old Paradies. Dat weern wedder anner Tieden un anner Jahrstied, un alle vör mi himmlisch. Ick seet wedder op't Gelänner an'e Slüs'beek vör Hansohm sien Stalldör, as en Prinzensöhn, de sick begröten lett, ick sleep wedder in't »Kantor« op mien ole Stell, mit all mien Seligkeit vun güstern un vör morgen, un wenn ick mien Anna besöch, so weer se noch so witt un so grot un so warm as sunst un harr ehr herrliche Stimm as jümmer to mien Willkom'.

Ick kreeg een Winter mal Verlööf vun Vadder in'e Wiehnachtstied na Tellingsted. Kum kunn ick den hilligen Abend över töben un reis' den annern Morgen mit mien Stock un mien Schlittschoh an Schoster Harders sien Siet swiegsam un glückselig na't Osten to. Dat weer en herrlichen Winter. Dat fror Pickelsteen. Ick harr grote Fuusthannschen an un en Koppdook um de Ohrn un woor bi Hansohm bewunnert, dat ick in de Küll harr »hinharren« kunnt, as de Tellingsteder Utdruck weer. Aver weder de Bewunnerung noch de Wiehnachtskokengeruch, de bi Elschemedder gar fein dör't ganze Hus trock, heel mi lang »nerrn« un bin'n. Darum alleen weer ick nich kam', wenn ick de Koken un Pepernööt ok gern mitnehm. Ick wull Schlittschoh lopen op'n Möhlendiek, dar harr mi all in de Heid' vun drömt, wenn ick mi op een vun unse lütten Pütt un Pööl' oder op een vun unse smallen Moorgröben inövt un de Been stump lopen harr – grote Iesflachen harrn wi nich bi de Heid'. Un doch harr ick en Paar echt hollandsche »Schaatsen« mit breet Iesen, recht to'n Utlangn, un ick weer na mien Aart en Meister int »Överslagen« un anner Künst. Keen Wunner, wenn ick mi den Tellingsteder Diek vörstell as en Danzlustigen en Hamburger Saal. Un nu weer ick dar neegbi un harr em all vun'n Brunbarg ut as en Speegel glänzen sehn. Ick harr daher kum den Middag bi Hansohm vertehrt un en Tasch vull Pepernöt mit op'e Reis' kregen, so wanner ick mit mien Schätzen un Schaatsen na'n baben, na de Püttjerie. Ick wull nich blot Anna Wida mien Herrlichkeit un mien Kunst wiesen – dat harr mi ok sacht all hintrocken – vun ehr Hus ut weer't am neegsten na'n Diek, ick kunn dar to Not in'e Warksteed »anspann« un mit en paar Schritt op't Ies recken.

Anna empfung mi besunners fründlich, un ok Ol Friedrich Wida harr en heel spaßig Schuur. He frag mi – nadem he mit en Glup langs mien Schlittschoh keeken harr – nich na mien Schlittschoh, as ick erwarten dee, ick heel se wat stolt in'e Höch, damit he se recht besehn kunn – wat he nich dee, sunnern he sä: ward in'e Heider School ok richtig in'e Bibel lest? Ja, weer mien Antwort, dat meen ick. Na, sä he denn, op David ok Schlittschoh lopen harr? Dat wuß ich natürlich nich un meen, darvun stunn nix in de »Bücher Mosis« noch int »Buch der Könige«. Ja, sä he denn, sowat lehr man beter op'n Dörpen, sunst muchen wi Heider sacht klöker wesen, gewiß harr he Schlittschoh lopen, op echte Schaatsen, as mien dar, denn David, he weer en tagen-baren Holländer, he harr sülbn seggt: ich bin zu Leyden geboren – un he smuster överlegen.

He weer bannig spaßhaft! Doch schien Anna keen Vergnögen daran to finn, se hölp mi garnich gegen sien Spaß, villicht harr se ok all enige utstahn.