Rudolf von Tavel: Der Stärn vo Buebebärg

Anzeige. Gutenberg Edition 16. 2. vermehrte und verbesserte Auflage. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Drittes Kapitel

D’Sunnen isch am Morge na der Schlacht bi Wohleschwyl no nid ufgange gsi, so het der Oberscht Wendschatz scho kei Rueh meh gfunde. Dem Buebli t’wäge het er ds Fänschter verhänkt gha, und so het er sech im Fyschtere descht tiefer i Sorgen und Gedanke verlore. Chuum isch er zgrächtem erwachet gsi, so het’s nen afa plage, öb er ächt nid dem Kätheli Willading hätti söllen e chly dütlecher gä z’verstah, daß es ihm nid glychgültig sygi. Und zu der Frag isch der Erger über e Landvogt in ihm erwachet, wo-n-ihm so ne perfide Strich dür syni Plän gmacht het. Villicht heig ihm der lieb Gott das Kätheli über e Wäg gfüehrt, und jitz wüssi kei Möntsch, öb er’s je wieder wärdi gseh. Es fragi sech überhoupt, wie die dür en Oberaargau uuf cho syge bi däm Ufruehr. Der Zorn het ne wild ufgrüehrt, so daß er ufgsprungen isch, für sech Luft z’mache. Aber, wie-n-er zum Fänschter wott, da fallt sy Blick uf e Töldi, wo da i sym Bettli gschlafe het, o mit ballete Füüschtli, aber so fridlech und lieb, daß me sech nüt als schöni Bluemen i di Händli het chönne dänke. Und dä Ablick het wie vo jehär im Oberscht ds Adänken a sy säligi Frou gweckt. «Ach nei», het er sech gseit, «i brächt’s doch eigetlech nid über mi, das Adänken i den Arme vo neren andere — und wär’s di schönschti und herrlechschti Frou vo der Wält — la z’erlösche.» Es isch ihm under em Druck vo den ungfreute Zuestände, i denen er jitz gläbt het, gsi, wie wenn alles Guete vo sym Läbe wyt, wyt hinder ihm läg. Ja, es het ne dunkt, er möchti der Bueb us sym Bettli näh und 56 mit ihm dervo loufe, a nes Ort hi, wo wyt und breit keini Möntsche wäre. Möntsche? — Ja äbe Möntsche, Volk! Sy nid Hunderti, Tuuseti um nen ume gsi, wo nen alles verleidet gsi isch und wo im Gedanke, daß si under d’Händ vo Usbüter verchouft syge, ihres Vatterland hei afa verflueche? Het nid es Meer vo Jammer, Verdruß und Not um dä Schloßbärg ume brandet? Nei, da hätti är, däm der lieb Gott wenigschtes es Härz zur Abhülf gä het, nid dörfe flieh. Und de das Chind da. Das het doch no nes ganzes längs Läbe vor sech gha. Übermächtig und ungwüß isch d’Zuekunft vor em Oberscht gläge, und i däm Gedanken isch er vor em Bettli vom Töldi nidergchnöuet und het bättet wie nes verlasses Chind, um Rat und Wysheit, um Chraft und Geduld, für sich, für ds Chind und us ufrichtigem Härzesgrund für Volk und Obrigkeit, vowägen er het’s dütlech gspürt, daß di unglückleche politische Verhältnis wie ne giftige byßige Rouch i jedes Huus ynegstriche sy. Derby sy di geschtrigen Erläbnis und bsunders di viele flüchtige Burelüt an ihm vorbyzoge. Und wie meh daß ihm ihri uverständige Flüech i d’Ohre gället hei, descht meh het’s ne dunkt, er müessi hinder dene verwünschte Muure für se-n-ystah.

Sobald der Oberscht Wendschatz sys Härz het usgschüttet gha, het’s ne nümmen i der Stube glitte. Es isch ihm gsi, er müeß öppis vürnäh, a menen Ort ygryfe, für hälfen Ornig z’mache. Er isch dür e schwäre Fänschterumhang i di tiefi Nische gschloffen und het ds Fänschter ufgrisse. Und da het sech di ganzi Pracht vo mene Summermorge vor ihm usbreitet. Was gäb’s o Schöners als dä unberüehrt Fride vor Sunnenufgang! Alles, was d’Möntsche trybt und jagt und plaget, schlaft no, und es isch öppis i der Luft, wo ein andächtig und doch 57 heiter stimmt. Der sälb Morgen isch es bsunderbar schön gsi, und de gar no dert obe, uf em Schloßbärg. Im Gstrüpp und i de Böumen am felsige Nordabhang hei d’Vögel gwischperet und gjubiliert, und sobald e rötleche Huuch über d’Gäged cho isch, sy d’Lerchen us de wyte, flache Fälder ufgschosse, so höch wie der Schloßgibel und no wyt drüber. Und änet der Aare hei sech us em blaue Dusem di waldige Hublen und Terrassen am Jura hübscheli afa abzeichne. A eim Ort het me d’Aare zwüsche de Tannespitze vom Hardwald gseh glitzere.

Kei Möntsch hätti errate, daß i der Gäged e Bürgerchrieg sys wilde Wäse trybi. Dem Oberscht isch es gsi, wie wenn er use sött öppis ga tue, für dä Fride z’schütze. — Aber wo apacke? Villicht, so het er sech gseit, wär’s am beschte, vom Ougeblick z’profitiere, für müglechscht viel Lüt vo sym Regimänt, wo o vom Ufruehr usenanderegsprängt, ja eigetlich ufglöst gsi isch, ga z’ramassieren und under sy feschti Hand z’näh, daß si allne bösen Yflüssen etzoge wäre.

D’Sunnen isch z’Glanzem vürebroche, der Tag isch da gsi. Der Oberscht isch i Hof abe, het d’Lüt ufgjagt und zwee treui Offizier vom Regimänt, der Houpme Hämmerli und der Lütenant Wyßhan, la rüefe. Dernah het er no Befähle für d’Schloßbsatzig gha usz’gä, und so isch es sächsi worde, bis si hei chönnen abryte. Zerscht het me sech i der Stadt unden umta, hie mit öpperem gredt und dert en Uftrag gä, und du hei si der Wäg gägen Othmarsingen ygschlage, für ga z’luege, was vo dert nachen öppe no z’erwarte sygi.

Wie si oben am Stutz achöme, wo i ds Dorf abegeit, chunnt us em Dorf use, vom Maiegrüen här, e stattlechi Cavalcade derhär, voruus e höchen Offizier i mene 58 prächtig garbeitete Harnisch mit wallendem Fäderehuet und breiter Schärpe. Der Oberscht Wendschatz het grad errate, daß das der General Werdmüller müessi sy. Schön isch er nid gsi, e rötleche Chnebelbart i mene wohlgnährten und doch herte, verwätterete Gsicht und e Mähne vo grauem und rotblundem Haar. Aber stattlech isch er gsi und imposant. Ds chriegerische Sälbschtbewußtsy het ihm us allne Pore vüregluegt. Dem Oberscht Wendschatz isch kei Wahl blibe; er isch uf ne zuegritte, het grüeßt und gfragt, öb er d’Ehr heig, der General Werdmüller z’gseh. Statt aber sech la ufz’halte, rytet dä eifach zue und seit: «Jawoll.»

Der Wyßhan und der Hämmerli, wo vo ihrem Oberscht a di höflechschte Forme sy gwahnet gsi, hei sech verwunderet agluegt. Aber, was hei si welle? Si sy uf d’Syten usgwichen und hei sech der suite vom General agschlosse, währed der Oberscht Wendschatz gchehrt het und zur Lingge vom Herr Werdmüller der Heiwäg aträtte het. Er het sech, i der Erwartung, meh Reschpäkt z’finde, vorgstellt als Militärbevollmächtigte vom bärnischen Aargau und Kommandant vo Länzburg. Was het der General g’antwortet?:

Das isch du dem Oberscht doch e chly z’stotzig cho. Er muschteret der General mit verwunderete Blicken und seit ihm: «Herr General, mer sy hie uf bärnischem Bode.»

«Wo staht jetz de Härr General von Erlach?» fragt er. Und wo-n-ihm der Oberscht jitz o mutz afat antworte: «Weiß nid», so meint er ändlech: «Jä guet, dänn halt ich mich an Sie. — Händ Sie Vollmachte?»

59 «I ha militärischi Vollmacht, der Ratsherr Imhof, Hofmeischter vo Chünigsfälde, und der Landvogt vo Länzburg hei Zivilvollmacht. — Wenn Dir Ech weit uf ds Schloß gmüeje, so cha me ja mitenandere rede.»

Im Wyterryte fragt der General: «Wo händ Sie Ihri Truppe, Harr Oberscht?» En unglägeneri Frag hätt men ihm i däm Ougeblick nid chönne stelle. Was het er söllen antworte? Dür en Ufruehr sy alli Verbänd versprängt gsi. Zueverläßig sy bloß di chlyne Garnisone vo Aarburg, Aarau und Länzburg gsi, und i Wahrheit sy dem Oberscht nume die wenige Bärner im Schloß sicher zur Verfüegung gstande. Het er das dem Tagsatzungsgeneral zuegä, so het er ihm o ds Rächt müesse zuegstah, vorz’rücken und uf bärnischem Bode cho ynez’regänte. Tief im Härz isch ihm e Groll über d’Regierung ufgstige; aber das hätt er um kei Prys welle la merke.

En Ougeblick het er überleit, öb er well der Wyßhan ventre-à-terre voruusschicke, für alles ga uf d’Bei z’stellen und dem General e Komedi vorz’spile. Aber dem Oberscht sy gradi Natur het sech däm widersetzt. Lieber schnuergrad dür alli Schwierigkeite, lieber zuegä, daß me numen über nes paar bravi Soldate verfüegi. Und wenn o Bärn dür di Offeheit i den Ouge vo der Tagsatzung würd en Ybueß erlyde, es würdi doch der Achtung weniger schaden als e schlächt gspilti Komedi. Und so het er dem General wahrheitsgetreu, aber so mutz wie müglech g’antwortet: «I de feschte Plätze.»

Und syr Wahrheitsliebi het er o kei Gwalt ata — so hert es ihm weh ta het — wo im Schloß obe der General di chlyni Garnison vom Stägefänschter uus gseht exerzieren und fragt: «Isch das alles?»

60 «Ja, Herr General, das isch alles, was z’Länzburg steit», het er g’antwortet. Für das Gständnis wenigschtes e chly z’mildere, dütet er uf di dicke Muuren und di währschafte Kanonen abe.

Der General seit mit verschmitztem Lache: «Scho rächt, aber mit Schießscharten und grobem Gschütz eläigge chönned Sie de Puure nüd nahlaufe!»

Sobald der Ratsherr Imhof und der Landvogt im Saal erschine sy, het der General syni Begleiter, d’Oberschte Neukomm und Ulrich, vorgstellt (di übrigi suite isch im Hof blibe), d’Händschen abzogen und uf e Tisch gworfe.

«So», het er resolut agfangen und i sym ganze Tue bewußt und ydrücklech der Sieger vo Wohleschwyl ufgmacht, «ietz staht also die Sach eso: ich han...»

«Pardon», underbricht ne der Lanvogt, däm sys Bärnergmüet bereits het afa rure, «wei mer es Protokoll füehre, Herr General?»

«Das isch nüd nötig. Mer händ alles schriftlech. Ulrich, gänd Sie de Vertrag her! — Da gsehnd Sie, läsed Sie’s nu!»

Der Oberscht nimmt das Papier und list’s schynbar mit aller Seelerueh düre, währed syni beide Landslüt gspannet sys Gsicht muschteren und der General mit chrachiger Stimm wyter peroriert:

«Jä, sapperlot, Herr General», underbricht ne jitz der Oberscht, «da fählt...»

«Sappristi! Lönd S’ mi doch emal rede! — Ich han ietz die Rebälle ghörig bi den Ohre gnoh. Si händ d’Pfyfen yzoge, und ietz häißt’s ’s Yse schmide, solang ’s häiß ischt. De Vertrag ischt underschribe vo allne Füehrere, und ietz müend mer bloß no defür sorge, daß 61 si deby blybid. Und wänn’s niid wänd guet tue, und so wämmer dänn wyter luege. ’s chunnt ietz bloß no druuf a, daß Ihri Regierig di Sach hilft duretrucke.»

«Het d’Regierung vo Bärn Kenntnis übercho vo däm Vertrag?» fragt der Herr Imhof. Das het’s dem General gar nid chönne.

«Näi, bis ietz nüd; wäge dem ebe chum ich ja grad daher. Ich ha doch nüd chönne warte, bis die gnädige Herre da inne drüber berate händ. A la guerre comme à la guerre.»

Der Oberscht het der Vertrag dem Herr Imhof gä, und dä het sech dry versänkt, ohni vo öppis anderem wyter Notiz z’näh. Für das Verfahre chly abz’chürze, fat der General a, dem Landvogt der Inhalt vom Vertrag ufz’zelle: «Vier Punkt hämmer dene Puuren abtruckt: Für’s erscht händ s’ müesse globe, daß si sofort häim gönd und d’Waffe niderlegid; dänn händ s’ de Bundesbrief vo Huttwyl müesse widerruefe; dänn isch jedi wyteri Strytsach de Grichte vorbhalte, und ietz sölled s’ en neue Huldigungsäid läischte. Das händ s’ versproche, und da deby müemmer s’ ietz bihafte. Ich würd Ihnen also rate, ietz sofort im Name vo der Regierig di Huldigung usz’chünden und dem Volk der Äid abz’neh. — Nu käi Zyt verlüüre!»

Statt en Antwort z’gä, het der Landvogt vor sech abe gstuunet und geduldig gwartet, bis der Ratsherr der Vertrag drümal für sich het gläse gha, und du het är nen o drü oder viermal gläse, und du het er ne wieder dem Oberscht passiert, und dä het ne no einisch gläse und ne dem Herr Imhof wieder gä, und zletscht het ne der Landvogt no einisch überläse. Und du hei di drei Bärner enandere mit verständnisvolle Blicken agluegt und no 62 nes Chehrli nüt gseit, währed der General bald mit der lingge, bald mit der rächte Hand uf e Tisch trummlet und mit erhüüchletem Glychmuet a d’Dili gluegt het. Di beide zürcherischen Oberschte hei enandere mit den Ougen aglachet und bald der General, bald d’Bärner gschouet.

Ändlech, wo du der General gmeint het, jitz wär’s de nache zu neren Ussprach, seit du der Herr Imhof afange: «Di Sach wott überleit sy.»

Jitz isch dem General d’Geduld zvollem usgange. «Ja, mached Sie käi Gschichte», seit er, «ietzet isch de guet Momänt, die Sach wieder i’s Bläi z’bringe! Wänn Sie sich nüd etschlüüßid und so...»

«Die Sach wott überleit sy», seit der Ratsherr no einisch und dasmal mit dezidiertem Ton.

Druuf hei sech di drei Bärner, chochig vor Töubi, i d’Näbedstube zrüggzogen und schön beidi Türe hinder sech i ds Schloß zoge. Der General isch ufgfahren und het brummlet: «Härrgott ye, die Bernergrind!»

Di drei Bärner hei nid fründlecher gredt under sich. «E Skandal isch es», het der Landvogt agfange, «da schließt dä Kärl i nere Sach, wo ihn chuum öppis ageit, e Kapitulation, ohni vorhär es Wort ga Bärn z’brichte, und i fragen Ech, was isch das für ne Vertrag? Es Ghudel, es Gstürm!»

«Ja», meint der Oberscht, «jedefalls isch es ganz lätz, daß er nid der chly Finger grüehrt het, für di Schuldige zur Rächeschaft z’zieh. Das isch e heiteri Justiz, eifach alli la z’loufe!»

«He natürlech isch es dumm», raisonniert der Ratsherr Imhof, «jitz sy si-n-is etwütscht, und es blybt is nümme viel anders, als uf dä lumpig Handel yz’agh und 63 se sobald wie müglech neu i Eid ufz’näh, so wird men einisch fertig.»

«Was?» — Der Landvogt isch ganz rot und blau ufgloffen ob däm Gedanke. «Die würden is schön uf d’Finger chlopfe z’Bärn, wenn mir jitz di miserabli Kapitulation däwäg gienge ga sanktioniere!»

«Das cha scho sy», meint der Ratsherr, «daß si-n-is nachhär z’Bärn wieder dürtüe, was mer hie mache; aber das isch de ihri Sach, und mir chönne de säge: salvavi animam meam.»

«So?» brüelet der Landvogt, «das isch e heiteri Politik. Mir hei hie nid für üsi Annähmlechkeit z’sorge, dunkt’s mi, sondere für d’Staatsraison. Sapperlot abenandere!»

Däwäg hei di Beiden enandere no ne Zytlang d’Meinung gseit und sy derby geng wyter usenandere cho, und jede het der besser Bärner welle sy. Der Oberscht isch derwyle still dagsässen und het se-n-ihri Argumänt la erläse. Er het gseh, daß är der Stichetscheid het müesse gä. O är het sech als ganze Bärner gspürt, sech gääl g’ergeret über ds Vorgah vo de Zürcher, sech i d’Seel yne gschämt für sy Regierung, dere me ne settigen affront gmacht het. O das het er sech gseit, daß si drei z’Bärn völlig wärde desavouiert wärde, wenn si vo sich uus der Vorschlag vom Werdmüller anähme. Er het sech sogar ganz klar überleit, daß ihm der Landvogt ’s nie würdi verzieh, wenn er gäge sy Meinung würd etscheide. Weh ta het’s ihm vor allem, daß er nid ohni wyters d’Ymischung vom Tagsatzungsgeneral i d’Sach vo der bärnische Republik het chönne dürtue. Das het ihm fascht ds Härz umdräit, isch är doch der erscht und oberscht Verträtter vo Bärn im Aargau gsi.

64 Aber, aber — so het er sech müesse säge — i däm Ougeblick isch ihm d’Müglechkeit gä gsi, amene gräßleche Bürgerchrieg es unbluetigs Änd z’mache. Und das, het’s ne dunkt, dörf er nid vo der Hand wyse, o uf d’Gfahr hi, daß er dermit der stränge Grächtigkeit i d’Arme falli und di Schuldige frei usgange.

Der Bärner und der Chrischtemöntsch sy enanderen im Härz vo däm brave Ma wüescht i de Haare gläge, wenn scho di beiden andere Herre nid viel dervo gmerkt hei. Und ds sältmal hätti’s bi nünenüünzg vo hundert der Bärner möge; aber im Oberscht Wendschatz het der Chrischt obenuuf gschwunge, und so hert’s nen acho isch, er het der Usschlag zugunschte vo der Kapitulation gä. «Mira», het der Landvogt gseit, «es isch Eui Sach. Aber, was Dir dermit meinet z’gwinne, wärdet der nie düresetze. Solang es Unrächt nid gsühnt isch, chunnt’s nid zur Rueh; Dir wärdet’s gseh. Und übrigens macht’s mer kei Chummer; si wärde sech das z’Bärn nid la gfalle.»

«Ja nu», meint der Oberscht, «so syg’s de so. I für mi zieh ds odium vo der Regierung amene verletzte Gwüsse de no vor.»

«Dem odium vo der plebs, wei mer säge», brummlet der Landvogt hässig i sy graue Bart yne.

«Pardon, so verstanden i de di Sach nid», seit der Hofmeischter vo Chüngisfälde.

Der Oberscht het nid la merke, wie tief ihm dä hässig Stich gangen isch. Er het di Beide la reden und isch wieder i Saal übere. Zwüsche beidne Türe het’s ne schier übernoh. Daß er jitz gar no vor em Landvogt als der schlächter Bärner, der minder Regänt het sölle dastah, das isch fascht gar über ds Mäß vo däm use gange, was er us höcherem Epfinde sich sälber het chönne zuetroue. 65 Aber er het sech zwunge, isch fescht und ärnscht vor e General Werdmüller häregstanden und heit ihm gseit: «Herr General, Eui Abmachung mit de Buren isch zwar i üsnen Ougen en unerloubten und politisch verwärflechen Ygriff i d’Kompetänze vo üser Regierung, aber wenn’s i üser Hand ligt, dem Chrieg es Änd z’mache, so söll däm sogar üsi Ehr nid im Wäg stah. Mer wärde dem Volk Glägeheit gä, der Obrigkeit e neue Treueid z’schwöre.»

«Guet so», antwortet der General, «rüefed Sie ’s Volk zsäme! Bis es gscheh isch, wird ich d’Grafschaft bsetze la.»

Das het dem Oberscht e neue Stich gä, und er het abgwehrt: «Das manglet’s gar nid, Herr General. Mer wei di Huldigung nid mit Gwalt düredrücke!»

«Säb gaht mich nüt a», fallt ihm der Werdmüller i ds Wort. «Ich bin der Tagsatzig verantwortlich, und ehner as bis si der Äid gläischtet händ, wych ich nüd vom Platz.»

Der Oberscht het dem General nume no zu Gmüet gfüehrt, es wäri de uf alli Fäll besser, e Konflikt zwüschem Stand Bärn und der Tagsatzung z’verhüete; aber är, General, wärdi ja syni Instruktione ha.

Druuf hi het der General Werdmüller synen Offizier Befähle diktiert und sech la Quartier uf em Schloß awyse. Natürlech het du der Tagsatzungsgeneralstab o no müessen abgfuetteret sy, was i der landvögtleche Familien under Wahrung vom bärnischen Ansähe, aber mit müglechschter Ersparnis a Grazie düregfüehrt worden isch. Am liebschte hätti se der Herr Tribolet mit sym Waadtländer alli under e Tisch gschwemmt; aber er het ne greut, und drum het er’s mit dem suurschte Jahrgang 66 vom schattigschten Aargäuer probiert. «Und wenn’s ne sött Rümpf i d’Därm gä, nu, so gschej de nüt Bösers», het er i Chäller abe gruret. Aber das Gsüff isch stromswys dür di Manne vom Züri-See abgloffe, me het ne nume nüt agmerkt.

Wie’s der Landvogt voruusgseit het, so isch es du richtig cho. Sobald me z’Bärn vernoh het, was der General Werdmüller bi Wohleschwyl mit de Buren abgmacht heigi, het d’Regierung alles wieder dürta und di neui Huldigung für ungültig erklärt. Ds ganz Ghabe vom Tagsatzungsgeneral isch grüüslech übel agange, und nid viel het gfählt, so hätt’s da no ganz bösi Händel gä. Di drei Bärner uf em Schloß z’Länzburg sy churzer Hand desavouiert worde, und der Oberscht Wendschatz isch um ne Glägeheit rycher worde, sy Epfindlechkeit z’underdrücken und ächte Patriotismus z’üebe.

I großem Zorn isch der General von Erlach vo Wangen ufbroche, het d’Bure bi Herzogebuchsi bluetig verhouen und usenandere gjagt.

Und jitz isch di bärnischi Justiz derhinder grate. Z’Zofigen isch es Chriegsgricht ygsetzt worde, und bald het under de gfangene Burefüehrer ds Halsweh» regiert. D’Gälge vo der Umgäged sy uf gräßlechi Art dekoriert worde. Aber zu glycher Zyt sy zwüsche de Tagsatzungsgsandten und der bärnische Generalität Fridesbedingungen und Konzessionen a d’Buren ufgstellt worde.

Für ds Schloß Länzburg sy ungfreuti Tage cho. Alli Bott het men Insurgänten ygliferet, und d’Chefine sy sälte läär worde. Ei Tag het der Oberscht sy Töldi erwütscht, daß er mit dem Bueb vom Torwart sech dermit vertörlet het, mit mene Rüetli dür ds Gitter vo nere Chefi 67 yne z’guslen und z’lachen über ds Lamäntiere vom Insasse. Der Töldi het du erfahre, wie läng daß der Papa syni Ohre het möge zieh. Aber vor allem het me halt dene Buebe nid chönne sy. Wenn me d’Lüt im Streckiturm ufzoge het, für se mache zrede, so het me se halt mängisch dür e ganze Hof ghöre brüele. Di Sache hei agfange dem Schloßkommandant sy Stellung z’Länzburg verbittere, und vor allem het er sech vorgnoh, z’verhüete, daß ds Gmüet vo sym Buebli under dene truurigen Ereignisse Schade lydi. No nie het er’s so bitter epfunde, daß der Töldi kei Mama meh het gha, nid z’rede dervo, daß e Frou ihm sälber über so mängs wägghulfe hätti, wo-n-er jitze zmitts under de Lüte ganz alleini het müesse verworgge. Meh und meh sy syni Gedanken uf ds stille Grab vo syr Frou uf em Fridhof z’Dießbach gfloge und hei, i ds Schloß Hünige. Wie gärn wär er jitze dert gsi under syne Lüte, wo-n-er na syne Gedanke het trüllet gha und wo an ihm ghanget hei wie Chinder!

D’Frou Landvögti het dem Oberscht z’lieb ta, was si öppe chönne het. Und wenn si nen a menen Ort mit schwarzglänzigen Ouge het gseh stah und stuune, so het si probiert nen ufz’chlepfen und ihm gseit, er söll nid geng a die dänke, wo-n-er ja doch niemeh umegseji. Vo Zyt zu Zyt isch der Herr vo Graviseth öppe cho und het vorgschlage, er well der Töldi ga Liebegg näh zu synen eigete Chinder. Das het aber der Oberscht nid welle. Er hätti ne ja chönnen uf ds Schloß Rued bringe, zu syr Schwöschter. Aber der Töldi het nid vom Oberscht und der Oberscht nid vo sym Bueb ewäg welle.

Underdesse het der Landvogt derfür sorget, daß me der Chriegszuestand nid ganz vergässe het. A mene schöne Morge het men ihm es Papier bracht, wo d’Soldaten 68 unden am Schloßbärg gfunde hei. Zu sym Erstuunen isch es der Bricht vo der Regierung gsi, uf da hi me synerzyt di Signalschütz abgfüüret het. Uf der Stell het der Landvogt Verrat gwitteret und nah-ti-nah di ganzi Dienerschaft i ds Verhör zoge. Niemer het öppis welle wüsse, und je weniger men usebracht het, descht mißtrouischer isch der Herr Tribolet worde. Wo-n-er du ändlech ygseh het, daß syni eigete Lüt uschuldig sy, wär er du gärn hinder die vom Oberscht. Vor allem uus hätt’s ihm Freud gmacht, wenn er der Chriseggle-Chrigel e chly hätti chönne la strecke. Das hätti däm guet ta, het er gmeint. Aber vor dene Lüten isch der Oberscht gstande, und dä het sech nid la uf d’Syte schiebe.

D’Wahrheit isch gsi, daß am Abe vor der Schlacht bi Wohleschwyl der Landvogt sälber, wo-n-er es Gwehr us em Trog gnoh het, das Papier hinden abegwüscht und daß später es Meitli bim Ufruume, ohne öppis derby z’dänke, das Dokumänt zum Fänschter uus beförderet het. Das het frylech niemer gwüßt, und drum isch di ganzi Gschicht dem Landvogt es Rätsel blibe. Under sym Argwohn hei nid nume d’Dienschte gha z’lyde, sondere bald o di eigeti Familie, nametlech wil der Landvogt mit dem Schloßkommandant je längersi meh übereggs cho isch. D’Frou Tribolet und ihri Tochter hei ds Mügleche gmacht, für der Schade z’heile, aber si hei bim Landvogt nüt usgrichtet. Der Oberscht hei si mit aller Liebeswürdigkeit nume geng meh i d’Ängi tribe. Uf der einte Syte het er sy Bueb wellen under den Ouge ha, uf der andere het er nüt gwüßt als usryßen und flieh, wenn ds Marianne Tribolet ihm a jedem Eggen und hinder jedem Boum begägnet isch und ganzi Tage lang der Töldi nid us de Finger gla het.

69 Und derby het d’Arbeit abgnoh. Ds Land isch still und stiller worde, und d’Landarbeit het de Bure d’Ufstandsgedanke geng meh us em Chopf tribe, was o liechter müglech gsi isch, wil d’Regierung i gar mängem Stück nahgä het. Der Oberscht het’s je länger, descht meh blanget, hei z’cho und z’gseh, wie’s um Hünigen ume standi. Und de — wär weiß? — het er doch villicht no öppis anders gha, was ne nächer a d’Stadt Bärn zueche zoge het.

Der Herbscht isch cho. Di düre Bletter sy dür e Hof gwirblet, d’Trübel am Schloßbärg hei gryfet und d’Wälder zringsetum sy rot und röter worde, da ändlech isch Befähl cho, d’Schloßbsatzig uf e Fridesfueß z’stelle, und der Oberscht het hei dörfe.

Wie’s eim eso geit: me ma erläbt ha, was me will, a menen Ort, wo me strängi Arbeit und ärnschti Tage gha het, so chunnt’s eine no e chly schwär a, wenn me de furt mueß. Und so het üse jungen Oberscht näbe der Freud hei z’chönne doch o chly nes wehmüetigs Gfüehl gha, wo-n-er zum letschtemal im Schloßhof ufgsässen isch. Di große Linde sy scho ganz dürsichtig gsi, und e liechte Wätterluft het di düre Bletter mit lysem Chräschle dem Bode nah zu Hüüfleni und Zylete zsämegwüscht und se-n-albeneinisch i mene wanderluschtige Wirbel a d’Schloßmuuren ufe tribe. Rot und chraftlos isch d’Sunne dür verrisseni Wulkegwäb grollet und het scho zmitts im Namittag längi Schätte la dür d’Matten usloufe. A menen offene Fänschter vo der Landvogtei isch der Herr Tribolet gstanden i sym wyße Mülisteichragen und het zuegluegt, wie Frou und Tochter vom Oberscht Abschid gnoh hei. Di beide Herre sy under sich fertig gsi. Si sy i der Ornig usenandere cho, aber ohni irged es Beduuren über d’Trennung.

70 «Potz, Töldi, jitz bisch du e große Ryter worde», het ds Marianne gseit. Der Oberscht het ne vor sech uf em Sattel gha, emel für en Afang. Ds bagage isch uf mene Leiterwage nachegfüehrt worde, und der Chriseggle-Chrigel het dem Oberscht sys zwöite Pfärd gritte.

Di erschti churzi Tagreis isch nume ga Liebegg gange, di zwöiti ga Rued, wo men öppe ne Wuche bliben isch. Vo dert isch me ga Trachselwald, zum Vetter vom Landvogt Tribolet, für öppis ga usz’richte vo Länzburg. Da Tag isch der Töldi mit dem bagage gfahren und het no däwäg gnueg übercho. Aber er het geng Längizyti nam Papa gha und’s du zwängt, daß er nen am letschte Tag wieder i Sattel gnoh het. Ds Wätter isch trüeb worde, und d’Sunne het nume falb dür schmali Wulkeritze gschine. Und fröschtelig isch es gsi. Aber das hätti no nüt gmacht. Was hingäge der Oberscht gschoche het, das sy d’Gälge gsi mit de Ghänkte dran und d’Chräje, wo sech drum zangget hei. A meh als eim Ort het der Oberscht sy wyte Mantel um e Töldi gschwungen und ihm ds Gsichtli a sy Bruscht drückt, daß er’s nid gseji. So isch der Töldi ändlech trotz der unkommode Lag ygschlafen und het gar nüt gmerkt, wo ne z’Hünige ds Mühlikäthi ab em Sattel gnoh und i sys altgwohnte Bettli treit het. Der Oberscht het sech geng meh gfreut gha uf sys alte Hei, je nächer si cho sy. Und er het alles i der beschten Ornig gfunde. Si hein ihm es guets z’Nachtässen uftreit und im große Saal es ghörigs Kaminfüür agmacht gha. Und mit unändlichem Freudeghüül isch der «Tiger», e große dütsche Schäferhund, um sy Herr umegstriche. Aber wie der Oberscht d’Stägen uuf und dür e länge fyschtere Gang a allne Stubetüre vorby gäg e Saal zue gangen isch, da syn ihm d’Träne cho z’schieße. 71 Ach Gott! Ja, daheim isch er wieder gsi, under syne Lüte, i synen eigete Sache, sy eigete Herr und Meischter, d’Mühli näbena het gsuret und grumplet wie albez — aber ds Härz vom Schloß het ja nümme gschlage! O so hei cho und doch nid daheim z’sy!