Simon Gfeller: Drätti, Müetti u der Chlyn

Anzeige. Gutenberg Edition 16. 2. vermehrte und verbesserte Auflage. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Niggels Blueschtfahrt

Ei Hustage het Drätti sölle Tanngrotzen uf Burdlef ahe bringe. Sie wäri für Chrischtes Hanesse z’Chärneried gsi, u dä het se de dert welle cho reiche. Der Ämmeschnägg isch sälbisch no nid gfahre, u Drätti het es Fuehrwärch müeßen etlehnne. Är sälber het nämlig kes Roß gha u nume d’Chüeh ygspannet. Aber i der Zyt, wo me z’Acher fahrt, gseht e Buur ou schier lieber e hungrige Wolf vor der Tür weder e Nochber, wo nes Roß etlehnne wott, un es isch Drättin grüüsli zwider gsi, go um eis z’frooge. Ändtlig ischt er aber doch ggange, es het eifach müeße sy u si nid angersch lo tue.

Der Nochber het im Hoor gchrauet: Jää... Roß chönn er syseecht kes etmangle, er heig süsch scho schier z’weni Zug im Acher. Hingäge, jo... eh... we Drätti der Niggel öppis schetzti, der Halbesel, dä hätt derwyl. Hoffert trybe chönn me jo fryli nid mit ihm u rücken ou nid großartig, weder we men ihm Zyt löj u gäng e chly hinger ihm syg, chöm me doch am Änd ou no öppehi mit ihm... vilicht gieng es mit em Niggel.

200 «So wei mer de zsäme probiere! Eisteels isch mer der Niggel no fasch lieber weder e wilde, ungregelierte Tüüfel vomene Dragunerroß, wo me näben ihm yhe ke Ougeblick ’s Läbes sicher isch. I bi mi jo wytersch nid gwanet mit Rossen umz’goh u z’fahre. Mir wei de derfür chly früeher uf d’Stroß, u de wird si das scho uf ene Wäg mache.»

Der anger Morgen isch Drätti bizyte mit em Niggel usgrückt. Wo-n-er furt isch, het ihm der Nochber gseit:

«Lue, do hesch d’Geisle! Hou ihm de nume toll uf d’Ohren u wo-n-es preicht, süsch louft er der nid, weischt, er het e cheibe Gring!»

Seit Drätti druuf: «Eh, mir wei de öppen afe luege, wi-n-es gang, mir wärde scho zsämen uscho!» U für ihn sälber het er däicht: «Do wirden i jetz däich der ganz Tag welle dä Esel erbrätsche! Dä uberchunnt däich süscht afe Wix gnue, dä arm Schlufi!»

U dernoh sy sie zsäme dür e Stutz ab. Niggel het verstellt us Lybeschrefte u isch gäng nume vo eim Bei uf ’s angere gnoppet. Drätti het bal müeße lache:

«Jä, häb doch nid e settige Chummer wäg em Usjage! Öppe der Mechan i der Ornig az’zieh, sälb chunnt mer doch de z’Sinn, wen i scho ke gschworne Charrer bi! Du ubertrybsch es nume mit Sorgha zue-m-mer!»

Item, mi isch glücklig i ’s Strößli ahen uf ’s Äbene cho, u Drätti ischt ufghocket. Aber nid, daß 201 es Niggele destwäge herter pressiert hätt. Er het uf der Stell bigriffe, daß er jetz hütt einischt e freine, gäbige Meischter het. Er isch dür e Graben uus tschälpelet: chumen i nid hütt, so chumen i de morn, gar grüüsli gmüetlig. D’Morgefrüschi het de Flöige no d’Fäcke zsämegchleibbet, u ’s Geislebüzi ischt ihm ou nid immerwähret vor den Ouge düre gflamatzet. Drum het er schön churz vorab gläbt u isch grüüsli grüüsli in e bischouligi Stimmig yhe cho. Er het wohl achtig ggä, wo-n-er abtrappi u i allem Loufe chly afo Mineralogie studiere, ’s Grien het ne bsungerbar inträssiert, un er het gradeinischt usegha: Die reine Sorte, das wär ’sch Wäse, die wäri vorteelhafter weder die grobe füüschtige Chnüren uf sym Hüttewäg. Vilicht ischt ihm ou es Liecht ufggange druber, was e guete Wägchnächt chönnt bidüten imene Eselläbe... Mi cha jo nie wüsse, was nen alls schreeg dür e Chopf fahrt!

Uf ene Wäg ischt er emel fertig worde mit däm Trom, u dür e Schache vüre het er du flyßig afo botanisiere. Es het ne gar wunger gno, was die abblüeite Wydebüüßeli für ne Chuscht heige u für ne Würkig uf e Mage. Drätti het der Sach mit Gidult abpaßt, gluegt, was ’s Wätter für ne Gattig mach, wi d’Bure Gras heigi, wi wyt sie nohe sygi mit em Wärche, u albeinischt het er de «hüh!» gseit. U wo du Niggel stillgstangen isch, het er däicht, jetz syg e gueti Glägeheit, e Pfyffen yz’mache. Ersch, wo ’s ihm brunne het u alls ischt 202 im Blei gsi, het er du wider am Leitseel zoge: «So, mir sötti no chly, mir sötti no chly! Hü, hü, du muesch wääger no chly goh!»

U ändtlig isch Niggel wider afo träppele, aber sattli u züchtig, wi nen alti Lychtgängere. E Bikannte, wo ne vorglüffen isch, het glächlet u zu Drättin gseit:

«Nid grad, nei», seit Drätti, «weder i bruuhen emel de nid gäng Angscht z’ha, er ertrünn mer. I wett säge, du söttisch ryte, aber...»

Nu jetze, settigs sy Sache, Niggel het si emel derwäge nid lo us sym Trapp bringe, u wen ihm e Hüslischnägg uber e Wäg glüffen ischt u d’Hörner z’grächtem ufgstreckt het, wär es ihm gar nid drufabcho, by-n-ihm z’warte u z’luege, was das gä müeß, we ’s de einisch fertig syg. Aber Drätti het ihm gäng chly zuegsproche:

«Er tuet der gwünd nüt, louf du nume!» u de ischt er wyter gnoppelet, u het derzue gar grüüsli fründtlig mit den Ohre gwaggelet, daß ihm Drätti i aller Stilli het vorgno:

«I will ihm emel nid öppen uf d’Ohre luege, süsch chönnt i eihäligen u stillhöckligen etschlofe!»

Wyter vor ischt aber der Esel du erwachet. Ungereinischt isch der Schache-Stumm hinger eme Studestock vüregschosse u het en erschröckelige Brüel usglo. Wele daß ab em angere grüüsliger erchlüpft 203 isch, der Esel ab em Stumm oder der Stumm ab em Esel, chan i wääger nid säge. Syg’s, wi’s well, Niggel ischt afo pächieren ohni Geisle, u Drätti het müeße lache:

Am Schärhüslistutz vor isch Drätti abgstige u alben e chly i ’s Rad gstange, daß Niggel het dörfe lugglo u löie. So isch men obenuus cho ohni Huschteren u Flueche, u Niggel isch froh gsi. Aber wo-n-er uber die länge Waldhuus-Acheren abluegt u wyt unge der Lützelflüejer-Chilchsturnspitz gseh het, ischt ihm schier alle Muet vergange. Er het der Ote längen ungeruehe gno, prezys, wi wen er wett säge:

Aber Drätti het nen umen ermunteret: «Mir wei no chly goh, es churzet all Schritt!» u Niggel ischt i Gottsname ggange u het gäg em Gehrig-Hüsli ahe sogar es churzes Trääbli agschlage. Fryli, dür Lützelflüeh düre het er du scho a alli Hüser uehe gluegt, gäb ke Zyttafelen a der Wang hangi, wo der Zeiger uf «z’Nüüninäh» stang. U im Chalchofe niden ischt er um kes Lieb meh gsi wyter z’bringe. Mit der ganze Setzchöpfigkeit, wo in en Eselgring yhe ma, het er dert zuehe zwängt. Er wird däicht ha:

«Nu so», seit Drätti, «we d’ ’s zwänge witt, so zwäng’s!» häicht ihm der Chopfsack a u geit go 204 nes Halbschöppli ha. Eigetlig hätt die Ration im Chopfsack für zwuri sölle länge; aber wo Drätti use cho isch, het Niggel lengschte suufere Tisch gmacht gha. Derfür ischt er du aber ou läbiger gsi u besser ab Fläck cho. Fuehrwärch sy düregsprängt u vorgfahre, u Niggel het afo bigryffe, daß es hieume der Bruuch wär, gleitiger vürersch z’stelle. Meh weder einisch het er ou es Aläufli gno u wellen e besseri Poschtur mache. Gäb er gspürt het, daß men jetz i zivilisierteri Gägete chunnt, oder gäb ihm die doppleti Chopfsackration ’s Puntenööri gchutzelet het, chan i wider nid etscheide. Uf jede Fal hätt’s ihm nid am guete Wille gfählt; im Ämmetal inne lot si nid emol en Esel gärn uslache.

Zum Mittaglüten isch Drätti z’Burdlef niden ygfahre u wär alls im G’reis gsi, wen er nume gwüßt hätt, gäb er syner Grotzen im «Bäre» oder im «Löie» sött ablege. Chrischtes Haneß het se scho im Herbscht bstellt gha, der Bysluft isch sälbe Winter sträng ggange u het mängs verwäjt, churz, Drätti ischt emel nümme sicher gsi, weles vo dene wilde Tiere ’s rächte syg. Zum Glück het er i der Schmidegaß e bikannte Metzger atroffe, wo-n-ihm het chönnen Uskmnft gä: Chrischtes Hanesse chenn är wohl, dä chöm all Wuchen einischt oder zwuri i ’s Stedtli; eismol gang er i «Bäre» go löie u ’s angermol i «Löie» go bäre, es chöm häl nüt druuf ab, Drätti söll nume zuehe ha, wo-n-es preich.

Guet. Der «Bäre» isch grad a der Schnüze gsi, u Drätti het dert zuehe gränkt. Der Stalchnächt 205 isch scho vorusse gstange u het e kurligi Falle gschnitte, wo-n-er das Eselfuehrwärch het gseh acho.

«Donnerliwille, hesch do en Änglische oder was isch das für ne Rasse?» fot er a fuxe.

«Jä, er isch nid myne», wehrt si Drätti, «i ha ne numen etlehnt u müeße näh, wil niene kes Roß isch z’ubercho gsi. Wen er myne wär, er gsäch gwüß e chly brever uus!»

«Jä, a der Megeri a isch dä vo ganz vürnähmer Abstammig, säuft no öppis Vollbluets, vilicht sogar vomene Rennpygger! U de... was söll me dem Heer särviere?»

«He was ächt... Haber, toll Haber! Er mueß jetz ou einischt e guete Tag ha! Gib ihm nume bis gnue, aber de nid öppe, daß es ne schadt!»

«He jo, es ischt ihm ou einisch z’gönne», meint der Stalchnächt guetmüetig, «so chumm jetz, Bileam, du muesch myseel dy Teel ha!»

Glydruuf isch ne der Stalchnächt cho reiche: «Du... los... jetz muesch gwüß cho luege, wi der Esel frißt... jää... es isch schi myseecht derwärt, z’luege! Un i wett de nid, daß d’meinscht, er heig sy Sach nid ubercho! Es schynt mer halt, dä Chnüüß syg ordli erlächnete. Mi sött nen ou albeinischt unger ’sch Dachtrouf stelle, daß er chly gschwalleti!»

Drätti isch ggange, un es isch würklig es schöns Zueluege gsi. Herrgott, wi het dä Niggel en Andacht 206 gha! Afangs syg er fryli drygschosse u heig yhegwolfet wi ne Dreschmaschine, het der Stalchnächt brichtet. Offebar heig Niggel nid chönne fasse, daß men ihm so uftischet het u gförchtet, es syg numen e Verschus u mi nähm ihm’s de wider wägg. Jetz hingäge het er sys Mißtroue ganz gha lo fahre u sys Glück vo den Ohren a bis zum Schwanz hingere gnosse. Haber!... Haber!... würklige guetgsibte Haber...! Mit Chärne drinne... dicke, feiße, chüschtige, ärdeguete Chärne...! Nid nume graueti Lische, nid nume grobi, verholzeti Chlee- oder Bärsette-Storze! Uh, wi das mählet u teigget unger de Zänge, u wi das schmychlet dür e Hals ab! Der Mage juzet, der Magesaft rünelet, ’s isch wi nes mildts Rägeli uf ene früschgsäjten Acher! Der ganz Verdouigsschluuch fyret eis unerchannts Freudefescht! Im Buuch fot es a rumple, wi we chlynni Schneelouelen ab de Bärge giengi... es wärde Freudeschütz sölle sy! Niggels Ouge luegen innetsi, die längen Ohre losen innetsi, daß ne jo nüt verlore gang! Aber sövel Glück het fasch nid Platzg i re-n-Eselshut inne... es mueß ou ussetsi strahle! Niggel strahlet; so vil stilli, gsammleti Eselsäligkeit mueß strahle! U Niggel macht e Lätsch, so fromm, so gläubig u treuhärzig... Drätti hätt bi allem Lache bal füecht Ougen ubercho. Dernoh hei sie ne lo mache, u Drätti isch go z’Mittag ässe, Suppe, Fleisch u Gmües, u syner Kumissionen im Stedtli go bsorge.

207 Wo-n-er umecho isch, het ne der Stalchnächt scho vo wytems aglachet: «Dy Esel chennsch du wääger nümmen ume! Dä het jetz der Chnopf ufto! E settigi Freud het mer scho lang kes Tier meh gmacht. Los, los, wi-n-er feschtredneret! I han ihm de richtig Haber yheglo, grad so vil mer trouet ha. Dernoh ha ne no ghörig putzt u bürschtet un ihm chly d’Schueh gsalbet, un jetz meint er schi, potz Donnerliwille! Jetz darfsch de heifahre, du hesch di syne gar nüt meh z’verschäme — jä ganz bistimmt!»

U würklig, es ischt en angeren Esel zum Gaschtstal uus cho, eine, wo fei e chly ischt uf em Dräjbank gsi, eine, wo-n-ihm nümmen all Egge so flächig usegstange sy. D’Bei syn ihm ufgfrore gsi u der Rügge nümme chrummen aheghanget wi nes Grasbogeschyt. U der Schwanz... der Schwanz!... Dä het Tämperamänt ubercho gha! Jetz ischt er nümme melancholdrig hinger a re vierbeinige Trüebsäligkeit ghanget. D’Ohre hei der Waggel ou verlore gha, u d’Ouge hei zündtet, churz: Niggel isch fei e vollbräje, buschbere Kärli gsi; Saft- u Chraftström syn ihm dür e Lyb gschosse, ’s Bluet het ihm afo füüre! Im Chopf oben isch’ ihm liecht u sufer worde, wi wen e nasse Lumpe ’s Wurmmähl u d’Spinnhubbelen ungereinisch hätt us em Hirni gfägt. D’Bei het’s ihm afo lüpfe, der Lyb het alli Schwäri u Müedi verlore, es het Niggele düecht, es wachsin ihm zletschtamänd no Fäcke!

208 Die ganzi Wält isch verwandlet gsi, d’Hüser i der Schmidegaß alli früsch agstriche, alli Türfallen u Pfäischterschybe blitzblank putzt. Drümol bleuer weder vorhär isch der Himel uber em Stedtli ghanget; drümol fründtliger het d’Sunnen uf d’Gaß aheglachet. Jetz het Niggel ungereinisch bigriffe, daß d’Cheschtelebäum uf em Waisehuusplatzg däwäg usinnig wei blüeje, u daß d’Vögeli i de Gärten a der Steihofstroß no am warme Mittag luschtig möj pfyffe. We me ne gfrogt hätt, weles die schönschti Stadt syg uf der Wält, er hätt trumpeetet:

D’Burdlefer sälber wei das nid emol all gloube u git ere derig, wo bhoute, so öppis chönn richtig ou numen en Esel säge. Aber Niggel, är het’s müeße säge, we ne scho niemmer gfrogt het. Ei Juz um en angere het er dür d’Gaß uus gschmätteret, daß d’Schuelbueben us allnen Eggen use sy cho z’springe u luege, was ’s gäb.

«Jetz ischt er i der Bluescht», het der Stalchnächt glachet un e mords Freud gha. «Jetz sött me ne fotegrafiere! Sövel ufgheiteret luegt er allwäg deheimen albe nid dry. Jetz wott er ou einisch Freud ha u syner Gabriole mache. Aleh, Buebe, heit ne bim Gring, daß i cha d’Stricken alege! Aber fescht, süscht ertrünnt is dä Wätter de no!»

Niggel het in der Tat zäberlet vor Uberigi, u d’Buebe hei müeße ha an ihm, was sie möge hei. 209 Drätti het abgschaffet, isch ufghocket, u chuum het ihm der Stalchnächt ’s Leittseel hingere ggä gha, isch Niggel bolzgraduuf gstange u drygschosse, d’Buebe sy rächts u linggs näbenuse zwirblet u ’s Fuehrwärchli isch dür d’Schmidegaß uus gcheßlet wi us eme Rohr use. Derzue het Niggel ei Brüel i angeren yhe gwärchet. Jetz isch ke Geisle meh nötig gsi, er het d’Schueh bunge gha. Der Schwanz het er wi ne Freudefahne bolzgrad hingeregstellt, u Drättis große, schwarzsydige Chappetschöttel ischt ou die meischti Zyt waagrächt i der Luft gfloge. Im Schnuuß isch me bim «Freischütz» usse gsi u het der Rank gno gägen Oberburg uehe. Dür ganz Oberburg uuf isch Niggel alls i de Länge u het gäng no ei Juz um en angere lo fahre. D’Lüt sy us de Hüsere cho z’schieße, die uf der Stroß sy uf ’s Trottoar uehe gsprunge, un alls het dem Eselfuehrwärch nohgluegt u glachet:

«Luegit jetz ou dä Esel! Eitwäder isch dä hustageverruckt oder het der Haberwahnsinn!»

D’Burscht sy vo eim Bei uf ’s angere tanzet, u no den eltischte Froueline het es d’Müüler verschrisse zum Lache, daß me ne die lääre Billere het gseh bis fascht hingeruus!

Drätti het gha, was er möge het; aber alls Chraften isch nienerfür gsi: Niggel het ’s Biis nid inne gha. Eitwäder het ihm’s der Stalchnächt vergässen yz’tue oder isch es ihm bi sym Gabriolemache wider usggange, u Drättin het’s däwäg bal nümme luschtig düecht uf däm Fuehrwärchli obe. 210 Allimol, we Niggel e Flug to het, isch ’s Wägeli erchlüpfts nohegschosse. D’Reder sy ou afen usglüffe gsi u schreeg gstange, bal hei sie linggs gchieret, bal rächts. U so isch de alben ei Guusete linggs use ggougglet u dernoh wider e Jon rächts use glamelet. Drätti isch i eim Chummer inne gsi, es gang an e Gartehag, Ladewang oder Wehrstei a. Es het ne ghopperet, d’Tubakpfyffe wär ihm bal us der Buese ggumpet. Bi allem het aber Niggel doch ou no Chopf gha u der Mitti zaalet. U mi ischt emel gfellig dür das Oberburg uuf cho, u nie isch es chürzer gsi, d’Hüser sy alli anangere ghanget, wi i re Stadt.

Drätti het gäng däicht, jetz vergang de Niggele d’Uberigi vo sälber, mi müeß nume Gidult ha u warte, bis er schi heig chönnen ergoh. Aber Niggel isch völlig erwildet gsi u früscherdings i Flor cho, wo men us de Hüseren use gsi isch. D’Chirschbäum hei blüeit, u d’Säubluemme hei glüeit, e ganzi Matte voll näbe der Stroß yhe, wi nes guldigs Seeli. Jetz, wird Niggele düecht ha, syg ou sys guldige Zytalter abroche, i däm guldige Seeli müeß är ou chly badet ha. «Richtung halblinggs» ischt er mit em Wägeli mitts dür d’Matten u ’s schönschte Gras uus u het ’s Hingere gschlängget, so ubersüünig daß er chönne het... ’s sälb isch doch du Drättin vor e Gspaß nohe ggange.

«Woscht ächt no mit mer i d’Ämmen use, du bsoffni Chueh du!» het er brüelet u ischt afe 211 z’grächtem burschtige gsi. Er het am rächte Leitseelstumpe gschrissen u gsaaget, aber nüt mögen erreise. Niggel ischt exakt dert düre, wo-n-är welle het, u das isch schnuerstracks gäg eme töife Fabryggebach zue ggange, es gnots es gnots wär tutti quanti himelanti! Drätti het scho gmeint, er lig unger em Wägeli unger im Wasser usse! Im letschten Ougeblick het aber Niggel d’Gfahr ou gwahret u emel no chönne vorume ha. E Sekunde lang isch ’s Wägeli numen uf eim Rad gstange, u bimene Hoor hätt’s Drättin ahegrueßet.

Glückligerwys het du Niggel sälber afo Vernunft anäh. Ohni Abschwänken oder Innhalten ischt er gäge der höhe Stroß zue dechlet. U wo-n-er sche het erlängt gha, isch’ prezys gsi, wi wen er zue-n-ihm sälber gseit hätt: «Das hingäge hätt chönne fähle, un jetz tuet es ’s!» Vo sälber ischt er in e gattlige Trab cho u het so manierlig to, wi wen er drü Johr wär im Wältsche gsi.

«Gäll, du hescht jetz gseh, wi-n-es chönnt usecho, we me ’s ubertrybt u z’fasch der Narr macht!» het ihm Drätti zuegsproche u ischt ou wider mit ihm zfride gsi.

«Aber schön isch es gsi!» het der Esel mit den Ohre ggäbelet. Sy Buuch u syner Bei sy no ganz gälb gsi vom Säubluemmemähl u sys ganze Gmüet uberguldet mit schöne Gfüehle.

Der Haberruusch het jetz fryli ustoobet gha u isch langsam verrouchnet; aber e Räschte vo Chraft u Glück isch doch blibe dervo. Fridlig u 212 ohni Schutzgattere sy Drätti u der Niggel wider uber Lützelflüeh uuf u dür e Dürrgrabe hingere. U erscht, wo ’s füüschtige Grien cho ischt u ’s het afo z’grächtem uehe goh, het Niggel wider müeße löie u derzue e trüebsälige Schnuuf to:

«Ach Gott, jetz geit’s wider stotzig gäg em grauen Eländ zue! Aber i ha wenigschtes einischt en Ahnig ubercho, was d’Läbesfreud für ne Chuscht het... u das cha mer niemmer meh näh!»

Simon Gfeller

Drätti, Müetti u der Chlyn

Inhalt

Niggels Blueschtfahrt