Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Rudolf von Tavel

D’Frou Kätheli und ihri Buebe

Zweites Kapitel

Es isch Herbscht gsi, aber na der Hitz und nam Stoub, wo uf allne Straße glägen isch, hätti me chönne meine, es sygi no i der heißischte Summerszyt. Im Schloß vo St-Sulpice, i de Cevennes, het me drüber berate, was me sölli mache mit dem Chriegsvolk, wo hütt uf em Marsch nach Spanie hie het sölle vorby cho. Es isch damals nie grad e bsundere Schläck gsi für ne Guetsbsitzer, wenn’s Yquartierung gä het. Für ds Militär isch vo oben abe so wenig gsorget worde, daß d’Regimänter längschtes sy gwanet gsi, sälber für ihren Underhalt z’sorge. Daß da niemer gschonet worden isch, cha me sech dänke. Ussert de Chinder und de liederleche Wybervölkli het sech niemer uf d’Soldate gfreut. Aber mit bsunders große Sorge het me, wie an allnen Orte, wo Proteschtante gläbt hei, im Schloß St-Sulpice ds Chriegsvolk gseh cho. Der Baron de Fortonie isch zwüsche Stuehl und Bank gsi, oder, für’s grad use z’säge, er isch geng hin und härplampet zwüsche der chüniglechen Obrigkeit und syr Frou. Katholisch ufgwachse, het er sech heimlech i d’Tochter vo mene stränge Hugenott verliebt, und für se zur Frou z’übercho, het er müesse Proteschtant wärde. Aber das hätti’s mit sech bracht, daß er um di chüniglechi Gunscht und alli Vorteile, wo-n-ihm die verheiße het, cho wäri. Der Herr de Fortonie isch jung und liechtsinnig gsi, het geng d’Wält voll Rose gseh und dänkt, är sygi schlimm gnue, für ds einte z’näh und ds andere nid la z’fahre. So het er sy Liebschti gheiße Geduld 244 ha, bis daß men ihm ds Pöschtli vom receveur für d’Gäged vo St-Sulpice zueerchennt heigi. Und wo-n-er das glücklech het ergatteret gha und dert i der einsame Bärggäged der Regierung e chly us den Ouge cho isch, het er sech i der proteschtantische Lehr la underwysen und isch zur neue Religion überträtte. Sy Frou het er übercho; aber i der Seel isch er syr Läbtig katholisch blibe. Hätt er nid sy schöni und liebeswürdigi Frou schier wie ne Heiligi verehrt, so wär er gwüß bald wieder am Bychtstuehl gländtet. Ja, es weiß niemer, ob er nid, wenn er öppeneinisch ga Paris ynen isch, dert under den Ouge vom Hof wieder ussenum der Katholik ufgmacht het. Vüregla het er der Proteschtant nie, aber er het’s doch mit de Gloubesbrüeder vo syr Frou gha und het sech vor Gott es Verdienscht druus gmacht, se mit sym katholische Mänteli z’decke, wenn e böse Luft gangen isch. Und so schabefräßig das Mänteli gsi isch, so sy doch drunder di Proteschtante vo St-Sulpice vürcho und hei hübscheli gmehret. Wie meh aber si zuegnoh hei, wie meh het der Herr de Fortonie Angscht übercho, sys Mänteli recki de bald nümme, für ds ganz Näscht z’decke, und wo du sy herrlechi Frou gstorben isch, het nid viel gfählt, so hätt’s ne wieder i sy alte Glouben überezoge. Aber ds Verspräche, wo-n-ihm sy Frou abgnoh het, er welli der neue Lehr treu blybe, het ne hinderha. Und das Verspräche het er synerzyt vor der eigete Tochter und vor em alte proteschtantische Pfarrer Jérémie Dupuy abgleit. Uf d’Längi het er’s nümme chönne verstecke, daß er Proteschtant sygi. Natürlech hei das di katholische Geischtleche zerscht usegschmöckt; aber o ne ganzi Mängi vo chlynere Lüte, 245 wo im Schloß ihri Stüüre hei müesse cho zale, hei’s gwüßt. Die hei’s wellen a der Stüür gmerkt ha, wo-n-er nen abgnoh het. Und wenn er scho alli Jahr uf e Tupf glych viel ghöische het, so het’s einewäg gheiße, der Baron schröpfi di Katholische herter.

Das alles het ne vo Jahr zu Jahr ängschtlecher gmacht. Nüt hätti dä arm Ma erger chönnen i Gusel bringen als der Bricht, es sygi Militär im Azug. Er het wohl gwüßt, daß der Chünig scho z’sälbisch syni Soldate bruucht het, für di abtrünnige Schäfli wieder zum rächte Gloube z’bringe, nid grad mit der Schärfi des Schwärts; aber es paar Tag Yquartierung isch mängisch zu nere Beschäärung worde, wo me lang nümme vergässe het.

E herrleche warmen Oktobertag isch ufgange gsi. Der Näbel, wo am früeche Morge ds ganze Land deckt het, isch i länge Schleier usenandere gange, und di schöne Räbbärge sy vürecho, wie wenn me se früsch us der Watte würd uspacke. Und wie meh d’Sunne düre möge het, wie schöner und farbiger isch es worde. Uf de Terrasse vom Schloß, wo uf mene Bärgvorsprung wyt i ds Tal use gluegt het, hei tuuseti vo Bluemen i allne Farben ufglüüchtet, und über di alte Muuren isch zwüsche dunkelgrüenen Efeuwälm allerlei bluetrots Blattwärk abeghanget. Us de dunkelblaue Chrächen und Talyschnitt sy di flyßige Burelüt dür di steinige Räbgäßli ufecho und hei sech i de Räben a d’Arbeit gmacht. Uf mene Terrasse-Rondell gäge Mitternacht het d’Louise de Fortonie, d’Tochter vom Baron, amene luschtig gsprägleten Eidochs zuegluegt, wo bim erschte warme Sunnestrahl vüregschloffen isch und sech, wie agwachse, über d’Bruschtwehr vo der 246 Terrasse gleit het. Vom anderen Änd vo der Terrassen isch fyrlech und schön ihre Vatter derhärcho. Solang me nume sy stattlechi silhouette-n-im Morgedunscht gseh het, hätti me chönne meine, was das für nen imposante Ma wär. Aber, wo-n-ihm du d’Morgesunnen i ds Gsicht gschine het, isch grad ds Gägeteil gscheh, was bi de Blueme. Anstatt mene schöne Mannsbild voll Chraft und Vertrouen isch es schmals vornähms und soignierts Gsicht zum Vorschyn cho, wo uf der Stirne Gram, um ds Muul ume Verdruß und i den Ougen Angscht zeigt het. Fascht ds einzige, was däm Chopf öppis Männlechs gä het, isch der schwarzgrau Chnebelbart gsi. Fascht so glimpfig und zärtlech wie der Eidochs uf di sunnigi Steiplatte, het sech d’Tochter a ihre Vatter glähnt, het ihm ihre dünnen Arm um e Hals gleit und ne mit ihrne veieliblauen Ougen agluegt, daß jede Schatten us däm grunzlete Gsicht hätti sölle verschwinde. Es isch schon e Freudeschyn derdür gange, und me het ganz guet gseh, daß di Tochter ds Beschten und ds Schönschten isch, wo ds Läbe däm Ma no botte het. Aber nütdeschtweniger isch der Chummer nid us synen Ouge gewiche. Über d’Zärtlichkeit vo syr Tochter ewäg isch sys ganze Sinnen und Sorge dür ds Tal ufe gfloge, i d’Gäged, wo di großi Heerstraß us em Wald abecho isch und sech näb em wasserlose Flußbett bis a Fueß vom Schloßbärg zuechezoge het. Vo däm, was hütt im Louf vom Tag dert us em Wald het sölle vürecho, het es abghanget, öb der Baron meh katholisch oder proteschtantisch söll dryluege. Hätt er gwüßt, daß dä, wo dert no wyt im Wald obe vor syne Mannschafte här gritten isch, exakt der glych Chummer gha het, so hätt’s ne chönne lächere, 247 aber ds Lache het dä arm Ma verlehrt gha. — Es isch nächti scho öpper cho brichte, es syge de Schwyzer, wo hütt sölle ga St-Sulpice cho. Aber kei Möntsch het gwüßt, was das für Lüt syge, öb zahmi oder wildi, schwarzi oder wyßi, katholischi oder reformierti. Men isch afange gwanet gsi, di kuriosischte Lüt im chünigleche Heer z’finde, und so het der Bricht, daß Schwyzer dahäre chöme, dem Baron nid der mindischt Troscht bracht. No mängs Mal het er uf syr Terrasse hin und här chönne loufe, no hundertmal überlege, wie-n-er se söll epfah, bis daß du ändlech am Waldsoum oben öppis het afa glitzeren und ds wyße Band vo der Straß sech wie mit mene Zug Ameiße het afa decke.

Aber was het das verheiße? Das frömde Volk, wo dert us em Wald vürecho isch, het, me weiß nid söll me säge brüelet oder gsunge. Es isch öppis dür d’Luft derhär cho, bald wie nes fürchterlechs Schlachtgschrei, bald het es tönt wie hundertstimmige Chuzeruef. I der Gäged vo St-Sulpice het me no nie ghöre jodlen und johle. Us däm merkwürdige Lärme, wo me grad so guet hätti chönnen anäh, er heigi ne guete Luun zum Vatter, het natürlech der Herr de Fortonie der Schluß zoge, es chömi ganz es aparti wilds Chriegsvolk derhär, und het no einisch jedes Schloß und jede Rigel nachegluegt, jedes Brätt im Täfel, jedi Platten i nere Muure, wo men öppis derhinder het versteckt gha.

D’Louise de Fortonie hätti sech gar nid gförchtet vor däm Chriegsvolk, wenn nid d’Angscht vo ihrem Vatter sech o uf ihres Härz gleit hätti. Warum hätt si sech sölle förchte? Ihre-n-isch no nie e cavalier begägnet, wo nid under ihrem charme sech zur üsserschte 248 Höflechkeit agsträngt hätti. Wo si aber du ihre Vatter het eis Versteck nam andere gseh undersuechen und ghört het, wie-n-er sy Dienerschaft instruiert, het si sech müesse säge, es syg öppis ganz Erschröcklechs im Azug, und es chönnti de Glägeheit gä, sy evangelische Gloube mit dem Läbe z’zale. Der gröscht Chummer het nere-n-aber nid d’Sorg um di eigeti Pärson gmacht. Ihri Gedanke sy vielmeh geng bi ihrem alte Fründ, dem vénérable Père Jérémie gsi. Si het sech ybildet, si und ihre Vatter syge hinder de dicke Muure vom Schloß sicherer als der Pfarrer i sym chlyne Hüsi zwüsche de Räbbärge. Daß under Umstände di dickschte Muure vor dene Schwyzer chönnte nahgä, isch nere gar nid z’Sinn cho. Si het ihrem Papa aghalte, me sölli der Pfarrer no ga i ds Schloß reiche; aber der Herr de Fortonie het sech dergäge verwahret, wie wenn er dermit di gröschti Gfahr uf ds Schloß lade würdi. Es sygi viel besser, het er gseit, der Père Jérémie blybi dusse, me suech ne dert weniger als bi ihnen im Schloß, und er wärdi scho öppen es Huli finde, wo-n-er sech drinne chönni ga verstecke. Im tiefinnerschte Härz aber het sech der Herr Baron di bitterschte Vorwürf müesse mache, und alli Bott het’s nen afa reue, daß er nid der Pfarrer i ds Schloß gnoh heigi. Wenn’s öppis Unguets mit ihm sötti gä — und das het me müesse förchte bim Père Jérémie, wo vor keim Große vo dieser Wält es Blatt vor ds Muul gno het — so hätt är, der Baron, i d’Ewigkeit yne nid Rueh vor de Vorwürf vo syr sälige Frou. Aber trotzdäm het er’s nid über sech bracht, der Pfarrer doch no ga z’reiche, je länger descht weniger, wil’s ja nümme lang het chönne gah, bis di erschte Soldaten arücke, wo’s de 249 müglecherwys no chönnte gseh, daß der Pfarrer i ds Schloß chömi.

Währeddäm der Herr de Fortonie sech däwäg hinder syne Muuren und Gitter g’ängschtet und plaget het, isch der Père Jérémie mit chindlech heiterem Gsicht under der Räbloube vor sym Hüsi gsässen und het di guldigi Herbschtsunnen uf syne dubwyße Haare la spile. Er het sech a d’Wand glähnt, d’Händ vor sech inenandere gleit und derzue halblut vor sech ane gseit: «Mes jours sont entre tes mains, Seigneur.»

D’Louise het ihren Underwysiger z’guet gkennt, als daß si hätti chönne gloube, dä Ma gang sech ga verstecke. Wie mängisch het er nere doch gseit, är wüßti nid, vor wäm er sech förchte sötti, der lieb Gott löj ja syne Chinder nüt gscheh, wo ne nid nötig und guet sygi. Wägz’trage gäb’s ja nüt us sym Hüsi, und wenn si-n-ihm sy arme murbe Lyb welle stäle, nu, so chönne si ne ja ha, es gang ihm jedefalls nid bös derby. — D’Sorg um e Pfarrer het d’Louise uf e Gedanke bracht, sym Rat z’folgen und ds Schloß mit allem, was drin und drum ume gwohnt het, der bsundere Fürsorg vom liebe Gott z’epfäle. Währeddäm ihre Papa geng no i Huus und Hof umegfahren isch und zu jedem Loch use gluegt het, wie wyt d’Soldate no syge, isch d’Louise flingg wie nes Reh di gwundeni Turmstägen uuf i ihri Schlafchammere gsprungen und isch dert a Bode gchnöilet. I ihrer heiligen Eifalt und Gwüssehaftigkeit het si sech nid dermit zfride gä, für sich und di eigete Lüt z’bätte, si het e ganze Chrischt welle sy, und drum het si o für di vermeintleche Finde bättet, der lieb Gott söll se vor böse Versuechunge bhüete, 250 und wenn er se-n-under das Dach füehri, so söll er mache, daß si nid nume Spys und Trank mit sech furt nähme, sondere no öppis, wo ne für Zyt und Ewigkeit zum Säge wärdi. Underdesse het me dunde gmerkt, daß d’Louise verschwunden isch und het se-n-an allnen Orte gsuecht, und der Herr Baron isch scho uf d’Idee verfalle, si sygi gwüß zum Pfarrer gloffe. Er isch scho uf em Sprung gsi, se sälber derthi ga z’sueche, wo juscht us em nächschte Chrachen obehär dem Schloß di erschte Soldaten uftouchet sy. Jitz het der Herr de Fortonie schier der Chopf verloren und drüber vergässe, öpper na syr Tochter usz’schicke. Es isch numen e chlyne Vortrupp gsi, wo voruus cho isch, für d’Gäged cho az’luegen und Wasser z’sueche. Vor luter Angscht isch der Baron willfährig worde wie ne Chammerdiener und het sälber dene Lüte zeigt, wo si Wasser finde. So isch es du gscheh, daß, wo der Oberscht von Erlach mit sym Stab isch cho z’ryte, der Herr de Fortonie nid emal grad zur Hand gsi isch. Derfür isch sy Tochter ganz harmlos under em Hoftor erschinen und het di Herre grüeßt. Si het se so holdsälig und fründlech agluegt, daß nere niemer öppis hätti dörfe zleid tue, o wenn das Chriegsvolk i böser Absicht ga St-Sulpice cho wäri. Ohni lang z’frage, isch der Oberscht mit syne Begleiter i Schloßhof yne gritten und het agfange syni Befähle gä für d’Underkunft vom Regimänt. Syni Adjutante sy scho druff und dranne gsi, wieder dervo z’ryte, so chunnt der Herr Baron cho z’springe. D’Angscht het ihm us allne Pore vüregluegt, so daß di Offizier schier hei müesse lache. Für emel ja nüt z’versuume, het er syni militärische Gäscht mit umständlecher Höflechkeit gheißen absitzen und se-n-i 251 ds Schloß yne komplimäntiert, für ne Spys und Trank ufz’stelle, währeddäm er syni Chnächte gschickt het, d’Roß vo dene Herre ga versorge. I länge Züge hei d’Offizier dä chöschtlech Wy, wo nen isch ufgstellt worde, trunke. Aber trotz ihrem Riesedurscht hei si nöue, eine wie der ander, Zyt gfunde, uf ds Töchterli vo ihrem Gaschtgäber übere z’schile, und alli hei sech mit Blicke dütet, wie guet das ne gfalli. Me het d’Louise welle mache zum Tisch z’sitze, aber das isch ne nid grate. Im Gägeteil, si het uf das hi d’Flucht ergriffen und i Hof use welle, ga luege, was es dusse gäbi — me het vo dert här es Glöuf ghört und chönne merke, daß ds Regimänt aglanget isch. Wo si dür e Gang vüre springt, versperrt nere-n-uf der Stäge, grad dert, wo si ne Boge gmacht het, e große stämmigen Offizier eso ungsinnet der Wäg, daß si-n-ihm völlig i d’Arme gflogen isch. Si het vor Chlupf afa zitteren und en Uswäg gsuecht, für z’flieh. Der Offizier het en Ougeblick Miene gmacht, se wellen a sech z’zieh und se mit mene Müntschi z’strafe für e Mupf, wo si-n-ihm gä het. Aber ihres vornähme Wäsen und d’Angscht i ihrne schönen Ouge hei ne gstellt, und er het nere galant Platz gmacht, für se düre z’la. Wie nes Vögeli isch si dervo gflogen und het sech in e schattigen Egge vom Hof gflüchtet, für dert ga z’verschnubbe. Und jitzen isch’s nere ganz kurios z’muet gsi. Dä Offizier isch nere so dütlech wieder vor d’Ouge cho, wie wenn er da vor nere stüend. Es isch öppis Merkwürdigs i däm sunneverbrönnte herte Soldategsicht gläge, öppis eso Tiefs, Wehmüetigs, schier Fieberigs i dene dunklen Ouge, und di ryche wällige Haar, wo drum ume gflosse sy, hein ihm öppis Großes gä.

252 Underdessen isch es uf der Straß und um ds Schloß ume läbig worde gsi. Offizier sy im Schloß y und uus gange, und z’truppelewys sy d’Soldate hin und här marschiert, so daß e Stoubwulke bald d’Luft gfüllt und sech uf di viele schöne Blueme vo der Louise de Fortonie gleit het. Uf em Fäld hinder em Schloß sy i länge Reie d’Waffe zu Pyramiden ufgstellt worde. Mit Cheßle sy si hin und här gloffe, hei Wasser und Holz zuechetreit, und bald het sech mit der Stoubwulke der Rouch vo vielne Chochfüür vermischlet. Hinder mene Burehuus isch gmetzget worde, und vo de bagage-Fuehrwärk, wo jitz mit Gebrüel und Geiselchlepfe der Bärg uuf sy gfüehrt worde, het men allergattig uf e Biwakplatz gschleipft. Zwüsche de Böum düre het me gseh, daß e ganzi Trybete Soldate sech im große Fischweier umebalget het, wo am Fueß vom Schloßbärg i mene chlyne Täli glägen isch. Sobald daß ds Fleisch i de Cheßle gsi isch und ds Wasser brodlet het, het es zringsetum uf de Matten und under de Böum afa johlen und singe, und di Soldate, wo me vor nere halbe Stund no het gmeint, si sygen am Zsämefalle vor Müedigkeit, Stoub und Durscht, hei agfange, ihri Chräft i mene Hoselupf z’mässen und sech under allerhand Gspaß am Boden umetröhlt. So luschtig het sech d’Louise de Fortonie ds Soldateläbe nid vorgstellt gha, und si het sech gfragt, warum me sech eigetlech vor dene Lüt eso gförchtet heigi.

Es het vil gä z’luege der sälb Namittag. Zringsetum um ds Schloß isch ds luschtigscht Läbe gsi, und me hätti zu glycher Zyt uf allne vier Syte möge sy, für nüt z’versuume. Derzue het’s mängi Glägeheit gä, dene Chriegslüten e chlyni Gfelligkeit z’erwyse. D’Chnächten 253 und Meitli vom Schloß hei nume niene möge gcho. Mänge Schranz isch umegmacht, mänge Chnopf agnäjt worde. Aber frylech, e Lehrplätz für gueti Manieren isch das Fäldlager nid gsi, und di veieliblauen Ouge vo der Louise hei mängs z’gseh übercho, wo si bis jitze no nid gwüßt het, daß es der Bruuch isch under em ruuche Volk. Si het für guet gfunde, sech wieder hinder d’Gitterfänschter vom Schloß z’verzieh. Na ihrem liebe Père Jérémie ga z’luege, isch nere jitz, wo-n-es doch liecht wäri müglech gsi, merkwürdigerwys gar nid z’Sinn cho. Derfür aber het si, ohni daß si’s weder sich sälber no öpper anderem zuegä hätti, der Gwunder plaget, öb dä schön groß Offizier, mit däm si uf der Stäge zsämegschossen isch, no dinne sygi. Ds ganze Schloß isch voll Bratisduft gsi bis vor d’Hustüren use, und d’Dienerschaft isch i de Gäng umegschosse, daß es ein dunkt het, me sötti niene sy. D’Louise het natürlech zerscht ihre Vatter gsuecht und het nen im Rittersaal gfunde, wo-n-er bald den Offizier Uskunft, bald syne Chnächte Befähle gä und derby rächt heiter und vergnüegt usgseh het. Ohni z’welle, het er vor öppe nere halbe Stund mit menen einzige Süüfzer di heiterschti Stimmung under denen Offizier agmacht. Er isch ihm etwütscht, wo-n-er dür fürsorglech usdänkti Fragen usebracht het, daß sy Yquartierung us fascht luter ehrleche Proteschtante zsämegsetzt sygi. Und jitz isch er natürlech Proteschtant under Gloubesbrüeder gsi, schöner nützti nüt; me hätti chönne meine, er gäbi jede Tropf Wy und jedes Schybli Wurscht numen us Gloubesyfer. Er het’s eso dütlech la merke, wie’s ihm glugget het, daß d’Offizier eis Mal über ds andere sech Blicke zuegworfen und sech chöschtlech über ihn amüsiert 254 hei. Sobald d’Louise-n-under der Türen erschinen isch, het sech der Ton vo der Gsellschaft e chly veränderet. Nid daß öppe di Herre sech irgedwie geniert hätte, aber eine um en andere het geng wiederume di nätti Tochter müesse gschoue. E jede het sech Müej gä, nere-n-öppis Artigs z’säge, und dadrob hei si e chly der Wy und di gröberi Tonart vergässe. Der Herr de Fortonie het nütdeschtweniger für guet gfunde, sy Tochter e chly i der Neechi z’bhalte. Si het sech uf d’Armlähne vo sym fauteuil gsetzt, und är het wie zum Schutz sy Arm um di schöni schmali Gstalt gleit. Vo däm sichere Plätzli uus het d’Louise mit hällem Vergnüegen ihri Blicke vo eim zum andere vo dene Herre la spazieren und isch uf ihri artige Gspäß mit luschtigen Antworten ygange; aber wieder und wieder het si in e tiefi Fänschternischen yne gluegt, wo dä eint, mit däm si so ungschickti Bekanntschaft het gmacht gha, i mene hälle Strahl vo der Abedsunne gsässen isch und schynbar geng zum Fänschter uus uf ds Fäldlager abegluegt het. Aber — es isch doch merkwürdig gsi — jedesmal, wenn si wieder dert übere gluegt het, so het der Offizier hurti syni große schwärmüetigen Ougen uf ds Fänschter grichtet. Si het also chönne merke, daß er zwüschenyne geng si i den Ouge bhalte het. Hätti d’Louise de Fortonie d’Wält und d’Möntschen e chly besser gkennt, so hätt nere das öppis Bsunders gseit, daß dä Ma nid wie syni Kamerade sech neecher zueche gla und o nid emal vom Fänschter uus öppen es Wort zue nere gseit het. Aber si het no nid gwüßt, daß men us mene preßtvolle Härz nid cha use rede, solang e Mängi Lüt umewäg sy, wo us läärem Härz use schwätze. Di anderen Offizier hei sech gar nüt um ihren 255 einsame Kamerad gschine z’kümmere, und so isch es würklech o gsi, si hei dänkt, er sygi müed oder schlächter Luun, oder hei sech o gar nüt derby dänkt.

Es isch lut und lärmig zuegange, und Hunderti vo Wort sy gfalle, wo niemer druuf g’antwortet het. D’Gsellschaft isch sech nid füf Minute glych blibe, und d’Saaltüren isch a däm einte Namittag meh uuf und zuegangen als mängisch i nere ganze Wuche. Was d’Offizier underenandere gredt hei, het natürlech weder d’Louise no ihre Papa verstande, es isch e Sprach gsi wie grobs Grien, aber o guethärzig wie nes alts Chilcheglüt. Um d’Näme vo dene Herre hei sech der Schloßherr und sy Tochter nid gkümmeret, si hei ne sältsam tönt und keine het dem anderen e Titel gä, wo me sech öppis druus hätti chönne mache, ussert öppe Colonel und Capitaine. Aber wie ne Blitz isch es der Louise dür d’Ohre gfahre, wo der Oberscht i di sunnigi Fänschternische grüeft het: «Wendschatz!» Der Ufgrüeft het sech höch ufgrichtet und isch zum Oberscht cho, für ihm e Befähl abz’näh. Jitz isch er hert vor der Louise gstande, het aber nid gschinen uf se z’achte. Er het nere so halb der Rügge gchehrt und offebar scharf ufpasset uf was ihm der Oberscht gseit het. Der Oberscht hingäge het de ds Gfüehl gha, der Houpme Wendschatz losi nume mit eim Ohr und heig syni Gedanken anderswo. Er het settigs nid chönne lyden und het scharf und lut mit sym Undergäbene gredt, für ne machen Achtung z’gä. Wo-n-er mit sym Befähl isch fertig gsi, het sech der Houpme rächtsum dräjt und isch der Türe zue gange, und im Umdräje het er d’Louise mit mene Blick agluegt, wo dür alles düre gangen isch. Das isch alles z’mitts i mene lute 256 Dürenand vo Stimme gscheh, so daß niemer druuf g’achtet het als dem Baron sy Tochter. Di anderen Offizier, wo derwähred uf se-n-ygredt hei, hei gmerkt, daß si gar nid uf se lost, und si het o würklech dä Ougeblick uf nüt anders Achtung gä als uf en Oberscht, wo, chuum daß sech der Houpme Wendschatz von ihm zrüggzoge gha het, halblut zum Baron de Fortonie gseit het: «Il est malade, celui-là.» Uf d’Frag, was ihm de fähli, het der Oberscht brichtet, der Houpme Wendschatz heigi, göb wie me ne gwarnet heigi, der Bruuch, bi der gröschte Hitz a jedem Brunne Wasser z’trinke. Das gangi äbe so, wenn men am Abe geng der Letscht uuf sygi und meini, es sygi e Sünd, nid ds letschte Tröpfli vom Maß z’trinke, wo eine mög erlyde. Für dä Ma sygi der schwär französisch Wy ds Verderbe. Es sygi jammerschad um ne, vowäge der tüechtigscht Offizier vom Regimänt syg’s de, und alli heige ne gärn, wil er bi aller Freud am Dienscht gäge jede guethärzig und fründlech sygi. Der Oberscht isch underbroche worden und het sech mit menen anderen i ds Gspräch ygla. Bald druuf isch er ufgstanden und use gange, und hinder ihm het sech der Saal gläärt. Der Herr de Fortonie und sy Tochter sy in e Fänschternische gstanden und hei dem Trybe zuegluegt, wo under de Fänschter vom Schloß sech abgspilt het. Bald het der Houpme Wendschatz d’Ufmerksamkeit vo dene beiden uf sech zoge. Me het ihm ganz guet agseh, daß er sech Gwalt atuet, für nid la z’merke, daß ihm öppis fähli. Vo Zyt zu Zyt het er sech gschüttlet, wie wenn’s ne würdi früüre, währeddäm doch alli di Soldate ds luter Wasser gschwitzt hei. Er het sy Kompagnie la aträtten und isch der Front nah gange, für 257 d’Lüt z’muschtere, und derby het me gseh, mit welem Reschpäkt di Mannen ihre Houpmen agluegt hei. Aber chuum het er synen Underoffizier d’Befähle gä gha, so isch er müed und matt under e nächschte Boum ga sitze. Das isch sünsch nid sy Bruuch gsi. Me het ne nie gseh sitze, solang daß d’Mannschaft a der Arbeit gsi isch.

So isch der Namittag verstriche, d’Sunnen isch hinder de waldige Bärge verschwunden und um ds Schloß här isch es uf eismal still worde, wil ds Chriegsvolk sech i syni Nachtquartier verzoge het. Uf d’Yladung vom Baron hi isch der gröscht Teil vo den Offizier i ds Schloß cho und het sech mit großer Luscht a Tisch gsetzt, wo men ändlech uftreit het, was scho der ganz Namittag mit appetitlechem Duft d’Gäng het erfüllt gha. Der Baron und sy Tochter hei o müesse zuechesitze. Si hei’s müesse la gscheh, daß zwee galanti Offizier ihri schöni Wirtin zwüsche sech yne hei mache z’cho. Über Längizyti het si nüt gha z’chlage, wenn scho der Houpme Wendschatz, wo vis-à-vis vo nere gsässen isch, chuum es Wort gseit und nume mit syne fieberigen Ouge nere sy Ufmerksamkeit erwise het. Es isch je länger descht luschtiger und läbiger zuegangen und jedefalls ganz anders als es hüttzutag a nere settige chriegerische Tischete zuegieng. Mir würden is bsägne, wenn mer eso öppis gsäche. Ds sältmal het me näbe de Löffel und de Mässer keis anders Instrumänt bruucht als di füfzinggigi natürlechi Gable, öppen am Hof z’Paris het men afange di richtigi Gable gkennt; so absyts vom große Verchehr hingäge het me no nüt dervo gwüßt. Aber me wär lätz brichtet, wenn me meinti, si heige deßtwäge keini Maniere gha; es sy bloß e chly 258 anderi gsi, wo villicht nid minder charme hei gha als di hüttzutägige. So het meh als eine vo denen Offizier mit verliebte Blicke der schöne Hand vo der Mademoiselle de Fortonie zuegluegt, wie si suber und gattlech ds Brot i d’Schüßle tünklet oder es Hähnelibei under di schöne wyße Zähnd vo ihrer Herrin gfüehrt het. Müeßt üsereis däwäg ässe, so wäri ds erschte, was me begährti, e Serviette. So öppis het’s aber ds sältmal erscht rächt nid gä. Me het halt, was a de Finger bliben isch, uf müglechscht gattlechi Art abgschläcket und d’Finger am Soum vom Tischtuech, wenn nid a de Hosen, abtröchnet. Settigi Brüüch hei natürlech o Glägeheit gä zu allerhand meh oder minder fyne Gspässe. Grad gar wohlgläbt dranne het zum Byspiel d’Louise de Fortonie nid, wo nere-n-eine vo ihrne galante Tischnachbare, wo hütt der schwär Landwy bsunders guet gfunde het, undereinisch d’Hand nimmt und nere ds Bratis-jus vo de Fingerbeeri abmüntschlet. Der Houpme Wendschatz isch toub worde wie nes Bieli dadrüber und hätti däm Kamerad am liebschten eis greckt; aber er isch eso müed und gschlage gsi, daß er nid di mindischti Luscht na Händel gha het.

Es sy nümmen alli wie uf Fäcke gange, wo si ihri Schlafplätz sy ga sueche. Di Letschte, wo use sy, hei unden a der gwundene Stäge vom Turm eine vo de höchere Herre (vom Rößlispiel, sieg me hüttzutag) gfunde, wie-n-er geng am Seili zoge het, wo statt mene Gländer der Wand nah ufegangen isch. «Syd Dir no nid wyter cho?» hei si ne gfragt. «He äbe ziehn i scho bald e halb Stund dranne», antwortet er, «aber es chunnt niemer cho Bscheid gä.» — «Das isch drum keis Lüti, das isch ds Gländerseili!» Ihrere zwee hei ne du 259 under den Arme gnoh und mit ihm ufe welle. Dem Byschte nah hätti me chönne meine, es wärdi da züglet und me bühri ne Trog voll Dublone d’Stägen uuf. Zletscht und am Änd bringt men alles zstand. Wo si sech du alli drei so rächt brav a däm vermeintleche Lütizug gha hei, isch du ändlech öpper d’Stägen abcho: en Oberschtlütenant und zwee g’eichti Houptlüt, aber alli drei hindertsi.

Wo z’morndrisch an es paar Stägetritte Bitze gfählt hei, het me dem Baron excuses gmacht und gseit, die syge mit Bärnerschädlen abgsprängt worde. «Comment, par des crânes bernois?» het er gfragt und Ouge gmacht wie Pfluegsredli. «Mais oui», het me ne du brichtet, «c’est une des originalités de notre pays.»

Natürlech sy d’Chatzejämmer z’morndrisch nid rar gsi. Aber am übelschte zwäg isch dä gsi, wo am Aben am wenigschte het trunke gha, der Houpme Wendschatz. Me het nen under em Vordächli vo der Kapälle vo St-Sulpice gfunde, uf mene Bank. Der Chopf het er vorabe la hange, daß ihm di schwäre schwarze Haar ds Gsicht halb zuedeckt hei. Der Huet isch vor ihm am Bode gläge. D’Chinder vom Dorf, wo ne dert gfunde hei, hei gmeint, er heigi öppe z’viel trunke. Si sy’s dem Pfarrer ga brichte, und dä isch cho luege, was mit däm Ma sygi.

Dem Junker Berchtold isch es gsi, er sygi z’Hünige, uf em Bank gäge Rosegarte, und der Stöphi sygi zum Fänschter uus gchlätteret und sitz ihm uf em Äcke, wie’s öppen i syne Buebejahre gscheh isch. «Hör uuf!» het er im Schlaf gseit und mit den Arme sech gwehrt. Da gangen ihm d’Ougen uuf, und ds erschte, was er gseht, sy d’Schnalleschueh vo menen alte Ma, 260 wo vor ihm steit und ihm d’Hand uf d’Stirne leit, für ihm der Chopf e chly ufz’ha. Dem Junker schießt es blitzgschwind dür e Chopf: der Pfarrer Gryph! Und dermit geit ihm es fründlechs Lachen über ds Gsicht. Aber statt der sonore Stimm vo sym längschtes gstorbenen Underwysiger, schlat e frömde, fyne Ton i sys Ohr.

«Vous êtes malade, mon ami.»

En ehrwürdige Greis mit länge wyße boucles, im schwarze Gwand vo mene Pfarrer, steit vor em Junker und richtet es paar Ougen uf ne, so glänzig und klar, wie wenn si mit Diamant überzoge wäre. I mene Ring um ihn ume het e Kuppele barfüeßigi Chinder vo allne Größene der Junker aglotzet. Dä isch jitz erscht z’grächtem erwachet. Es het ne geniert, daß si ne da so gfunde hei. Für der Pfarrer nid länger i der Meinung z’la, daß er öppe hie i mene Ruusch ygschlafe sygi, het er ihm sy Huet, wo dä guet alt Herr het ufgläse gha, us der Hand gnoh, nen ufgsetzt und sech ufgrichtet, für mit dem Pfarrer wyter z’gah. Aber chuum isch er es paar Schritt wyt mit ihm gange gsi, so het’s ne wieder dunkt, er heigi es furchtbars Gwicht uf em Äcke. Er het gmerkt, daß ihm syni Sinne wei schwinde, und i der Angscht z’falle, dem Pfarrer der Arm über d’Achsle gleit. Der Pfarrer het grad gmerkt, daß er dä groß Ma nid mög ebha. Mit Müej und Not isch es ihm no glunge, ne so wyt z’hinderha, daß er nid z’ruuch z’Bode cho isch. Und jitz isch der Junker Wendschatz am Wägbort glägen und het mit glesigen Ougen i d’Luft use gluegt, ohni nes Wort chönne z’säge. Dütlech het er no ghört, daß uf der Straß unde Trummler und Pfyffer e Marsch ufgspilt hei, und het sech agsträngt, 261 für wieder ufz’stah. Ds Letschte, was er no ghört het, isch gsi, daß der Pfarrer gseit het: «Restez tranquille, je vais chercher du secours.» Druuf isch es Nacht worden um ihn ume, es isch ihm gsi, wie wenn me ne mit mene schwarze Tuech würdi zuedecke, und er het gar kei Chraft i sech gspürt, für sech dergäge z’wehre.

Dem Pfarrer Dupuy isch es gar nid liecht gmacht worde, der Junker Wendschatz under Dach z’bringe. Es sy wohl Lüt cho luege, aber allne het es gruuset, ne zue sech z’näh. Me het e gräßleche Gruuse gha vor so frömde, chrankne Lüte. Wie mängisch isch es gscheh, daß settigi ne Süüch a menen Ort ygschleipft und ganzi Familie z’Grund grichtet hei! So isch dem Pfarrer gar nüt anders blibe, als der Junker mit Hülf vo syr alten Ufwärteren und paarne Buebe zu sich i ds Huus z’näh. Natürlech het me du Bricht gmacht im Schloß. Der Fäldschär isch mit dem Fahnejunker Stämpfli cho luege, was es dem Houpme gä heigi. Er het nid lang bruuche z’undersueche, d’Lagerchrankheite syn ihm z’guet bekannt gsi. Er het der Chopf gschüttlet und gseit, das chönnti es böses Fieber gä, me müessi halt der Patiänt hie la ligen und ihm sy Ufpasser da la. Nid lang nachhär sy di beide no einisch cho und hei der Bärger Chrischte mitbracht. Der Fäldschär het ne brichtet, wie-n-er sy Houpme sölli pflege, und der Stämpfli het mit Tränen i den Ouge dem Pfarrer aghalte, er söll emel de Sorg ha zu sym liebe Junker Wendschatz. Me het dem Pfarrer nid emal chönne säge, wohi daß ds Regimänt marschieri; sogar der Oberscht het nid meh gwüßt, als daß es nach Spanien yne gangi. Der Bärger Chrischte het dem Houpme 262 syni Habsäligkeite vom bagage-Wage greicht, und währeddäm ds Regimänt rum rum rum bidibum i nere Stoubwulke verschwunden isch, het er dem Junker sys läderige Fällyse der Bärg uuf zum Pfarrer treit.

Vieli, vieli Wuche lang isch der Junker Berchtold under em Obdach vom Pfarrer Dupuy zwüsche Läben und Tod ghanget. Ds Allerböschten isch zwar na den erschte vierzäh Tag überstande gsi; aber eis Mal über ds andere het’s ne vo neuem packt, und er isch so vo Chräfte cho, daß er gar nümme het dörfen erwarte, wieder z’grächtem gsund z’wärde. Was ihm aber geng wieder düreghulfe het, das isch di einzigartigi Gaschtfründschaft vom Herr Jérémie Dupuy gsi. Der Junker isch nid mängisch erwachet, ohni daß dä ehrwürdig Greis näbe sym Bett gsässe wäri, und er het ne so mängisch ghöre bätte, daß er sech afange gseit het, es sygi grad, wie wenn ds ganz Läbe vo däm Ma es ununderbroches Gebätt wäri. Z’zytewys het der Pfarrer beidne Schwyzer müessen ufhälfe, vowäge der Bärger Chrischte het o syni Tage gha, wo-n-er vor Längizyti und Heiweh ds luter Wasser pläret het. Wuchelang het der Junker nume hie und da nes paar churzi Sätzli gseit; di meischti Zyt isch er dagläge, wie wenn nüt meh i der Wält nen öppis agieng. Es isch aber nid gsi, daß er öppe nüt hätti möge dänke. Im Gägeteil, fascht meh als di lyblechi Chrankheit het ne das zwäggnoh, was er i der Seel het müesse düremache. Under ändlose Quale het er sys ganze bishärige Läben a sech la vorby gah, und alles isch ihm schwerzer und truuriger vorcho als je. Es unsäglechs Heiweh na sym Hünige het ne gmarteret; alli Ougeblick isch ihm der Pfarrer Gryph wieder vorcho, und er het sech abgmüeit, i syne 263 Gedanke wieder zsämez’bringe, was dä-n-ihm ds sältmal gseit het, wo-n-er ihm isch ga adieu säge. Und o das isch ihm mängisch wieder dür e Chopf gange, was ihm der alt Buur vom Stulle gseit het. A Großvatter het er nid gärn dänkt. Wenn er ihm scho het vergä gha, so het’s ne doch geng wieder plaget, daß si nid i besserem Friden usenandere cho syge, und villicht syg är sälber da dranne meh d’Schuld als der Großvatter. Het er a d’Frou Kätheli dänkt, so isch ihm der ganz Jammer um sy verloreni Herrschaft grad no einisch so groß vorcho. Aber alles das hätt er no wellen überwinde, wenn’s ihm nid jitze no lätz gange wär mit dem Chriegsdienscht. Daß er dem Vatter sys Schwärt wieder ga Hünige zrügg gschickt het, het ne nid greut, wil er sech het dörfe säge, daß er trotzdäm sy Soldatenehr unverdorbe bhalte heigi. Aber jitzen isch ja allem nah sy militärischi carrière o z’Grund grichtet gsi, und so het er i aller Wält nid gwüßt, was no us ihm wärde söll. Es het Stunde gä, wo-n-er nüt anders begährt het als d’Ouge zuez’tue und z’stärbe. Mängisch isch e Groll und e Bitterkeit über ihn cho, daß er völlig der lieb Gott verchlagt het. Für was eigetlech o ne Möntsch sech sölli müesse dür ds Läbe düre plage, wenn ihm doch alles wäggnoh wärdi, wo-n-er derfür mitübercho heigi? Nume zwo Sache het es gä, wo vo Zyt zu Zyt ihm wieder der Begähr nam Läbe gweckt hei: di lysi Hoffnung, wieder zu sym Regimänt z’chönne und vor em Find öppis dörfen usz’richte, und de d’Erinnerung... an es paar wundervolli blaui Ouge, wo ne no zletscht vor der Chrankheit eso lieb agluegt hei.

Ei Tag, wo-n-er eso rächt i schwarzi Gedanke sech het verlore gha, und offebar steiunglücklech drygluegt 264 het, nimmt ihm der Papa Jérémie d’Hand und fat fründlech mit ihm afa brichte. «Dites-moi, mon ami», het er ihm gseit, «d’où venez-vous, quelle est votre patrie?»

Da chunnt’s dem Junker us der tiefe Fyschteri vo syne Gedanke mit mene gwüsse Trotz über d’Lippe: «Ma patrie? je n’ai plus d’autre patrie que mon drapeau. J’erre par le monde jusqu’à ce que je trouve ma tombe.» Chuum syn ihm di Wort etwütscht gsi, so het’s ne greut. Er het nüt anders erwartet, als daß er e Strafpredig überchömi. Aber statt däm het ihm der Père Dupuy ganz zärtlech d’Hand drückt und gseit: «Heureux ceux qui n’ont pas de patrie sur cette terre, car ils sont bourgeois des cieux.» Uf das hi het der Pfarrer es Chehrli gschwige, wie wenn er der Patiänt wetti la drüber nachedänke, und du het er meh eso für sich gseit:

«Etranger sur la terre,
Je marche avec bonheur
Vers la maison du Père,
Vers la demeure où m’attend le Seigneur.»

Und wieder het er es Chehrli gschwige, jitz offebar i syni eigete Gedanke versunke, bis er syni Ouge dür ds Fänschter gäge blaue Himmel ufe lat lüüchten und furtfahrt:

«Oh! quand sera-ce
Que face à face,
Pour toujours près de toi,
Je te verrai, mon Roi?»

Der Junker het dadruuf nid chönnen antworte. Afange het’s ne dunkt, es wäri es Unrächt, wenn er di heiligi Stimmung vo däm Ougeblick mit menen Ywurf 265 würdi dürbräche, und derzue isch es ihm gar nid um Widerspruch z’tüe gsi. Was der Pfarrer gseit het, het ihm wohlta und ihm gä z’dänke. Und wie wenn er jitz i dene Sprüch öppis erlickt hätti, wo-n-er sech dranne chönnti ufrichte, het er vom Pfarrer ghöische, daß er ihm das Lied no einisch vorsägi. Und vo denn ewäg isch es du dem Junker sy Erholung worde, dem Pfarrer zuez’losen und ihm syni Lieder nachez’säge. Geng no sy zwüschenyne di schwarze Gedanke Meischter worden über ihn; aber währeddäm er früecher sech mit mene gwüsse Bedürfnis drinnen ergange het, isch er ne jitze gärn ertrunnen und het i de Lieder und Sprüch, wo der Pfarrer ne glehrt het, es Mittel gfunde, für us der Fyschteri a d’Heiteri z’cho.

Der Pfarrer het ihm no mängi settigi Underwysung gä, und alles, was er ihm gseit het, isch uf e Troscht für di Heimetlose gstimmt gsi. Ihm, dem Pfarrer, isch ekei Täxt so guet gläge, wie äbe grad dä, wil är sälber nah-ti-nah alles das het verlore gha, was öppe de Möntsche ds Läbe lieb und wärt macht. Me hätti wyt chönne springe, für ne Möntsch chönne z’finde, wo so vo allem losglöst gsi isch, wie der Vatter Jérémie Dupuy. Er het sym Patiänt nah-ti-nah sy Läbesgschicht erzellt und ihm geng wieder gseit, trotzdäm er alles heigi müesse dragä, wett er nid, daß es ihm anders ergange wäri, vowäge nume so syg er zu däm herrleche Fride cho, wo jitze sys Härz so usgfüllt heigi, daß er no den andere Lüte dervo chönni gä. Sys Läbe sygi erscht vo denn ewäg fruchtbar worde, wo-n-es na syr eigete früechere Meinung sygi brochen und verlore gsi. Er het dem Junker verheiße, er wärdi juscht grad dür das, daß ihm der lieb Gott die Wääge vermacht heigi, 266 wo-n-er gärn gange wäri, für syni Mitmöntschen e bsundere Wärt übercho. — I däm Ougeblick het der Pfarrer nid dra gsinnet, daß är sälber no nid sys Letschte het dra gä gha, und daß er trotz sym höchen Alter no einisch mit der Tat wärdi müesse bewyse, was er jitz dem Junker het gluegt verständlech z’mache.

Der Houpme Wendschatz und sy Chnächt hei so der Winter müesse la verstrychen und hei jitz einisch meh vo der Längizyti glitten als vo de Chriegsstrapaze. Aber jedes Chind hätti dem Junker agseh, daß er ds Reise no nid mögti verlyde. Me het ne sogar no nid zur Stuben uus gla, wo scho der Früehlig wieder dür ds Land gstrichen isch und di erschte Bluemen usgstreut het. Isch es der Früehligsluft gsi oder der Bärger Chrischte, wo jitze fascht alli Tag dem Rekonvaleszänt es Gschirli mit früsche Bluemen uf d’Fänschtersimse gstellt het? Der Junker het e Zytlang gmeint, es sygi dem Pfarrer sy Ufwärtere, di alti Philomene, wo das machi. Der Erscht, wo gmerkt het, wohär di Blueme chöme, isch der Bärger Chrischte gsi. Er het däm gheimnisvolle Gascht ufpasset und bald etdeckt, daß syni Spuren i ds Schloß abe gfüehrt hei. Er het’s gwüßt z’reise, daß er der Louise öppe begägnet isch und isch überglücklech gsi, wo si nen einisch z’Red gstellt het, wie’s sym Houpme gangi. Vo denn ewäg het sech e gwüssi Fründschaft zwüschem Bärger Chrischten und der Louise de Fortonie agspunne. Di Beide hei jitze zsämegspannet, für dem Junker alles mügleche zuez’ha, wo-n-ihm het chönne wohltue. Bald syn es Blueme gsi, bald es guets Plättli us der Schloßchuchi, bald es guets Chrüegli Wy. Und wil der Junker no kei Riesen-Appetit gha het, so isch es dem 267 Chrischte derby o nid schlächt gange. Dem Houpme Wendschatz wär d’Chrankestuben eigetlech scho lang z’äng worde, und er wäri sicher scho lang usgfloge, hätt er nid gwüßt, daß sobald er a d’Luft usechäm, das Vögeli ygsperrt würdi, wo-n-ihm meh und meh d’Freud am Läbe wieder gweckt het. So isch er geduldig i syr Chefi blibe, het gfolget wie nes Chind, aber o wieder afa Plän spinnen i di wyti Zuekunft. Größer und größer isch sys Verlange worde, der schöne Spänderin vo allne dene guete Sache chönne z’danke. Aber da isch guet derfür gsorget gsi, daß es nid het chönne gscheh. Der Père Jérémie het dem Herr Baron tüür und fescht müesse verspräche, sy Tochter nid wellen i d’Nächi vo sym Patiänt z’la, nid daß der Herr de Fortonie öppe gfürchtet hätti, dä aventurier us em Gletscherland chönnt ihm sy Tochter etfüehre, aber vowäge der Asteckung. Nid emal dür ds offene Fänschter het me se la yneluege, damit si emel ja nid in e böse Luft chömi. Und so het einschtwyle no der Bärger Chrischte müesse der postillon d’amour mache. Er het’s natürlech no so gärn gmacht, numen isch es de mängisch e chly grobhölzig usecho. Ei Tag isch es dem Junker etwütscht, z’säge, wenn er doch o nume d’Stimm vo der Louise wieder einisch z’ghören überchäm. Flugs het sech der Chrischten uf d’Strümpf gmacht und het der Mademoiselle de Fortonie brichtet, was sy Houpme für ne Wunsch heigi; aber die het ihm gseit, si wüßti nid wie das astelle. Der Chrischte hingäge het geng Rat gwüßt und seit nere: «He, schantez lui ungpö.» Zerscht het d’Louise derglyche ta, si well nüt dervo wüsse, und der Chrischte furtgschickt. Aber ewig schad isch es, daß niemer sys Gsicht het chönne 268 konterfeie, wo-n-er z’morndrisch us der sunnige Räbloube, wo zwar no nüt Grüens dranne gsi isch, di früschi Stimm ghört es Lied singe. Er isch juscht dranne gsi, der Ufwärtere vom Pfarrer hälfe z’gartne. Aber scho bim erschte Ton het er ds Jäthouli la ligen und isch dervo düüßelet, für am Husegge ga z’lose. Vo wytem hätt men ihm agseh, daß es ne schier versprängt het, irged öpperem z’säge, das heig är jitz agreiset.

Der Junker het nid übel d’Ohre gspitzt ob däm Ständli; aber trotzdäm ’s ender es melancholisches Lied isch gsi, het’s ne schier glächeret. Was het si-n-ihm gsunge: «Etranger sur la terre...» Der Junker het se-n-im Verdacht gha, si heig sech nid trouet, vor de Fänschter vom Pfarrer öppis Heiterers z’singe. Andächtig het er glost bis zum letschte Värs; aber du hätti ne kei Gwalt chönne verhindere, ds Fänschter ufz’tue und über d’Simsen use z’lige. O wie wohl het ihm da der Sunneschyn und di früschi Luft ta!

Ds Chlingele vom Fänschter het ne verrate, und scho het d’Sängerin welle dervo springe, aber wo-n-er se-n-agredt het, het si’s doch nid über sech bracht, ihm der Rügge z’chehre. Si isch uf ds Gländer vo der Loube gsässe, het ne fründlech grüeßt und ne gfragt, wie’s ihm gangi, und är het profitiert, für nere z’danke. Daß der Junker se gfragt het, warum si nid öppis Heiterers singi, het nere’s gar nid chönne. Er het’s scho ihrnen Ougen agseh, wo ne groß und verwunderet agluegt hei. Es isch gar kei Zuefall gsi, daß si-n-ihm grad das Lied gsunge het, und si het’s o nid dem Pfarrer zlieb ta; aber dür e Père Jérémie het si scho alles erfahre gha, was der Junker über sys Schicksal het la lut wärde. Und so het si sech das juschtemänt usdänkt gha und 269 het das Lied um so lieber gsunge, wil es ihre sälber so viel bedütet het. Das het si du dem Junker Wendschatz o gseit. Und jitze het er sech no meh verwunderet. Es nähmi ihn o wunder, het er gseit, was si für ne Grund hätti, settigi Lieder z’singe. Wenn men i so mene Schloß wohni, a mene so schönen Ort, so liebi Lüt um sech ume heigi, wo eim nume so uf de Hände trage, sötti me doch eigetlech ds Gfüehl vo Heiweh gar nid kenne. Schöners gäb’s ja nüt uf der Wält, als so us mene warme Näscht usen in e großi freii offeni Zuekunft use z’luege. Und ihn dunki’s, wenn är so ne Père Jérémie um sech gha hätti, so hätt er d’Wält la Wält sy, und kei Gwalt hätt ne vo daheim furt bracht. Währed dene Worte hei der Louise de Fortonie ihri Züg sech mit mene melancholische Schatten überzoge, und schier het’s der Berchtold dunkt, ihri Ougen überchömen e füechte Glanz. Si het sech zsämegnoh, wo si-n-ihm jitze g’antwortet het, es sygi halt im Schloß z’St-Sulpice o nid alles so, wie-n-är’s gseji.

Für hütt het der Junker Wendschatz nid viel meh z’ghören übercho; aber er het einewäg errate, daß hinder dene schöne blauen Ougen o ne gwüssi Fyschteri ligi und daß das Töchterli o irged e Grund müessi ha, sech für ne Frömdling az’luege.

Vo jitz ewäg isch dem Houpme sy jungi Fründin schier alli Tag i ds Pfarrers Räblouben ufe cho, und niemer het ihm’s gwehrt, under ds Fänschter z’lige und mit nere z’brichte. Da het er du nah-ti-nah gar mängs erfahren und je länger descht besser begriffe, warum d’Louise de Fortonie für ihri erschti Serenade grad juscht so nes sähnsüchtigs Lied usgläse het. Und wie besser daß er dä Grund erfahre het, descht höcher 270 het er d’Sängerin glehrt schätze. Er het sech sogar im stille vor nere gschämt, het er sech doch müesse säge, daß si no viel e tiefere Grund heigi, sech daheim frömd z’gspüren als är. Si isch vo ihrer Muetter im neue Glouben erzoge worde, und der Père Jérémie het se-n-uf der Fährte, wo nere d’Muetter het gwise gha, geng wyter gfüehrt, so daß nere Liecht um Liecht ufgangen isch. So lang ihri Muetter gläbt het, het der Herr de Fortonie zu däm allem gschwige. Er het di großi ufrichtigi Frömmigkeit vo syr Frou bewunderet, aber für sich sälber nüt gwüßt druus z’mache. Syr Frou het er fascht i allem nahgä, ja, me cha wohl säge, er heig sech ganz vo nere la leite. Sys Töchterli hingägen isch no viel z’jung gsi, für d’Rolle vo der Muetter z’übernäh. Di nötigi Wältwysheit het ihm gmanglet; aber d’Ouge het es offe gnue gha, für z’gseh, daß sy Vatter gar ekei Rückgrat het, weder katholisch no proteschtantisch gsi isch und daß der Chummer, er chönnti einisch für ds Proschperiere vo der proteschtantische Gmeind vo St-Sulpice müesse büeße, ihm sys ganze Läbesglück verdrückt het. Da het ihm der Père Jérémie lang chönne zuereden und säge, er söll sech numen uf Gott verla. Größer als der roi soleil het sech der Herr de Fortonie der lieb Gott nid chönne vorstelle, und kei Prophet hätt ihm sy Angscht chönnen usrede. D’Proteschtante vo St-Sulpice hei das wohl gwüßt, und der Wankelmuet vo ihrem Schloßherr isch ne scho lang uheimelig worde. I der ganze Gmeind het me ds Gfüehl gha, der Herr Baron wärdi no einisch es großes Unglück über se bringe.

So jung d’Louise de Fortonie gsi isch, so het si doch under däm Druck schwär glitte. Ihres Härz het se je 271 länger descht meh zum Père Jérémie tribe, währed si sünsch mit hundert Chettenen am vätterleche Schloß isch agschmidet gsi. Ohni daß si sech’s hätti welle zuegä, het se der Gedanke verfolget, daß der Junker Wendschatz der Ma wär, di Chettene z’dürhoue. Aber je meh der Junker wieder zu Chraft und Gsundheit cho isch, descht dütlecher isch ihm sy Soldatepflicht wieder vor d’Seel cho. Si isch ihm einschtwyle no so heilig gsi, daß er’s nid über sech bracht hätti, se z’verletze. Und so isch der Tag, wo der Junker Wendschatz nümme bloß dür ds Fänschter, sonderen i der freie duftige Früehligsluft mit syr Fründin het dörfe verchehre, für beidi zu mene Tag voll Weh und Härzeleid worde. Er het’s nid chönne refüsiere, sy Fründin i ds Schloß z’begleite, wil er doch dem Baron no het welle ga danke, für alles Guete, wo-n-er währed syr Chrankheit von ihm erfahre het. Der Herr de Fortonie het ne mit aller französische Höflechkeit epfangen und ne no einisch zu mene guete z’Nachtässe bhalte. Si hei e fründlechen Abe zsäme passiert und sy sech i mängem no nächer cho. Aber d’Yladung vom Herr de Fortonie, no nes paar Tag daz’blybe, het der Junker nid chönnen ärnscht näh. Na allem, wo-n-er jitze vom Baron gwüßt het, het er hinder der Yladung nüt anders gseh als e wältschi galanterie, und er het dermit ds Rächten errate. Eigetlech het er z’morndrisch am Morge früech wellen abryte; aber er het’s doch nid über sech bracht, St-Sulpice der Rügge z’chehre, ohni no einisch under vier Ouge mit syr Fründin z’rede. Si sy eis worde, si welle sech de no einisch träffe, dunde bim große Weier, wo men albe d’Roß i d’Schwemmi gritte het.

Dem Junker sy d’Träne i den Ouge gstande, wo-n-er 272 sech vom Pfarrer verabschidet het. Es isch ihm gange wie allne rächte Bärner: er het mit dem beschte Wille keini Wort gfunde, für däm gueten alte Herr z’säge, wie dankbar daß er ihm sygi und wie viel Guets er under sym Dach wägtragi. Dem Pfarrer isch es o leid gsi, daß si sech hei müesse trenne; er het der Junker o gärn übercho und het en ufrichtige Chummer drüber gha, daß er ne jitz wieder anderen Yflüsse het müessen überla. Drum het er ihm under der Hustüre mit wahrhaft prieschterlicher Würdi d’Händ uf e Chopf gleit und ihm sy Säge mit uf e Wäg gä.

So isch der Junker mit wehmüetigem Härz vo däm gaschtleche Huus furt und zum große Weier abe, währeddäm der Chrischten ihm mit de Roß uf der Straß gwartet het. D’Louise de Fortonie het ihm unden am Schloßbärg passet. Si isch ihm möhriger vorcho als je vorhär, und es het ne duuret, daß er se nid grad mit sech het chönnen i Sattel näh. Si hei sech no mängs gha z’säge, wo si da im Schatte vo de wüelige Nußböum hin und här gange sy. Dem Junker isch es geng vorcho, sy Fründin heigi no meh uf em Härz, möcht ihm no meh avertrouen und — erwarti o vo ihm no meh. Aber der Junker het währed allem däm kei Ougeblick vergässe, daß er einschtwylen e fahrende Ritter gsi isch und sech niene het dörfen abinde. So het er sech du müesse losryße, trotzdäm er ganz guet gspürt het, daß er dermit das junge Härz fascht zum Tod verwundet. Lang het si sech ebha; aber wo si gmerkt het, daß es du ds ärnschtem gulte het, sech z’trenne, da het si afa briegge, wie si niemeh briegget gha het sit dem Tod vo ihrer Muetter. Der Junker hätti müesse vo Stei sy, wenn das ihm nid weh ta hätti bis i 273 ds Innerschten yne. Er het ganz guet gspürt: was d’Louise de Fortonie so zwäggnoh het, das isch nid nume ds Verryße vo mene chindische Troum gsi. Es isch vielmeh ds Usenandereryße gsi vo zwöine Möntschechinder, wo eifach zsäme ghört hei und wo jedes ohni ds anderen i dene böse Zyte liecht het chönne z’Grund gah. Aber däm isch halt nid gsi z’ertrünne, ohni sy Pflicht z’versuume. Und so het der Junker sy Fründin i d’Arme gnoh und nere mit härzhaftem Müntschi sy gröschti und letschti Zärtlechkeit erwise. Er het nere gseit: «Dans quelques mois je viendrai vous retrouver.» Wo-n-er sech aber het welle losmache, het er gmerkt, daß si ganz erschöpft i synen Arme hanget und chuum no d’Chraft het, ufrächt z’stah. Da isch ihm nüt anders blibe, als se der Bärg uuf z’tragen und se-n-a eim vo ihrne Lieblingsplätze vor em Schloß uf ne Bank z’setze. Dert het er no einisch ihre schwarze Chruslechopf zwüsche d’Händ gnoh, nere no nes Müntschi uf d’Stirne drückt, und du isch er mit gleitige Schritte der Straß zue, het sech i Sattel gschwungen und isch mit sym treue Bärger Chrischte dem Süde zue gritte.

Si hei usgseh wie Don Quixote und Sancho Pansa, vowäge der Junker isch läng und mager gsi, der Chrischte hingäge het z’St-Sulpice ordli dicket gha und het, wil numen eis Roß isch ufz’trybe gsi, mit mene Muulesel müesse vorlieb näh. Das isch ihm aber ganz glych gsi. Wenn si nume bald vürers chöme, het er gseit, und allem Schmähle vom Houpme z’Trotz gjodlet wie ne Chüejerbueb.

Si hei underwägs kei Zyt verlore. Sobald der Junker Wendschatz St-Sulpice mit syne romantischen Erläbnis 274 hinder sech gha het, het er nume no ei Sorg gha: sobald wie müglech zum Regimänt z’cho, damit er emel ja kei gloriosi Chriegsaktion versuumi. Si hei no möge gcho zur Erstürmung vo Puycerda, und der Junker Wendschatz het sech a der Spitzi vo syr Kompagnie wieder vüreta; aber er het’s mit nere schwäre Wunde müesse zalen und isch uf em Schlachtfäld zwüsche hunderte vo wackere Schwyzer-Soldate blybe lige. So het es du o chönne gscheh, daß mit de Nachrichte, wo vom Regimänt ga Bärn cho sy, ds Grücht mitgwanderet isch, der Houpme Wendschatz sygi vor Puycerda umcho. Wahr isch gsi, daß er lang dert i der Gäged zrüggbliben isch und daß er ersch na langer Zyt wieder zum Regimänt gstoßen isch.

Us de Monete, wo-n-er syr Fründin z’St-Sulpice dervo gredt het, sy Jahr worde, und göb wie-n-er uf ne Glägeheit passet het, für sys Verspräche ga yz’löse, Chrieg und Zytlöuft hei ne nid la der zuecho. Es het ihm nid welle grate, bis es uf eis Mal gheiße het, der Chünig heigi ds Edikt vo Nantes gchündet und bschlosse, mit de Proteschtanten i Frankrych gründlech ufz’ruume. Jitz het’s ne nümmen ebha. Er het Urleb gnoh und isch nid ohni allerhand Gfahr für Lyb und Läbe de Cevennes zue greiset. Was er underwägs atroffe het, het ihm nüt Guets verheiße. Es het ne dunkt, d’Spure vo de Dragonnade nähme zue, je wyter er gäge Süde cho isch. Er het sech chuum meh di allernötigschti Rascht gönnt, us Angscht er chömi z’spät. Bitteri Vorwürf hei ne gjagt, und er het sech völlig müessen e Zwang atue, sys Roß nid z’Grund z’richte. Wo-n-er ändlech na viele Tagreisen uf di Höchi cho isch, wo me ds Tal vo St-Sulpice het chönnen 275 überluege, het’s ne dunkt, er müessi flüge, für descht gschwinder a ds Ort z’cho. Es isch trüeb Wätter gsi, und e suure Luft het düschteri Wulken über e Himmel gjagt. Der Rägen isch ihm i ds Gsicht gfloge; aber er het sech der Nessi nid g’achtet. Nume wyter, nume wyter! Ändlech gseht er ds Schloß vüreluege, aber — was isch das? — Es chunnt ihm so veränderet vor. Na sym Bsinnen isch früecher ds Dach viel höcher über e Wald ufecho. Bald gseht er — es isch kei Zwyfel meh müglech gsi — daß gar keis Dach meh uf de Muure steit. Dem Junker isch es z’Muet worde, wie wenn ihm ds Bluet i den Adere stocketi. Fascht het er nümme dörfe luege. Jitz biegt d’Straß us der letschte Schlucht über d’Räbbärge. Da het er d’Zügel azogen und isch blybe stah. «Um ds Himmels Barmhärzigkeit wille! Was isch da gange?» etfahrt’s ihm, wo-n-er mit eim Blick überluegt, was us däm heimeligen alte Dörfli worden isch. Ds Chilchli isch e Trümmerhuufe gsi, ds Huus vom Père Jérémie verbrönnt und — ds Schloß e Ruine! Alles isch verwilderet gsi, d’Wääge mit Gras deckt, d’Räbe voll längi Schoß und fascht erstickt im Gjät. Und i der ganze Gäged het sech nüt grüehrt, aber o gar nüt als der Wätterluft, wo di verwahrlosete Böum gstrublet und verrisse het. Der Junker isch no ne Bitz wyt über ds Dorf use gritte, bis daß er ändlech uf em Fäld Lüt gfunde het. Da het er du vernoh, wie di chüniglechi Ryterei scho vor Moneten über St-Sulpice härgfalle sygi und wie gruusam si ghuset heigi. Am böschte syg es dem Baron de Fortonie gange, wil si ne für ne Verräter agluegt heigi. Si heige ne zum Schloß use gschleipft und zum warnenden Exämpel uf der offene Straß erschosse. Alle andere Proteschtante 276 heige si verjagt; chuum heig me ne Zyt gla, ds allernötigschte zsämez’packe. D’Tochter vom Herr de Fortonie sygi mit dem alte Pfarrer furt, me wüssi nid wohi; aber es sygi müglech, daß sie sech i d’Schwyzerbärge gflüchtet heige. No mängs het sech der Junker la brichte, du isch er dür di verwüeschteti Ortschaft zrügg gritte zum Steihuufe, wo früecher ds Chilchli gsi isch. Es isch no ne Teil vom Chorgwölb gstande, e lääri Nische, wo het gschine z’chlage: lue, was si gmacht hei, di verbländete Chnächte vom Sunnechünig! Der Junker isch wyter gritte, der Wäg, wo si ne ds sältmal zum Pfarrer treit hei. Vom Pfarrhuus sy nume no d’Muure gstande. Dert — ach myn Troscht! — isch no ds Fänschter gsi, jitz es läärs Loch, wo-n-er albe drinne glägen isch, für mit syr Fründin z’brichte. D’Louben isch verbrönnt gsi, aber der alt Räbstock het syni verwildereten Escht usgstreckt, sowyt er no het chönne, für di alti Bhusig vom Père Jérémie zuez’decke. Abrönnti Aschtstümpe het er dem Junker zuegstreckt, für ihm sys Leid z’chlage.

Ds Härz voll Gram und Etsetze, isch der Berchtold Wendschatz zum Schloß abe gritte. Dert isch nen e Gruusen acho, wie wenn d’Luft voll Geischter wär. Us allne Türen und Fänschterlöcher het’s ihm etgägegjammeret und ghüület.

Wo sy si ächt hi? — Läbe si no? — Gang se ga sueche! So het ihm ds Härz befole. Dert äne, uf der Terrasse, dert het er se-n-abgleit, dert het er nere, ohni daß si’s ghört het, heiligi Treui gschwore.

«O myn Gott!» het er sech verchlagt, «daß i doch nid ender ha chönne cho!» Da isch es wieder über ihn cho, wie schwarzi Nacht, da het er sech wieder gfragt, 277 öb er eigetlech verdammt sygi, nüt und nüt als Unglück z’erläbe. Er het der Mantel fescht um sech zoge, der Huet i d’Stirnen abedrückt und dem Roß grimmig d’Sporre gä, für däm Eländ z’ertrünne. Aber wo der Junker wieder zum Hoftor uus gritten isch, het ihm der Wätterluft us de lääre Stube vom Schloß nachegsunge:

«Etranger sur la terre,
Je marche avec bonheur
Vers la maison du Père,
Vers la demeure où m’attend le Seigneur.»