Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Rudolf von Tavel

Gueti Gschpane

VIII.

Vo däm Tag ewäg oder, besser gseit, vo der Nacht ewäg, wo der Renatus mit dem Herr Haller zsämen uf em Ofetritt zuebracht het, isch i sym Läben öppis anders worde. Es isch ihm vorcho, wi wenn er bis jitze planlos im Näbel umenandere gfahre wär. Und jitze het er öppis afa vor sech gseh und e Chraft gspürt, wo sys Härz tapfer und groß gmacht het. Uf der einte Syten isch der Haß und d’Verachtung gäge d’Chronefrässer in ihm erwachet. Ihre bösen Yfluß het er ja scho im Huus vom Meischter Sterr z’gspüren übercho, und im Verchehr mit dem Herr Haller isch ihm du o no es Liecht drüber ufgange, wi eigetlech ds ganze Volk und d’Regierung under ihrem Trybe hei müeße lyde, und daß di evangelischi Wahrheit juscht grad i dene Lüte di böschte Gägner müeßi finde, het er sech chönnen a de Finger abzelle. Meh und meh het er agfangen alles um sech umen i däm Liecht aluege. Und wi-n-er trotz allem Widerstand mit sym ganze Härz am Veronika ghanget het und sech vo niemerem hätti la usrede, daß si zwöi zsämeghöre, so het er vo denn ewäg sys höchschte Zil drinne gseh, alles, was er dür e Herr Haller übercho het, dem Veronika wyter z’gä. Mit menen unermüedlechen Yfer het er sech derhinder gmacht, us sym Evangeliebuech die Sprüch, wo-n-ihm der 130 tiefscht Ydruck gmacht hei, für sy Schatz in es apartigs Büechli use z’schrybe. Jede freien Ougeblick het er bruucht, für mit dem Ufwand vo syr ganze Chunscht es chlys Prachtwärk druus z’mache. Und wenn ihm de albe derby das schöne Chrüz isch i Sinn cho, wo ds Veronika mit dem Säge vom Kardinal Schinner uf der Bruscht treit het, so isch er in es settigs Füür ynecho, daß er sech völlig het müeße bändige, für i sym Überyfer nid öppis z’verderbe. Jitz gilt’s, het er sech gseit, jitz wei mer de luege, wär meh usrichtet, da Pfaffesägen oder ds luteren Evangelium.

Underdessen aber het er bim Meischter Sterr einewäg sy Arbeit verrichtet. Es isch still zue und härgangen im Huus. Me het gmerkt, daß öppis i der Luft isch, wo niemer gärn dervo redt. Niemer aber isch derby meh i der Chlemmi gsi als dä guet Meischter Sterr. Lang, lang het er sech gwehrt für e Renatus. Aber wil er der rächt Ougeblick het verpasset gha, für ds ungrächte Begähre vo syr Frou abz’wyse, und je länger descht weniger der Muet gfunde het, nere sy Meinung z’säge, so het er z’letscht nümme gwüßt, wo uus und wo ane. Und ändlech het er’s nümmen usghalte. Er het gseh, daß der Husfriden uf em Spil steit, und drum het er im Ustage, wo der Schnee vo de Bärgen abe gschmulzen isch, ds Härz i beidi Händ gno und einisch nam Fyraben i der Wärchstatt zum Renat gseit: «Loset, Urghend, es isch gschyder, mer gangen usenandere. I meine nid für geng; aber es 131 würd Euch nüt schade, wenn Dir einisch der Wäg under d’Fueß nähmtet und e chly gienget ga luege, wi d’Wält usgseht. I sälber hätti’s mit der Glasmalerei nie so wyt bracht, wenn i geng daheim wär blybe sitze. Es söll Ech nüt z’Leid gscheh, und zum Pfand, daß Dr my Wärchstatt wider offe findet, wenn’s Zyt isch, tuen ig Ech di schöni Schybe für e Herr von Römerstall ufbhalte. Es söll underdesse niemer nüt dranne mache. Dem Junker schynt’s ja dermit nid z’pressiere. Si soll Eues Meischterstück sy und blybe.»

Der Renatus isch nid so gar us de Wulke gfalle. Er het scho lang dermit grächnet, daß das de einisch chömi. Aber jitz, wo der Ougeblick cho isch, syn ihm du wider alli di Sache dür e Chopf gange, wo men ihm öppe gseit het: daß der Meischter Sterr nume von ihm welli profitiere und daß er ne de einisch zwüsche Stuehl und Bank löj la abe falle. Er het es Zytli stumm vor sech abe gluegt, und ändlech seit er: «Ja nu, i wott nid d’schuld sy, daß es Ufride git im Huus. Es isch gschyder, i gangi.»

Der Meischter het ihm du no lang zuegredt, er söll di Sach nid vo der böse Syte näh. Er well ihm derzue verhälfe, daß er uf der Wanderschaft zu guete Lüte chömi und sy Rächnung findi. Z’gueter Letscht hei si schidlech und fridlech e Reisplan gmacht, wo dem Renat het sölle Glägeheit gä, sy Chunscht z’bruuchen und öppis z’lehre derby. Er het sech vorgno, de große Gottshüser nah dür ds 132 Fryburgbiet und ds Walliserland und über e Sankt Bärnhards-Bärg i d’Lombardei z’wandere.

D’Wanderschaft i di wyti Wält und d’Ussicht, öppis Neus z’gseh, anderi Möntschen az’träffen und öppis z’erläbe, für wele junge Möntsch het das nid e große Reiz? Der Renatus het sech mit däm o no bald chönne tröschten über en Abschid vo ds Meischter Sterrs Wärchstatt. Er het sech im stille scho drüber gfreut, daß er de, wenn er wider zrück sygi, sech nümme geng bruuchi la z’gschweigge vo Fründen und Kamerade, wo sech so gärn öppis z’guet ta hei uf ihri Wälterfahrung. Aber das alles het dem Renat gar nüt meh gha z’säge, sobald er a ds Veronika dänkt het — und a das het er Tag und Nacht dänkt. Er het sech müeße säge, daß er im Ougeblick, wo-n-er der Stadt Bärn der Rügge chehri, dem Junker vo Rörswyl ds Fäld überlaji. I sym Tiefinnerschte het er zwar nid chönne gloube, daß ds Veronika würklech sys Härz dem Junker schänki und ihn chönni vergässe. Aber das isch ihm e schlächte Troscht gsi. Zu sälber Zyt hei d’Töchtere zu ihrer Hürat no nid eso vil gha z’säge wi hüttigstags. D’Sach isch gar mängisch zwüsche den Elteren usgmacht worde, und so guet wi me mängs in es Chloschter ta het, ohni lang z’frage, ob es ihm rächt sygi, isch o mängs an e Ma verhüratet worde, däm es nüt nahgfragt het. Und d’Hoffnung, daß der Meischter Sterr gnue Rügge heigi, für gäge Wille vo syr Frou dem Veronika sy freii Wahl z’la, het na den Erläbnis 133 vo de letschte Tage bim Renat a mene chlynen Ort Platz gha. Ds gröschte Vertroue het er trotz allem geng no i ds Veronika sälber gha.

Mit verdoppletem Yfer, wenn das no wäri müglech gsi, isch er hinder sys Spruchbuech gange, het’s fertig gschriben und es Titelblatt derzue gmacht, wi me nid grad eis het chönne finde, und dem Buechbinder het er alles versproche, was er nume welle het, für ne schöne Läderdechel. Hätt er Zyt gha, so hätti no ne guldigi Bschlüsi dra müeße, aber das het’s nümme möge gä. Der Plan, wi-n-er das Andänke sym Schatz welli i d’Händ spile, isch scho lang gfasset gsi, und chuum het er’s vom Buechbinder umen übercho, so isch er ds morndrisch am Stalde ga passe. Da sy no wenig Lüt umewäg gsi, und es het ihm nid chönne fähle, ds Veronika z’erwütsche, wenn es vo der Mäß hei cho isch. Unden a der Stäge zur Loube het er ihm sicher chönne der Wäg verlege. Es isch still gsi und chalt, so daß d’Lüt nid meh vor d’Hüser use cho sy als grad nötig. Ob ihm irgedwo vo mene Fänschter uus öpper zueluegi, isch ihm glych gsi. Nachhär hei d’Lüt synetwäge chönne schwätze, was se gfreut het. Fascht het’s ne-n-i der Seel duuret, wo-n-er ds Veronika het gseh d’Gaß ab cho, und er isch sech vorcho wi ne Röuber, aber — Not bricht Yse. Im Ougeblick, wo-n-es gäge d’Stäge zue chunnt, isch er us em Boge vo der Chällertüre vüre cho und het ihns so fründlech und natürlech grüeßt, wi-n-es ihm bi der eigeten Ufregung isch müglech gsi. 134 Daß aber sy Stimm en andere Ton agno het als sünsch, het er nid chönne verhüete, und drum het’s dem Veronika o grad e chly der Ate gno, so daß er nid liecht gha het, sy Chlupf z’verstecke.

«I ha doch nid furt welle», het er gseit, «oder i sötti ehnder säge nid furt chönne, ohni Euch no einisch cho z’bhüete. Wi wyt i chumen i der Wält, weiß i nid; aber das weiß i, daß ig Euch nid vergisse und wenn’s mi sött bis a ds Änd vo der Wält verschla. Und einisch chumen i wider hei. Und sött i Euch nümme hie finde, so bin i de zum letschte Mal z’Bärn gseh worde.»

Dem Veronika het schier ds Härz welle verspringe, und es het chuum vürebracht: «Aber, Renat...»

«I wott Ech nid plage, für das han ig Ech scho z’lieb übercho. Aber, wenn es sy sötti, daß mir zwöi nid zsämechöme, so söllet Dir doch emel wüsse, daß niemer mir cha sy, was Dir mir gsi wäret. I cha mer nid liecht dänke, daß zwöi sech besser würde verstah als mir beidi. Und wenn i jitze furt mueß und villicht lang, lang nümme derzue chume, mit Euch z’rede, so lan ig Euch derfür öppis da, wo no meh Wärt het für Euch als der bescht Fründ. Villicht mahnet’s Euch de albeneinisch a dä, wo-n-Ech’s gä het. Gryft es Euch so tief i ds Härz wi mir, so isch es de sicher, daß es e Wäg gäb, wo mir zwöi druffe chönnte dür ds Läbe gah.»

Ds Veronika isch währed dene letschte Wort uf d’Stäge nidergsunken und het ds Gsicht mit de 135 Hände zuedeckt. Wort het es keini gfunde, für dem Renat z’antworte. Am liebschte wär es furtgsprunge, aber es het ihns dunkt, es bringi d’Füeß nid vom Fläck. Der Renat het ihm sys chöschtleche Buech vor d’Füeß gleit und druuf passet, daß es es nähmi. Aber undereinisch git sech ds Veronika ne Ruck, steit uuf und springt, so bhänd als d’Füeß ihns hei möge trage, d’Stägen uuf i ds Huus.

Lang het ihm der Renat nid nachegluegt. Er het sys schöne Buech wider gno und isch d’Stadt uuf. Aber so gschwind het er syni Plän nid ufgä. Er het sech gseit, er heig’s villicht nid am gschicktischten agstellt, und daß ds Veronika na allem, wo i de letschte Tage vor sech gangen isch, sys Gschänk und Andänke nid grad under de Fänschter vo syr Muetter heigi dörfen anäh, sygi am Änd o nid so z’verwundere. Isch es ihm nid grate, sys Chunschtwärk dem Schatz sälber i d’Hand z’lege, so het er ihm’s doch uf menen andere Wäg chönne la zuecho. Vor syr Abreis het er so wi so no einisch zum Herr Manuel welle, und jitz het er dänkt, dä wärdi so guet wi früecher ihm das Mal o hälfe. Er isch zue-n-ihm gangen und het ihm sys Härz usgschüttet. Der Herr Manuel het ihm glost und gseit, was er da erläbt heigi, sygi de no lang kei Grund, der Chopf la z’hange. «Es dunkt mi, für nen ufrächte junge Ma gäb’s jitz wichtigeri Sache. Allwäg isch es für Euch ds Beschte, Dir ganget einisch e chly über ds Burgerezil use. Ganget lueget, wi d’Wält groß und schön isch! Villicht 136 chömet Dir de o drüber, daß es nid nume z’Bärn schöni Meitschi und bravi Froue git. Es isch mir de no di gröschti Frag, öb e Tochter, wo so vil uf Gäld und vürnähms Wäse git, Euch würdi glücklech mache. I wott Euch ja nid dry rede, aber e chly überluege het no niemerem nüt gschadt. Heit Dr de ne Bitz Wält gseh und ds Chlapperlöubli drob nid chönne vergässe, nu guet, de will i de nüt meh säge.»

«Ja meinet Dir», stoßt der Renat schier e chly uwirsch vüre, «der Junker vo Rörswyl blybi de so lang uf de Chnöie wi dä uf der Schybe? — Ja frylech, im Vertrouen uf mys guete Glück gangen i jitz über Land, aber daß i ds Veronika Sterr nie ganz vergisse, das weiß i scho jitze. Und ufgä tuen i’s nid, oder i heigi alles probiert, was mer müglech isch. Lueget, das Buech da han i ganz äxtra für my Schatz abgschriben und gmalet und möcht ihm’s zum Andänke gä. Es het mer nid welle grate, ihm’s sälber z’gä, und jitz möcht i doch sicher sy, daß es ihm i d’Händ chunnt, und das chönnt mir niemer besser verbürgen als grad Dir. Euch darf si’s nid abwyse. Gället, Dir tüet mir das z’lieb?» Der Herr Manuel het dem Renat versproche, er well ihm dä Dienscht tue. Und du het er ne no ghörig ufgchlepft und ihm gseit, es syg ihm nume leid, daß er nid sälber mit ihm uf d’Wanderschaft chönni. Er het ihm no mänge guete Rat gä, so daß der Renat ds morndrisch rächt hälluuf und voll 137 gueti Vorsätz sech uf e Wäg gmacht het i di wyti Wält.

Währeddäm der Renat mit sym volle Härz dür ds Fryburgbiet uus gwanderet isch, het der Herr Manuel uf ne Glägeheit passet, für sys Büechli i ds Chlapperlöubli abe z’bringe. Jitz isch halt niemer meh da gsi, wo-n-ihm ds Veronika het chönnen i ds Huus schicke, und d’Muetter Sterr het der Herr Manuel für ne gottvergässene Gspaßvogel agluegt und ne-n-eigetlech gschoche wi Gift. Wär er nid d’schuld gsi, daß ds Veronika mit dem Herr von Römerstall zsämecho isch, so hätt si erscht rächt nüt von ihm welle wüsse. Und settigs merke mängisch no dümmeri Lüt als der Herr Manuel eine gsi isch. Zu sälber Zyt isch es aber z’Bärn nid so schwär gsi, z’erfahre, wenn d’Lüt daheime gsi sy. Me het öppe vo jedem gwüßt, wo-n-er i d’Mäß geit und was er sünsch no für regelmäßigi Usgäng tuet. Und so isch es dem Herr Manuel no bald einisch grate, i menen Ougeblick i ds Chlapperlöubli abe z’cho, wo-n-er ds Veronika allei i der Chuchi het chönnen erwütsche, währeddäm der Meischter a syr Arbeit gsässen isch.

Ds Veronika het sech wyter nüt dänkt, wo das bekannte fyne Gsicht mit der große Nasen und dem schreeg ufgsetzte Barett zur halboffene Chuchitüren yne luegt. Wi mängisch isch er im Vorbygang zur Wärchstatt under d’Chuchitüre cho und het irged e fründleche Gspaß sech erloubt! Aber chuum het ds Veronika hütt uf e Grueß Bscheid 138 gä und gseit, der Vatter sygi i der Wärchstatt, so steit der Maler scho ganz i der Chuchi innen und drückt hinder sech d’Tür i ds Schloß. Was söll ächt jitz das gä? het sech ds Veronika gfragt und isch parat gsi, mit gueter Münz ume z’zale, was sech öppe di bösi Zunge vom Maler hätti wellen erloube. Da chunnt zu sym Erstuune wider das Buech zum Vorschyn, wo vor wenige Tage scho uf der Stäge vor ihm glägen isch. Uf ei Wäg isch es dem Veronika nid unerwünscht cho, vo wägen es het sech sithär doch Vorwürf gmacht, daß es dem Renat der Gfalle nid heigi ta, sys Gschänkli zum gueten Andänken eifach az’näh. Aber im glychen Ougeblick isch es Gfüehl über ihns cho, es sygi doch unagnähm, no ne Dritte zum Züge z’ha. Drum het es dem Herr Manuel ehnder es ufründlechs Gsicht gmacht und d’Händ uf em Rügge zsämegha, wi wenn es gar nid begährti az’rüehre, was er ihm da zuegstreckt het. Der Herr Manuel het aber gar nid druuf gschine z’achten und gseit: «Da bringen ig Ech öppis zum Andänken a Renatus Urghend. Es isch öppis bsunderbar Schöns und Wärtvolls. Nähmet’s numen und tüet’s wohl verwahre. Es söll Ech nid reue!» Und wo ds Veronika gar nid Gattig gmacht het, wellen es Gleich z’tue, seit der Herr Manuel bestimmt und ärnscht: «I nime’s nid wider mit hei, der Urghend isch furt, und i han ihm versproche, i well derfür sorge, daß es i Eui Händ chömi. Mi dunkt’s, es wäri nid rächt, wenn Dir ihm das z’leid tätet. Verdienet hätt er’s emel 139 nid, er isch dürynen e rächte junge Ma, cha öppis und het d’Ougen offe. I chan Ech säge, das Buech isch mit Härzbluet gschribe, und wär settigs nid schätzt, tuet sich sälber schade.» Dermit het der Herr Manuel ds Buech dem Veronika so dargstreckt, daß es gar nid anders dörfe het, als ihm’s us der Hand z’näh. Und wo-n-es wider dervo ufluegt, isch es scho allei i der Chuchi gstande.

Z’erscht isch es no ne Zytlang wi agwachsen uf em glyche Fläcke blibe. Syni Ouge hei wohl ds Buech agluegt, und doch het’s es eigetlech nid gseh, wil syni Gedanke dem Renatus sälber nache gange sy. Ändlech isch es dermit i d’Fänschternische vüre ga sitzen und het afa bletteren und läse. Es het ganz guet gspürt, daß i der flyßigen Arbeit vo däm Buech vil meh Liebi glägen isch als im Chrüz und i de Pärle, wo-n-es am Hals treit het. Eigetlech het es ds Buech grad welle ga versorgen und de afa läse, wenn es nüt hätti gha z’versuume; aber wo-n-es einisch het agfange gha blettere, isch es i ds Läsen yne cho und het nid gwüßt, wi-n-ihm d’Zyt drüber verrünnt, bis undereinisch d’Muetter näben ihm steit und fragt, was es da heigi. Ds Veronika het ganz gnau gwüßt, wi sy Muetter das würdi aluege, daß es vom Renatus Urghend es Andänken anähmi. Aber um keis Guet vo der Wält het es se jitz welle la yne luegen i sys Härz. So schwär ihm di ganzi Sach gsi isch, so het es doch ganz allei dermit welle fertig wärde. «Der Herr Manuel het mer das bracht und gseit, es sygi öppis 140 bsunderbar Wärtvolls», seit es und git der Muetter ds Buech.

D’Muetter Sterr, wo mit dem Läse no vil meh uf em Chriegsfueß isch gsi als mit dem Herr Manuel, het sech nid chönne vorstelle, daß vo däm öppis Guets i ds Huus chönnti cho. Si het e Zytlang drinnen umebletteret, isch nid drüber cho, was es vorstelli, und het churzerhand erklärt, das sygi vom Tüüfel, me müeßi mit zum Bychtiger. Z’erscht isch me no mit zur Tante Wyngarte, gäb nume der Meischter Sterr sälber het dörfen e Blick dry tue. Und wo du d’Tante vermuetet het, das sygi gwüß «öppis Gstürms vo däm neue Gloube», me sötti emel ja dermit zum Huus uus, gäb es no Schaden agrichtet heigi und men am Änd no derfür müeßi ga büeße, het me du dä Stei des Anstoßes zum Propscht vo Wattewyl bracht und nid ermanglet z’säge, wär’s i ds Huus bracht heigi.

Mit stächigen Ouge hei d’Muetter Sterr und d’Frou vo Wyngarte dem Chorherr sys Gsicht gstudiert, währeddäm er mit großer Sorgfalt ds ganze Buech dürbletteret het. Ds Veronika het derwyle dem Chorherr sy Pelz und d’Stube rächt agluegt und gfunde, so ließi sech eigetlech no läbe. Es isch us syne Gedanken erscht ufgstört worde, wo der Herr vo Wattewyl seit, es nähm ne wunder, wär das abgschriben und gmalet heigi, settigi Lüt wären im Chorherrestift z’bruuche. «Es isch e prächtigi Arbeit», het er gseit, «und mit vil Liebi 141 und Sorgfalt gmacht. Es mueß e fromme Ma sy, wo das gschribe het. Nähmet Dir das nume getroscht hei, und tüet’s wohl verwahre! Dir heit da drannen es chöschtlechs Huus-Heiligtum. Läse dörfet Dr’s o, und vergässet nid, vorhär und nachhär es Paternoschter z’verrichte!»

Di beide Matrone sy wi us de Wulke gfalle gsi. Si hei geng uf en Ougeblick gwartet, wo der hochwürdig Chorherr wärdi in es Etsetzen usbrächen und dem Venner Manuel für di frävetlechi Verbreitung vo verbotener Gschrift e Bueßfahrt uf Compostell, wenn nid grad a ds Heilige Grab, ufgä. Sy si mit Wätterlüüchten und Funken i den Ouge zur Propschtei use cho und ds Veronika wi nen abgschmeizti Sünderin hindedry, so sy si jitzen i fyrlecher Prozässion wider heizoge, ds Veronika als di heiligi Eifalt mit dem neue Heiltum vom Chlapperlöubli voruus und di beide mächtige Huben als Ersatz für Inful und Tiara breitspurig und Ehrfurcht gebietend hindedry.

Der Vatter Sterr het gar nid gwüßt, was es söll gä, wo si derhär cho sy, und wo-n-er meh gwunderig als ehrerbietig dry gluegt het, hei ne di beide Matronen i ds Chrüzfüür gno, für ne-n-i di rächti Stimmung z’bringe. Me het ihm o jitze nid Zyt gla, ne Blick i das Wunderbuech z’tue, und wil ihm der Fride vo der Wärchstatt lieber isch gsi als d’Befridigung vo sym Gwunder, so het er di Frouen eifach la mache. Es het du e Tischmacher häre müeße, für under der Nische zwüsche de Fänschter 142 i der Äßstube, wo ne schön gmaleti Muetter Gottes gstanden isch, nes Pültli für das Buech yz’richte, und z’beidne Syte het me Lampen ufgmacht und drunder häre no ne Meiestock ufpflanzet. Für ds nötige Gheien i der Nachbarschaft het d’Muetter Sterr natürlech o gsorget. Ds Beschten aber isch du gsi, daß ds Veronika Tag für Tag vor em Spruchbuech sy Andacht verrichtet und derby jedesmal a dä lieb guet blund Chruslechopf vom Renatus Urghend dänkt het.

Der Meischter Sterr het’s du gmacht wi sy Fründ Manuel. Er het en Ougeblick abpasset, wo Frou und Tochter dem Huus hei der Rügge gchehrt gha, für das Heiligtum a ds Tagesliecht vüre z’näh und e chly z’studiere. Was er da gläse het, das het o bi ihm ygschlage; aber er het derby gspürt, daß di neui Wahrheit, wenn me nere ganz freie Louf ließ, gar mängs chönnti z’underobe rüehre, und daß dadruus unliebsami Sache chönnten etstah. Was ihm jitze meh het z’dänke gä, isch das gsi, daß sy Chünschtlernase d’Hand vom Schryber usegschmöckt het. Einschtwyle, het er gfunde, syg es jedefalls gschyder, me tüej nüt derglyche, und isch ds chöschtlechen Andänke vom Renatus Urghend wider a sy Ehreplatz i der Äßstube ga lege.